Սիմեոն Պոլոցկի
Սիմեոն Պոլոցկի (աշխարհում հայտնի է որպես Սամուիլ Գավրիլովիչ Պետրովսկի-Սիտնյանովիչ, Պոլոցկի կոչվել է իր ծննդավայրի անունով, դեկտեմբերի 12, 1629[1], Պոլոցկ, Պոլոցկի վոյեվոդություն, Լիտվական մեծ իշխանություն, Ռեչ Պոսպոլիտա[2] - օգոստոսի 25, 1680[2], Մոսկվա, Ռուսական թագավորություն[2]), հարավսլավոնական մշակութային գործիչ, հոգևոր գրող, աստվածաբան, բանաստեղծ, դրամատուրգ, թարգմանիչ, արքունի աստղագետ։ Եղել է Ալեքսեյ Միխայլովիչ ցարի ու Մարիա Միլոսլավսկայի երեխաների՝ Ալեքսեյի, Սոֆյայի ու Ֆյոդորի դաստիարակը։
| Սիմեոն Պոլոցկի | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 12, 1629[1] |
| Ծննդավայր | Պոլոցկ, Պոլոցկի վոյեվոդություն, Լիտվական մեծ իշխանություն, Ռեչ Պոսպոլիտա[2] |
| Մահացել է | օգոստոսի 25, 1680[2] (50 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Մոսկվա, Ռուսական թագավորություն[2] |
| Գերեզման | Zaikonospassky monastery[3] |
| Քաղաքացիություն | Ռուսական թագավորություն,  Ռեչ Պոսպոլիտա և Ռուսաստան[4] |
| Մայրենի լեզու | ռուսերեն և բելառուսերեն[5] |
| Կրոն | ուղղափառություն |
| Կրթություն | Կիև-Մոգիլայան ակադեմիա և Brotherhood school of Polotsk? |
| Մասնագիտություն | դրամատուրգ, բանաստեղծ, աստվածաբան և փիլիսոփա |
| Աշխատավայր | Brotherhood school of Polotsk? |
 Symeon of Polack Վիքիպահեստում | |
Սիլվեստր Մեդվեդևի, Կարիոն Իստոմինի, Թեոֆան Պրոկոպովիչի, Մարդարի Խոնիկովի ու Անտիոք Կանտեմիրի հետ համարվում է ռուսական վանկական բանաստեղծության ամենավաղ ներկայացուցիչներից մեկը, ովքեր հանդես են եկել Վասիլի Տվարդովսկուց ու Միխայիլ Լոմոնոսովից առաջ։
Կենսագրություն խմբագրել
Սիմեոն Պոլոցկին ծնվել է 1629 թվականի դեկտեմբերի 12-ին Պոլոցկում, որն այն ժամանակ ընդգրկված է Լիտվական մեծ իշխանության կազմում։
Սովորել է Կիևի հոգևոր ակադեմիայում, որտեղ աշակերտել է Լազար Բարանովիչին (1657 թվականից եղել է Չեռնոգորիայի եպիսկոպոս), ում հետ մտերիմ է եղել ողջ կյանքում։
Հնարավոր է, որ Վիլենի եզվիտյան ակադեմիայում սովորելու տարիներին՝ 1650-ական թվականների սկզբին, Պոլցկին ընդունվել է սուրբ Վասիլի Մեծի հունակաթոլիկական օրդեն։ Սիմեոն Պոլոցկին ինքն իրեն անվանել է այսպես. «…Simeonis Piotrowskj Sitnianowicz hieromonachi Polocensis Ordinis Sancti Basilii Magni»[6][7])։
Շուրջ 1656 թվականին Սիմեոն Պոլոցկին վերադարձել է Պոլոցկ, ընդունել ուղղափառություն ու դարձել Պոլոցկի ուղղափառական եղբայրական դպրոցի դիդասկալ։ 1656 թվականին Պոլոցկ է այցելում Ալեքսեյ Միխայլովիչ ցարը, ում ողջունել և իր գրած «Метры» ստեղծագործությունն է ուղղել Սիմեոն Պոլոցկին։
