Սահմանադրականություն

Սահմանադրականություն, գաղափարների, վերաբերմունքի և վարքագծի համալիր, համաձայն որի կառավարության իշխանությունը ծագում է և սահմանափակված է հիմնական օրենքից^[1]։

Քաղաքական կազմակերպությունները սահմանադրական են այնքան, որքան նրանք «ունեն իշխանության վերահսկողության ինստիտուցիոնալիզացված մեխանիզմներ քաղաքացիների շահերը և ազատությունները պաշտպանելու համար, այդ թվում նաև նրանց, որոնք փոքրամասնություն են կազմում»^[2]։ Ինչպես նկարագրում է քաղաքագետ և սահմանադրագետ Դեյվիդ Ֆելմանը

Սահմանադրականությունը բնութագրում է պատմական փորձի մեջ խոր արմատացած բարդ կոնցեպցիա, որը կառավարական իշխանությունը իրականացնող պաշտոնյաներին ենթարկում է ավելի բարձր օրենքի սահմանափակումների։ Սահմանադրականությունը հռչակում է իրավունքի, այլ ոչ թե պետական պաշտոնյաների կամայական դատողությունների կամ սովորական կարգադրությունների գերակայության ցանկալիությունը…. Ժամանակակից հանրային իրավունքին և պետական կառավարման հիմունքներին նվիրված ողջ գրականության մեջ, սահմանադրականության կոնցեպցիայի կենտրոնական տարրն է հանդիսանում այն, որ քաղաքական հասարակությունում պետական պաշտոնյաները չեն կարող անել այն ամենը, ինչ կցանկանան և իրենց ընտրած եղանակով։ Նրանք պարտավոր են պահպանել ինչպես իշխանության սահմանափակումները, այնպես էլ հասարակության գերագույն, սահմանադրական օրենսդրության մեջ ամրագրած գործընթացները։ Այդ իսկ պատճառով կարելի է ասել, որ սահմանադրականության անկյունաքարն է հանդիսանում գերագույն օրենքի շրջանակներում գործող սահմանափակ կառավարության կոնցեպցիան^[3]։

Գրականություն խմբագրել

Գագիկ Հարությունյան // Նոր հազարամյակի սահմանադրականությունը. Իրականության պարադիգմաները և մարտահրավերները։ Երևան, «Նժար», 2013, 526 էջ։

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Philip P. Wiener, ed., "Dictionary of the History of Ideas: Studies of Selected Pivotal Ideas" Արխիվացված 2006-06-23 Wayback Machine, (David Fellman, "Constitutionalism"), vol 1, pp. 485, 491–92 (1973–74).
National Humanities Institute
MJC Vile Constitutionalism and the Separation of Powers Արխիվացված 2014-07-04 Wayback Machine (1967, Indianapolis: Liberty Fund, 1998) Second edition.
"Economics and the Rule of Law" The Economist (2008-03-13).
Middle East Constitutional Forum
The Social and Political Foundations of Constitutions Արխիվացված 2013-08-13 Wayback Machine Foundation for Law, Justice and Society programme

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Don E. Fehrenbacher, Constitutions and Constitutionalism in the Slaveholding South (University of Georgia Press, 1989). p. 1. ISBN 978-0-8203-1119-7.
↑ Gordon, Scott (1999). Controlling the State: Constitutionalism from Ancient Athens to Today. Harvard University Press. էջ 4. ISBN 0-674-16987-5.
↑ Philip P. Wiener, ed., "Dictionary of the History of Ideas: Studies of Selected Pivotal Ideas", (David Fellman, "Constitutionalism"), vol 1, pp. 485, 491–92 (1973–74) ("Whatever particular form of government a constitution delineates, however, it serves as the keystone of the arch of constitutionalism, except in those countries whose written constitutions are mere sham. Constitutionalism as a theory and in practice stands for the principle that there are—in a properly governed state—limitations upon those who exercise the powers of government, and that these limitations are spelled out in a body of higher law which is enforceable in a variety of ways, political and judicial. This is by no means a modern idea, for the concept of a higher law which spells out the basic norms of a political society is as old as Western civilization. That there are standards of rightness which transcend and control public officials, even current popular majorities, represents a critically significant element of man's endless quest for the good life.")

[1] Don E. Fehrenbacher, Constitutions and Constitutionalism in the Slaveholding South (University of Georgia Press, 1989). p. 1. ISBN 978-0-8203-1119-7.

[Gordon1999-2] Gordon, Scott (1999). Controlling the State: Constitutionalism from Ancient Athens to Today. Harvard University Press. էջ 4. ISBN 0-674-16987-5.

[3] Philip P. Wiener, ed., "Dictionary of the History of Ideas: Studies of Selected Pivotal Ideas", (David Fellman, "Constitutionalism"), vol 1, pp. 485, 491–92 (1973–74) ("Whatever particular form of government a constitution delineates, however, it serves as the keystone of the arch of constitutionalism, except in those countries whose written constitutions are mere sham. Constitutionalism as a theory and in practice stands for the principle that there are—in a properly governed state—limitations upon those who exercise the powers of government, and that these limitations are spelled out in a body of higher law which is enforceable in a variety of ways, political and judicial. This is by no means a modern idea, for the concept of a higher law which spells out the basic norms of a political society is as old as Western civilization. That there are standards of rightness which transcend and control public officials, even current popular majorities, represents a critically significant element of man's endless quest for the good life.")

[1]

[2]

[3]