Վիքիպեդիա

Ռիգոր Բարադուլին

Ռիգոր Բարադուլին (բելառուս․՝ Рыгор Іванавіч Барадулін, փետրվարի 24, 1935(1935-02-24)[1], Q107352024?, Vostraŭ-Saročynski Sieĺsaviet, Ušačy District, Բելառուսական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - մարտի 2, 2014(2014-03-02), Մինսկ, Բելառուս[2]), հայտնի է նաև Дядько Ригор անունով[3][4][5], բելառուս բանաստեղծ, արձակագիր, էսսեիստ, թարգմանիչ։ Արժանացել է Բելառուսի ժողովրդական բանաստեղծի պատվավոր կոչման։

Ռիգոր Բարադուլին
բելառուս․՝ Рыгор Іванавіч Барадулін
Ծննդյան անունբելառուս․՝ Рыгор Іванавіч Барадулін
Ծնվել էփետրվարի 24, 1935(1935-02-24)[1]
ԾննդավայրQ107352024?, Vostraŭ-Saročynski Sieĺsaviet, Ušačy District, Բելառուսական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանվել էմարտի 2, 2014(2014-03-02) (79 տարեկան)
Վախճանի վայրՄինսկ, Բելառուս
ԳերեզմանUshachy
Մասնագիտությունակնարկագիր, թարգմանիչ, գրող, բանաստեղծ, մանկագիր և գրական քննադատ
Լեզուբելառուսերեն
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Բելառուս
ԿրթությունԲելառուսի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետ
Ժանրերբանաստեղծություն, քնարապատմողական, էսսե և religious poetry?
Գրական ուղղություններպոեզիա
ԱնդամակցությունԲելառուսիայի գրողների միություն, Բելառուսական ՊԵՆ կենտրոն և «Վերածնունդ» բելառուսական ժողովրդական ճակատ
ԿուսակցությունBPF Party?
ԱշխատավայրՍովետսկայա Բելոռուսիա, Q13028880?, Պոլմիա, Բեռալռուս և Mastatskaya Litaratura?
Պարգևներ
ԱմուսինQ15905006?
ԶավակներIlona Baradulina?
Изображение автографа
Կայքbaradulin.by
 Ryhor Baradulin Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Ռիգոր Բարադուլինը ծնվել է 1935 թվականի փետրվարի 24ին, Բելառուսի Վիտեբսկի մարզի Ուշաչիի շրջանի Վերեսովկա գյուղում, Իվան և Մարիա Բարադուլինների ընտանիքում[6][7]։ 1954 թվականին ավարտելով Ուշաչիի միջնակարգ դպրոցը՝ ուսումը շարունակել է Մինսկում՝ բելառուսական պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետում[6]։ Որպես խմբագիր՝ շխատել է „Белорусия“ և „Художествена литература“ հրատարակչություններում, „Съветска Белорусия“ օրաթերթի և „Брезичка“ ու „Пламък“ ամսագրերի խմբագրություններում[6]։ Անդամագրվել է «Բելառուսի ժողովրդական ճակատ» կուսակցությանը[8], Բելառուսի գրողների միությանը[8], ՊԵՆ ակումբի բելառուսական կենտրոնին, որի նախագահն է եղել 1990-ից մինչև 1999 թվականը[9]։ 1995-1997 թթ. ընդգրկված է եղել Ջորջ Սորոսի հիմնադրած «Բաց հասարակության ինստիտուտի» բելառուսական մասնաճյուղի վարչության կազմում[9]։

Մահացել է 2014 թվականի մարտի 2ին, ծանր ու երկարատև հիվանդությունից[10]։

Ստեղծագործություններ խմբագրել

Բարադուլինի գրական առաջին ստեղծագործությունները լույս են տեսել 1953 թվականին, „Червена смяна“ պարբերականում[11]։ Իսկ նրա բանաստեղծական առաջին ժողովածուն՝ „Маладзік над стэпам“ խորագրով, հրատարակվել է 1959 թվականին[11]։ Ռիգոր Բարադուլինը հեղինակել է շուրջ յոթ տասնյակ բանաստեղծական ժողովածուներ (այդ թվում՝ երգիծական և մանկական չափածո ստեղծագործություններ), քննադատական հոդվածներ, էսսեներ, գեղարվեստական թարգմանություններ[11]։ 2006 թվականին Ռիգոր Բարադուլինի թեկնածությունն առաջադրվել է գրականության Նոբելյան մրցանակով պարգևատրելու համար[12]։

