Ռիո Աբիսեո ազգային պարկ
Ռիո Աբիսեո ազգային պարկ (իսպ. Parque Nacional del Río Abiseo), ազգային պարկ, որը գտնվում է Պերուի Սան Մարտին շրջանում[1]։ 1990 թվականից այն ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկում։ Այգում բնակվում են բուսական և կենդանական աշխարհի բազմաթիվ տեսակներ, ինչպես նաև կան նախակոլումբոսյան շրջանի ավելի քան 30 հնագիտական տեղամասեր։ 1986 թվականից զբոսայգու որոշ հատվածներ փակվել են զբոսաշրջիկների համար` ինչպես բնական, այնպես էլ հնագիտական միջավայրերի փխրունության պատճառով։
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | national park of Peru? |
| Երկիր | .svg){kind=small} Պերու |
| Վարչատարածք | Սան Մարտին տարածաշրջան |
| Հիմնվել է | 1983 |
| Մակերես | 2724 կմ² |
  | |
Աշխարհագրություն և կլիմա խմբագրել
Ռիո Աբիսեո ազգային պարկը գտնվում է Պերուի Անդերի արևելյան լանջին՝ Մարանիոն և Ուալյագա գետերի միջև, ընդգրկում է 2745,2 կմ² տարածք։ Մասնավորապես, այգին ընդգրկում է Աբիսեո գետի ավազանի մոտ 70 %-ը։ Այգին գտնվում է ծովի մակարդակից 350 մ-ից մինչև 4200 մ բարձրության վրա։
Այգին տեղակայված է յոթ կլիմայական գոտիներում՝ սկսած ալպյան մարգագետիններից և լեռնային անտառներից մինչև չոր անտառներն ու արևադարձային խոնավ անտառները։ Տեղումները տատանվում են տարեկան 500-ից 2000 մմ-ի սահմաններում։ Խոնավ լեռնային անտառը, որն զբաղեցնում է այգու մեծ մասը, բաղկացած է ցածր ծառերից, մամուռներից և քարաքոսերից։ Այս էկոհամակարգը գոյություն ունի մոտ 2300 մ բարձրությունների վրա։ Խոնավությունը կայուն է, անձրևներն տեղում են ամբողջ տարվա ընթացքում, հատկապես մեծ բարձրությունի վրա։ Հողը թթվային է։
Վայրի բնություն խմբագրել
Այգում բնակվում է դեղնապոչ կապիկը (Oreonax flavicauda), որը որոշ ժամանակ համարվել է անհետացած և հանդիսանում է տարածաշրջանի էնդեմիկ։ Մեծ մասամբ հենց ոչնչացման վտանգի տակ գտնվող այդ տեսակի առկայության պատճառով է, որ տարածքն ստացել է ազգային պարկի կարգավիճակ և հայտնվել Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցուցակում։
Այգու կենդանական աշխարհի այլ հայտնի ներկայացուցիչներից են՝
- Անդյան պենելոպա (Penelope montagnii)
- Կարմիր կապիկը (Alouatta seniculus)
- Սպիտակաճակատ կոատա (Ateles belzebuth, վտանգի տակ)
- Յագուար (Panthera onca)
- Թագավորական անգղ (Sarcoramphus papa)
- Միրիկինա (Aotus trivirgatus)
- Սալիվանյան կրաքս (Mitu salvini)
- Պերուական եղջերու (Hippocamelus antisensis, վտանգի տակ)
- Լեռնային պաքա (Agouti taczanowskii, վտանգի տակ)
- Տաչանովսկու սուզաբադ (Podiceps taczanowskii)
- Կարմրաչք սուզաբադ (Netta erythrophthalma)
- Ակնոցավոր արջ (Tremarctos ornatus, վտանգի տակ)
- Անգղ-հնդկահավ (Cathartes aura)
- Սպիտակաճակատ կապուցին (Cebus albifrons cuscinus)
- Սուրինամյան ամազոն (Amazona ochrocephala)
- Երկարաքիթ արմադիլլո (Dasypus pilosus)[2]
- Phacellodomus berlepschi (վտանգի տակ)
- Դեղնահոնք տուկանետ (Aulacorhynchus huallagae, վտանգի տակ)
Ընդհանուր առմամբ, այգու լեռնաշխարհում գրանցվել է 980 բուսատեսակ, որոնցից 13-ը էնդեմիկ են, իսկ նրա ամբողջ տարածքում՝ շուրջ 5000 բուսատեսակ։
Հնագիտություն խմբագրել
Այգու տարածքում ամենամեծ և ամենահայտնի հնագիտական տարածքը Գրան Պահատենն է, որը գտնվում է տարածաշրջանի սահմանի մոտ գտնվող բլրի գագաթին։ Մոտակայքում են գտնվում Լոս Պինչուդոսի ավերակները (բացվել է 1965 թվականին), որը քարե գերեզմանների շարք է։ Այգու տարածքում կատարվող հնագիտական ուսումնասիրությունների մեծ մասը անցկացվում է Կոլորադոյի համալսարանի աշխատակիցների կողմից։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ SERNANP info page about Rio Abiseo National Park Արխիվացված 2012-06-21 Wayback Machine (իսպ․)
- ↑ Superina, M.; Abba, A.M. (2014). «Dasypus pilosus». էջ e.T6291A47441122. doi:10.2305/IUCN.UK.2014-1.RLTS.T6291A47441122.en.
{{cite web}}: Missing or empty|url=(օգնություն)