Սեբուանո

Սեբուանո
Տեսակ	լեզու և կենդանի լեզու
Ենթադաս	Binisayâ?
Երկրներ	Ֆիլիպիններ
Խոսողների քանակ	15 900 000 մարդ (2019)
Վերահսկող կազմակերպություն	Visayan Academy of Arts and Letters?
Գրերի համակարգ	լատինական այբուբեն
IETF	ceb
ԳՕՍՏ 7.75–97	себ 587
ISO 639-2	ceb
ISO 639-3	ceb
	Cebuano language Վիքիպահեստում

Սեբուանո, Ավստրոնեզյան լեզվաընտանիքին պատկանող լեզու։ Հիմնականում օգտագործվում է Ֆիլիպիններում։ Ունի շուրջ 20 միլիոն լեզվակիր, հիմնականում Կենտրոնական Վիսարյայում, արևելյան Նեգրոս կղզու շրջանում, Արևելյան Վիսարյայի արևմտյան մասում և Մինդանաոի հիմնական մասում, որոնց մեծ մասը պատկանում են Վիսայյա էթնիկ խմբին^[3]։ Այսպես կոչված Վիսայան լեզվաընտանիքի լեզուներից ամենամեծ տարածում ունեցող լեզուն է և սերտորեն կապված է այլ Ֆիլիպինո լեզուներին։

Այն ունի մայրենի լեզվակիրների ամենամեծ քանակը Ֆիլիպինների բնակչության շրջանում, չնայած պաշտոնապես չի ուսուցվել դպրոցներում կամ համալսարաններում մինչև 2012 թվականը^[4]։ Այն լինգվա ֆրանկա է համարվում Կենտրոնական Վիսարյայի, արևելյան Նեգրոս կղզում, Արևելյան Վիսարյայի արևմտյան մասում և Մինդանաոյի հիմնական մասում։ Սերբուանո անվանումը ծագել է Սեբու կղզու անունից, որը լեզվի նախահայրենիքն է^[5]^[6]։ Սեբուանոն նաև Արևմտյան Լեյտեյի հիմնական լեզուն է, ակնհայտորեն Օրմոքում և քաղաքի շրջակա այլ մունիցիպալիտետներում^[7]։ ISO 639-2 եռանիշ կոդը՝ ceb է,սակայն չունի ISO 639-1 երկնիշ կոդ։

Տարածվածություն խմբագրել

Սեբուանոն խոսվում է Սոբու կղզում և նրան շրջապատող 167 կղզիներում՝ Բահոլում և Սիքուիջորում, արևելյան Նեգրոս կղզի շրջանում, հարավային Մասբատեում, Լեյտեյի արևմտյան մասում, արևմտյան Բիլիրանում, Սամարի մոքր հատվածներում և Մինդանաոյի հիմնական մասերում (Ֆիլիպինների երկրորդ ամենամեծ կղզին)^[5]։ Բացի դա, «Զամբոանգա թերակղզու, Դավաո շրջանի և Կոտաբատոյի բնակչությանը մի մեծ մաս խոսում է սեբուանո»^[5]։ Լեզվի որոշ բարբառներ սեբուանոյի համար տարբեր անվանումներ ունեն։ Սեբու կղզու սեբուանո խոսող էթնիկ խմբերը կոչվում են «Սեբուանո», Բոհոլի լեզվակիրները՝ «Բոհոլանո», իսկ Լեյտեյի լեզվակիրները իրենց բարբառը կոչում են Կանա։ Մանդանաոյի և Լուզոնի լեզվակիրները պարզապես կոչում են բինիսայա կամ բիսայա^[7]։