1664 թվականին մեկնում է Մոսկվա, որպեսզի վերցնի այնտեղ մահացած Իգնատի (Իևլևիչ) արքիմանդրիտի իրերը, բայց այլևս Պոլոցկ չի վերադարձել։ Ցարը նրան հանձնարարում է երիտասարդ պոդյաչիներին ուսուցանել «Գաղտնի գործերի հրամանը» (ռուս.՝ Приказ тайных дел)։
Ալեքսանդր Պուշկինը գրում է, թե Սիմեոն Պոլոցկին արքունիքում զբաղվել է աստղագիտությամբ, եղել է արքունի աստղագետ. «Իերոմանախ Սիմեոն Պոլոցկի ու իերոմանախ Դիմիտրին (հետագայում՝ Ռոստովի սուրբ մետրոպոլիտ) արքունիքում զբաղվում էին աստղագիտական դիտումներով ու կանխագուշակություններով։ Նրանցից առաջինը Պետրոսի ծննդից ինն ամիս առաջ կանխագուշակել էր նրա փառավոր գործերն ու գրավոր հաստատել,որ «Մարսի մոտ հայտնված վառ աստղից ինքը պարզ տեսավ ու կարծես գրքում կարդաց, որ.... նրա (ցարի) որդին կկոչվի Պետրոս, որ կժառանգի հոր գահն ու այնպիսի հերոս կլինի, որ ժամանակակիցներից ոչ մեկը փառքով չի կարողանա համեմատվել նրա հետ» (Ա. Ս. Պուշկին, „Պետրոս I-ի պատմությունը“)[8]»:
1665 թվականին Սիմեոնը ցարին է ուղղում «բարեողջույնը նորաշնորհ որդու մասին»[9]։
Արևելյան Պատրիարքների հանձնարարությամբ, որ Մոսկվա էին եկել 1666 թվականի նոյեմբերին Նիկոնի գործով, Սիմեոն Պոլոցկին ցարին ներկայացնում է Ռուսական պետության տարածքում կրթության մակարդակի բարձրացման խիստ անհրաժեշտությունը։
1667 թվականին նշանակվել է արքունի բանաստեղծ ու Ալեքսեյ Միխայլովիչ ցարի երեխաների դաստիարակ։ Եղել է Ֆյոդոր III Ալեքսեևիչի ուսուցիչը, ինչի շնորհիվ նա ստացել է հիանալի կրթություն, իմացել է լատիներեն ու լեհերեն, գրել է բանաստեղծություններ։ Սիմեոն Պոլոցկին կազմում էր ցարի ելույթների տեքստերը, գրում հանդիսավոր հայտարարություններ։ Թարգմանել է Պաիսի Լիգարիդի պոլեմիկ տրակտատները։
Հիշատակը խմբագրել
- 1995 թվականին Բելառուսում թողարկվում է Սիմեոն Պոլոցկուն նվիրված նամականիշ,
- 2004 թվականին Պոլոցկում կանգնեցվում է Սիմեոն Պոլոցկու հուշարձանը (քանդակագործ՝ Ալեքսանդր Ֆինսկի),
- 2013 թվականին Բելգազպրոմբանկը Բելառուս է վերադարձնում Սիմեոն Պոլոցկու «Жезл правления» գրքի 1667 թվականին հրատարակված օրինակը[10]։
.jpg)
2008 թվականին լույս տեսավ Միխաիլ Ռոսոլովի «Սիմեոն Պոլոցկի» (ռուս.՝ «Симеон Полоцкий»)[11] պատմական վեպը, որում մեծ ուշադրություն է հատկացվում XVII դարի երկրորդ կեսի Ռուսաստանի կենցաղին ու Սիմեոն Պոլոցկու հասարակական գործունեությանը, ոչ թե նրա գրական ու աստվածաբանական գործունեությանը։ Վեպում տեղ են գտել մի շարք անճշտություններ, մասնավորապես նրանում գրված է, թե Սիմեոն Պոլոցին հանդիսանում է ռուս բանաստեղծության մեջ վանկաշեշտային (իրականում՝ վանկական) համակարգի հիմնադիրը։
Մատենագրություն խմբագրել
- Вирши. Силлабическая поэзия XVII—XVIII веков — Л., 1935. — С. 89—119.
