Սառույց Ih, ջրային սառույցի կայուն վեցանկյուն բյուրեղային տարատեսակ։ Երկրի կենսոլորտի սառույցի գրեթե ամբողջ մասը բաղկացած է սառույցի այս տարատեսակից, որից բացի, մթնոլորտի վերին շերտերում ծայրահեղ աննշան քանակությամբ սառույց Iс կա, իսկ Անտարկտիդայում՝ որոշ քանակությամբ սառույց XI։ Ih սառույցը կայուն է մինչև -200 °C ջերմաստիճանների և 0,2 ԳՊա ճնշման դեպքում։

Սառույց Ih
Քիմիական հատկություններ
Բյուրեղային կառուցվածքՎեցանկյուն բյուրեղային համակարգ
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Սառույց Ih-ն ունի բազմաթիվ առանձնահատկություններ։ Նրանցից որոշների շնորհիվ է հնարավոր կյանքը Երկրի վրա։

Բյուրեղային կառուցվածքը խմբագրել

Ih սառույցի բյուրեղային կառուցվածքում ջրածնի ատոմների տեղակայությունը խախտված է։ Թթվածնի ատոմները կազմում են վեցանկյուն ցանց, տարածական խումբ P 63 / mmc, պարամետրեր a = 0.4514 նմ, c = 0.7352 նմ։

Ih սառույցում յուրաքանչյուր Н2O մոլեկուլը շրջապատված է իրենից ամենամոտ գտնվող չորս մոլեկուլով, որոնք գտնվում են դրանից հավասար հեռավորության վրա `0.276 նմ, և տեղակայված են կանոնավոր քառանիստի գագաթներում։

Ֆիզիկական հատկություններ խմբագրել

Սառույցի նման ծակոտկեն կառուցվածքը հանգեցնում է նրան, որ դրա խտությունը 0 °C-ում հավասար է 916,7 կգ / մ³, ցածր է նույն ջերմաստիճանում ջրի խտությունից (999.8 կգ / մ³)։ Հետևաբար ջուրը, վերածվելով սառույցի, մեծացնում է դրա ծավալը մոտ 9% -ով։ Սառույցը, հեղուկ ջրից թեթև լինելով, ձևավորվում է ջրային մարմինների մակերևույթում, ինչը կանխում է ջրի հետագա սառեցումը։ Սառույցի հալման բարձր տեսակարար ջերմությունը, որը հավասար է 330 կՋ / կգ-ի (համեմատության համար, երկաթի հալման տեսակարար ջերմությունը 270 կ Ջ / կգ է) Երկրի վրա ջերմության շրջանառության կարևոր գործոն է։ Այսպիսով, 1 կգ սառույց կամ ձյուն հալելու համար հարկավոր է նույնքան ջերմություն, որքան անհրաժեշտ է մեկ լիտր ջուրը 0-ից 80 °C տաքացնելու համար։

Սառույցի այլ փոփոխություններ խմբագրել

Սովորական ջրային սառույցը, ըստ Բրիդգմանի անվանացանկի, պատկանում է Ih սառույցին։ Լաբորատոր պայմաններում (տարբեր ջերմաստիճաններում և ճնշումներում) ստացվել են սառույցի տարբեր փոփոխություններ՝ II-ից մինչև XVI սառույցը։

Արտաքին հղումներ խմբագրել

  • Chaplin, Martin. (2009 թ․ օգոստոսի 11). «Cubic Ice (Ice Ic)». Water Structure and Science. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 2-ին.
  • Chaplin, Martin. (2009 թ․ օգոստոսի 11). «Cubic Ice (Ice Ic)». Water Structure and Science. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 2-ին.
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սառույց Ih» հոդվածին։