Արտահայտություններ խմբագրել

Ովքե՞ր են նրանք - Kinsa sila?
Ինչպե՞ս եք? - Kumusta ka(եզակի)?, Kumusta kamo(հոգնակի)?, Unsa may imong(եզակի) kahimtang?, Unsa may inyong(հոգնակի) kahimtang?
Բարի լույս - Maayong buntag
Բարի կեսօր - Maayong hapon
Բարի երեկո - Maayong gabii
Հաջողություն - Ayoayo (պաշտոնական), Adios (հազվադեպ), Babay (ոչ պաշտոնական), Amping («լավ մնացեք»), Hangtud sa sunod («ցտեսություն»)
Շնորհակալություն - Salamat nimo(եզակի), salamat ninyo(հոգնակի)
Որտեղի՞ց եք - Taga diin ka(եզակի)?, taga diin mo(հոգնակի)?
Ինչպե՞ս կարող եմ ասել ․․․ սեբուանոյով - Unsaun pagsulti sa ... sa Sinugbuanon/Binisaya?
Ինչպե՞ս կարող եմ գնալ ... - Unsaon naku pag-adto sa...?
Հասկանու՞մ եք - Nakasabut ka(sing.)?, Nakasabut mo(pl.)?
Ինչպե՞ս է եղանակը - Kumusta ang panahon?
Ի՞նչ է դա - Unsa na?
Ժամը քանի՞սն է - Unsa nang orasa?/Unsang orasa na?
Դադարեցրեք դա - Hunonga na
Այո - Oo
Ոչ - Dili («ոչ», օգատգործվում է ապառնի ժամանակում), Wala («ոչինչ, ինչ–որ բանի բացակայություն», օգտագործվում է անցյալ և պրոգրեսիվ ժամանակաձևում)^[8]
Լավ - Sige, Patek
Հիանալի է - Ngilngig, Kuyaw
Օ՜հ (ձայնարկություն) - "Oy!", Hala!, Sus! (կրճատված Hesus!)^[9]^[10],

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ScriptSource - Philippines
↑ Ethnologue — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675
↑ Lewis, M. Paul (2009). «Cebuano». Ethnologue. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 23-ին.
↑ Ulrich Ammon; Norbert Dittmar; Klaus J. Mattheier (2006). Sociolinguistics: an international handbook of the science of language and society. Vol. Volume 3. Walter de Gruyter. էջ 2018. ISBN 978-3-11-018418-1. {{cite book}}: |volume= has extra text (օգնություն)
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.gutenberg.ph/previews/wolff/WCED-complete.pdf
↑ "John Woff, "Cebuano" in Facts About the World's Languages: An Encyclopedia of the World's Major Languages, Past and Present (New York: H. W. Wilson, 2001). https://archive.org/details/rosettaproject_ceb_detail-2
↑ ^7,0 ^7,1 John Kingsley Pangan, Church of the Far East (Makati: St. Pauls), 19.
↑ «Wala / Dili». Learn Cebuano: Cebuano-Visayan Language Lessons. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 18-ին.
↑ «Sus». Tagalog Lang. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 18-ին.
↑ «sus». Tagalog Dictionary. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 18-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Bansa.org Cebuano Dictionary Արխիվացված 2017-10-11 Wayback Machine
Cebuano Dictionary
Cebuano English Searchable Dictionary Արխիվացված 2017-02-27 Wayback Machine
A Dictionary of Cebuano Visayan by John U. Wolff
Ang Dila Natong Bisaya
Lagda Sa Espeling Rules of Spelling (Cebuano)
Language Links.org - Philippine Languages to the world - Cebuano Lessons
Language Links.org - Philippine Languages to the World
Online E-book of Spanish-Cebuano Dictionary, published in 1898 by Fr. Felix Guillén
Cebuano dictionary

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սեբուանո» հոդվածին։

[_aceb9b0deff5bd16-1] ScriptSource - Philippines

[_d0d6054a9eb6b10b-2] Ethnologue — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675

[3] Lewis, M. Paul (2009). «Cebuano». Ethnologue. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 23-ին.

[gruyter-4] Ulrich Ammon; Norbert Dittmar; Klaus J. Mattheier (2006). Sociolinguistics: an international handbook of the science of language and society. Vol. Volume 3. Walter de Gruyter. էջ 2018. ISBN 978-3-11-018418-1. {{cite book}}: |volume= has extra text (օգնություն)

[Ceb-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.gutenberg.ph/previews/wolff/WCED-complete.pdf

[Ceb2-6] "John Woff, "Cebuano" in Facts About the World's Languages: An Encyclopedia of the World's Major Languages, Past and Present (New York: H. W. Wilson, 2001). https://archive.org/details/rosettaproject_ceb_detail-2

[COTFE-7] 7,0 ^7,1 John Kingsley Pangan, Church of the Far East (Makati: St. Pauls), 19.

[W1-8] «Wala / Dili». Learn Cebuano: Cebuano-Visayan Language Lessons. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 18-ին.

[taglang-9] «Sus». Tagalog Lang. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 18-ին.

[tagdict-10] «sus». Tagalog Dictionary. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 18-ին.

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]