- Симеон Полоцкий. Избр. соч. / Подгот. текста, статья и комм. И. П. Еремина. — М., Л., 1953.
- Русская силлабическая поэзия XVII—XVIII ст. / Вступ. ст., подг. текста и примеч А. М. Панченко. — Ленинград։ Советский писатель, 1970. — С. 164—173.
- Симеон Полоцкий. Вирши / Симеон Полоцкий; сост., подг текстов, вступ. ст. и комм. В. К. Былинина, Л. У. Звонарёвой. — Минск։ Мастацкая літаратура, 1990. — 447 с. ISBN 5-340-00115-6
- Симеон Полоцкий. Избранные сочинения / Симеон Полоцкий; подготовка текста, статья и комм. И. П. Еремина. — Санкт-Петербург։ Наука, 2004. — 280 с. ISBN 5-02-026993-X
- Жезл правления. — Факсимильное издание, выпущенное по заказу ОАО «Белгазпромбанк» / Симеон Полоцкий; автор исследования А. Суша; адаптация церковнославянского текста, перевод на русский и белорусский языки, составление словарей А. Брезгунова. — Мн.։ Издательство Национальной библиотеки Беларуси, 2013. — В 2-х кн.
- Симеон Полоцкий «Жезл правления»
- Симеон Полоцкий «Обед душевный»
- Симеон Полоцкий «Месяцеслов»
- Симеон Полоцкий «Во славу господа Бога в троице лиц в единстве естества славимаго Псалтирь царя и пророка Давида художеством рифмотворным равномерно слоги и согласноконечно по различным стихов родом преложенная…»
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Simeon Polockij (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Державина О. А. Симеон Полоцкий // Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 6. — С. 841—842.
- ↑ различные авторы Энциклопедический словарь (ռուս.) / под ред. И. Е. Андреевский, К. К. Арсеньев, Ф. Ф. Петрушевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1907.
- ↑ Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
- ↑ http://pridvinie.vlib.by/index.php/polatski-rajon/208-rajony-voblastsi/polatski-rajon/3687-bratskaya-shkola-pry-bogaya-lenskaj-tsarkve-polatski-rajon-g-polatsk
- ↑ Margarita Korzo, Внешняя традиция как источник вдохновения. К вопросу об авторстве киевских и московских православных текстов XVII в. Два примера, Studi Slavistici VI (2009), s. 59-84
- ↑ «История глазами одной книги». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 30-ին.
- ↑ А. С. Пушкин „История Петра I“)
- ↑ Крекшин, Петр Никифорович (1684—1763) Сказание о рождении, о воспитании и наречении на всероссийский царский престол его царскаго пресветлаго величества государя Петра Перваго,: Находящееся в библиотеке его сиятельства графа Петра Борисовича Шереметева, Изданное библиотекарем Васильем Вороблевским Москва: Тип. Пономарева, 1787 стр. 3
- ↑ «Белгазпромбанк приступил к реализации проекта по возвращению предметов культурного наследия в Беларусь». БелТА. 2014 թ․ մայիսի 7. Վերցված է 2014 թ. նոյեմբերի 12-ին.
- ↑ Рассолов, М. М. Симеон Полоцкий — М., 2008
Գրականություն խմբագրել
- Еремин, И. П. Поэтический стиль Симеона Полоцкого // ТОДРЛ. — 1948. — Т. 6. — С. 125—153.
