Ռոսիա կինոթատրոն

Ռոսիա կինոթատրոն
Տեսակ	կինոթատրոն և առևտրի կենտրոն
Երկիր	Հայաստան
Տեղագրություն	Երևան
Ճարտարապետական ոճ	Soviet Modernist architecture?
Հիմնադրված է	դեկտեմբեր 1974

Ռոսիա կինոթատրոն (Այրարատ), 1974 թվականին Երևանում շահագործման հանձնված կինոթատրոն։ Համարվում է Երևանի ամենամոդեռնիստական կառույցներից մեկը։ Կառույցի ճարտարապետներն են Արթուր Թարխանյանը, Սպարտակ Խաչիկյանը, Հրաչյա Պողոսյանը, ովքեր 1979 թվականին կինոթատրոնի նախագծի համար արժանացել են ԽՍՀՄ Նախարարների Խորհրդի մրցանակի։ Սեփականաշնորհվել է 2004 թվականին։ 2006 թվականին կառույցի մի հատվածում բացվել է «Ռոսիա» առևտրամշակութային կենտրոնը, որտեղ իրականացնում է կենտրոնի միայն մեկ գործառույթը՝ առևտուրը^[1]։

Պատմություն խմբագրել

Նախկինում կինոթատրոնի տարածքում եղել է Երևանի ամենահին շուկաներից մեկը՝ «սև շուկան»։ 1970-1971 թվականներին Արթուր Թարխանյանի, Սպարտակ Խաչիկյանի, Հրաչյա Պողոսյանի կինոթատրոնի կառուցման նախագիծը ներկայացվեց ճարտարապետների միության դատին, որը հաստատվեց Երևանի Քաղխորհրդի կողմից։ Նախագիծն իրականացնելու պատվերը տրվեց «Հայպետնախագիծ» ինստիտուտին։

Շինարարական աշխատանքներն սկսվեցին 1970-ականների սկզբին։ Շինարարությունը դժվար էր ընթանում, քանի որ նախագիծը շատ մոդեռնիստական էր և շինարարների համար անսովոր։ Նախագծի հեղինակները նրանց աշխատանքը հեշտացնելու նպատակով պատրաստեցին կառույցի մեծ մանրակերտը^[2]։

«Ռոսիա» կինոթատրոնի բացումը տեղի է ունեցել 1974 թվականի դեկտեմբերին՝ ՀԿԿ Կենտկոմի պլենումի նիստով, որը վարել է ՀԿԿ ԿԿ առաջին քարտուղար Կարեն Դեմիրճյանը։

Կինոթատրոնում ցուցադրվել են «Մխիթար Սպարապետ» վեպի հիման վրա Էդմոնդ Քեոսայանի կողմից «Մոսֆիլմում» նկարահանված «Հուսո աստղ» ֆիլմը, «Վերադարձ դեպի Արարատ» և այլ ֆիլմեր։ 1978 թվականին «Ռոսիա» կինոթատրոնում տեղի է ունեցել համամիութենական կինոփառատոն։

2004 թվականին «Ռոսիա» կինոթատրոնը սեփականաշնորհվել է, և սեփականատեր է դարձել «Սիլ կոնցեռն»-ի մեջ մտնող «Նարեկ» ընկերությունը^[3]։

Նույն նոյեմբերի 11-ին կինոթատրոնի մի հատվածում բացվել է «Ռոսիա» առևտրամշակութային կենտրոնի առաջին մասնաշենքը, որը ներառում է սրճարան և առևտրի սրահներ^[4]։

Շենք խմբագրել

«Ռոսիա» կինոթատրոնն ունի երկու մեծ դահլիճ՝ 1600 և 1000 նստատեղով։ Երկու հարկանի մասում, որտեղ այժմ առևտրային սրահներ են, եղել է ևս մեկ սրահ՝ 280 նստատեղով։ Մյուս մասերում գործել են ցուցասրահներ, պարասրահներ, սրճարաններ. «Ռոսիան» եղել է լիարժեք մշակութային կենտրոն։