- Киселева, М. С. Проблемы морали в проповедях Симеона Полоцкого // Киïвська Академия. — 2008. — Вип. 6. — С. 84—101.
- Киселёва, М. С. Священная история в книжной проповеди։ Симеон Полоцкий // Диалог со временем. — М., 2008. — С. 239—254.
- Козловский И. Сильвестр Медведев 1895 г. Արխիվացված 2014-02-22 Wayback Machine
- Корзо, М. А. О некоторых источниках катехизисов Симеона Полоцкого // Київська Академія. Вип. 6. Київ, 2008. — С. 102—122.
- Корзо, М. А. Нравственное богословие Симеона Полоцкого։ освоение католической традиции московскими книжниками второй половины XVII века. Рос. акад. наук, Ин-т философии. — М.։ ИФРАН, 2011. — 155 с.; 20 см. — Библиогр.։ с. 145—154. — 500 экз. — ISBN 978-5-9540-0186-0.
- Майков, Л. Н. Очерки по истории русской литературы XVII и XVIII столетий — СПб., 1889.
- Пушкарев, Л. Симеон Полоцкий // Жуков Д., Пушкарев Л. Русские писатели XVII века. — М., 1972 — С. 197—335 (сер. «ЖЗЛ»).
- Панченко, А. М. Русская стихотворная культура XVII века — Л., 1973.
- Прозоровский А. Сильвестр Медведев. Его жизнь и деятельность 1896 г. Արխիվացված 2014-02-22 Wayback Machine
- Робинсон, А. Н. Борьба идей в русской литературе XVII века — М., 1974.
- Робинсон А. Н. Симеон Полоцкий — астролог. — М. 1985. Արխիվացված 2014-09-22 Wayback Machine
- Робинсон, М. А., Сазонова, Л. И. Заметки к биографии и творчеству Симеона Полоцкого // Рус. лит. — 1988. — № 4 — С. 134—141.
- Сазонова, Л. И. Литературная культура России։ Раннее Новое время — М., 2006.
- Сазонова, Л. И. Поэзия русского барокко (вторая половина XVII — начало XVIII в.) — М., 1991.
- Симеон Полоцкий и его книгоиздательская деятельность. — М., 1982 (сер. «Русская старопечатная литература XVI — первая четверть XVIII в.»).
- Татарский, И. Симеон Полоцкий : Его жизнь и деятельность. — М., 1886.
- Татарский И. Симеон Полоцкий Историко-архивные материалы XIX века. — 1886. Արխիվացված 2014-02-22 Wayback Machine
- Шыдлоўскі, С. А. Каардынаты паўсталага / С. А. Шыдлоўскі // Анталогія сучаснага беларускага мыслення. — СПб.։ Невский простор, 2003. — С. 314—327.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Остен. Памятник русской духовной письменности XVII века
- Н. И. Костомаров. Русская история в жизнеописаниях ее главнейших деятелей Глава 10.ЕПИФАНИЙ СЛАВИНЕЦКИЙ, СИМЕОН ПОЛОЦКИЙ И ИХ ПРЕЕМНИКИ Արխիվացված 2012-03-07 Wayback Machine
- Симеон Полоцкий Хронос կայքում
- Произведения Симеона Полоцкого «ImWerden» գրադարանում
- Произведения Симеона Полоцкого Արխիվացված 2007-08-18 Wayback Machine «История Беларуси IX—XVIII веков. Первоисточники.» կայքի գրադարանում
- Марков Д. Ф., Звонарева Л. У. Европейский город в творчестве Симеона Полоцкого // XX-й «круглый стол» Россия и мир глазами друг друга. Из истории взаимовосприятия.
- Симеон Полоцкий и силлабическая поэзия в России XVII века Արխիվացված 2014-04-07 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սիմեոն Պոլոցկի» հոդվածին։ |