Կինոթատրոնը բազմաֆունկցիոնալ համալիր էր` բաղկացած երեք հիմնական մասերից. չափսերով տարբեր, բայց միևնույն կաղապարով երկու դահլիճներ` 1600, 1000 նստատեղերով, դահլիճների տակ բաց տարածք, որտեղ տեղակայված են ցուցասրահներ, սրճարան, բար, տոմսարկղեր։ Այս տարածքով կարելի էր անցնել նաև փողոցով` առանց կինոթատրոն մտնելու։ Հենց այս` դրսի ու ներսի կապն էլ համարվում է հետաքրքիր լուծումներից մեկը^[2]։

Նախասրահը և բարը բաժանված էին միջնապատով, որը թափանցիկ էր` բացվող և փակվող (միջնապատի լայնությունը 10 մ էր, իսկ բարձրությունը՝ 3,5 մ)։ Միջնապատի վրա տեղադրված էին Հմայակ Բդեյանի կատարած քանդակները` դիմակների տեսքով։ Սրահները զարդարում էին նաև քանդակագործներ Երվանդ Գոջաբաշյանի, Հենրի Էլիբեկյանի, Օհան Պետրոսյանի և այլոց քանդակները^[2]։

Կինոթատրոնն ուներ նույնիսկ այսօրվա համար ժամանակակից, շրջանաձև բար, իսկ թեյարանը կահավորված էր ռուսական ոճով` սեղանի վրա կային ինքնաեռներ, թխվածքները պատրաստվում էին տեղում^[2]։

Երվանդ Գոջաբաշյանի, Հենրի Էլիբեկյանի, Օհան Պետրոսյանը, Հմայակ Բդեյանի քանդակներն ու կտավները հետագայում հանվել ու կոտրվել են։

«Ռոսիա» կինոթատրոնի «вантовое перекрытие» կոչվող կախովի ծածկը Հայաստանում ստեղծվեց առաջին անգամ։ Կինոթատրոնի՝ Տիգրան Մեծի փողոցին նայող հատվածում ծածկը 40 մետր լայնություն և 60 մետր երկարություն ունի, այն կախված է առանց որևէ հենարանի։

Անվանում խմբագրել

Կինոթատրոնը պետք է անվանվեր «Այրարատ» կամ «Նոյան Տապան», սակայն անվանվեց «Ռոսիա»։ Հետագայում՝ Հայաստանի անկախության առաջին տարիներին այն վերանվանվեց «Այրարատ»։ 2006 թվականին շենքի սեփականատերը Հայաստանի անկախության առաջին տարիներին «Այրարատ» վերանվանված կենտրոնը կրկին անվանել է «Ռոսիա»։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Անկինոթատրոն. «Ռոսիա». Շուկայից` կինոթատրոն, ու դարձյալ շուկա. Մոտ կես դարում
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Կարեն Բալյան, «Արթուր Թարխանյան, Սպարտակ Խաչիկյան, Հրաչյա Պողոսյան», Tatlin, 2012
↑ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՈՒՅՔԸ ՄԱՍՆԱՎՈՐԵՑՆԵԼՈՒ, ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2000 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ 10-Ի N 631, ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 31-Ի N 896, 2002 ԹՎԱԿԱՆԻ ՍԵՊՏԵՄԲԵՐԻ 19-Ի N 1487-Ա ԵՎ 2003 ԹՎԱԿԱՆԻ ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 24-Ի N 1929-Ն ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
↑ «Ռոսիա» կինոթատրոն` (ան)կենդանի պատմություն

[1] Անկինոթատրոն. «Ռոսիա». Շուկայից` կինոթատրոն, ու դարձյալ շուկա. Մոտ կես դարում

[Բալյան-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Կարեն Բալյան, «Արթուր Թարխանյան, Սպարտակ Խաչիկյան, Հրաչյա Պողոսյան», Tatlin, 2012

[3] ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՈՒՅՔԸ ՄԱՍՆԱՎՈՐԵՑՆԵԼՈՒ, ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2000 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ 10-Ի N 631, ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 31-Ի N 896, 2002 ԹՎԱԿԱՆԻ ՍԵՊՏԵՄԲԵՐԻ 19-Ի N 1487-Ա ԵՎ 2003 ԹՎԱԿԱՆԻ ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 24-Ի N 1929-Ն ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

[4] «Ռոսիա» կինոթատրոն` (ան)կենդանի պատմություն

[1]

[2]

[3]

[4]