Անվանի գրողը բելառուսերեն է թարգմանել Յան Ռայնիսի, Էդոոուարդաս Մեժելայտիսի, Ադամ Միցկևիչի, Վլադիսլավ Բրոնևսկու, Անդրեյ Վոզնեսենսկու, Սերգեյ Եսենինի, Եվգենի Եվտուշենկոյի, Ջորջ Բայրոնի, Պաբլո Ներուդայի, Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկայի և հանրահայտ այլ բանաստեղծների ստեղծագործություններև[13]։

Պարգևներ խմբագրել

Ռիգոր Բարադուլինը վերջին ստեղծագործողն էր, ում շնորհվել է Բելառուսի ժողովրդական բանաստեղծի կոչում (1992 թ.)[14]: Նա պարգևատրվել է նաև Բելառուսական ԽՍՀ Յանկա Կուպալայի անվան պետական մրցանակով (1976 թ.)[14],, Ժողովուրդների բարեկամության շքանշանով[14], Պատվո նշանով[14], լատվիական «Երեք աստղ» շքանշանով[14], «Ֆրանցիսկ Սկորինա» մեդալով[14]։ Բարադուլինին շնորհվել են բելառուսական պետական համալսարանի պատվավոր դոկտորի, Ուշաչիի պատվավոր քաղաքացու կոչումներ[14]։

Ուշագրավ փաստեր խմբագրել

Երբեմն Բարադուլինին է վերագրվում[15] «Лука Мудищев — президент» բանաստեղծության հեղինակությունը. համացանցում լայնորեն սփռված այդ չափածո երկը, որ ստորագրված է Ведьмак Лысогорский կեղծանունով, խայթող երգիծանք է Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի հասցեին[16]։

Երկեր խմբագրել

Բանաստեղծական ժողովածուներ խմբագրել

  • Маладзік над стэпам. Мн., 1959 (перавыд. 2010, Мінск);
  • Рунець, красаваць, налівацца! Мн., 1961;
  • Мех шэрых, мех белых. Мн., 1963;
  • Нагбом. Мн., 1963;
  • Дойны конь. Мн., 1965;
  • Красавік. Мн., 1965;
  • Неруш. Мн., 1966;
  • Адам і Ева. Мн., 1968;
  • Лінія перамены дат. Мн., 1969;
  • Экзамен. Мн., 1969;
  • Ай! Не буду! Не хачу! Мн., 1971;
  • Вяртанне ў першы снег. Мн., 1972;
  • Журавінка. Мн., 1973;
  • Рум. Мн., 1974;
  • Свята пчалы. Мн., 1975;
  • Суровая вымова. Мн., 1976;
  • Прынамсі… Мн., 1977;
  • Што было б тады, калі б? Мн., 1977;
  • Абсяг. Мн., 1978;
  • Белая яблыня грому. Мн., 1979;
  • Вечалле. Мн., 1980;
  • Ці пазяхае бегемот? Мн., 1981;
  • Паэма прызнання. Мн., 1982;
  • Амплітуда смеласці. Мн., 1983;
  • Выбраныя творы: У 2 т. Мн., 1984;
  • Абразы без абразы. Мн., 1985;
  • Азбука не забаўка. Мн., 1985;
  • Індыкала-кудыкала. МН., 1986;
  • Маўчанне Перуна. Мн., 1986;
  • Парастак радка, галінка верша: Артыкулы, эсэ. Мн., 1987;
  • Бервенізацыя. Мн., 1988;
  • Мудрэц са ступаю. Мн., 1988;
  • Вяртанне. Разам з В. Ждановічам. Мн., 1988;
  • Кобра ў торбе. Мн., 1989;
  • Самота паломніцтва. Мн., 1990;
  • Міласэрнасць плахі. Мн., 1992;
  • Трэба дома бываць часцей. Мн., 1993;
  • Азбука — вясёлы вулей. Мн., 1994;
  • Асобы рознай пробы. Мн., 1994;
  • Евангелле ад Мамы. Мн., 1995;
  • Аратай, які пасвіць аблокі: Эсэ і некананізаваныя ўспаміны. Мн., 1995;
  • Слаўлю чысты абрус. Мн., 1996;
  • Грышка, Мішка і Шчыпай ехалі на чоўне. Мн., 1996;
  • Здубавецце. Мн., 1996;
  • Збор твораў: У 4 т. Мн., «Мастацкая літаратура»: т. І — 1996, т. ІІ — 1998, т. ІІІ — 1999, т. IV — 2002;
  • Ішоў коця па канапе. Мн., 1997;
  • Як воўк калядаваў. Мн., 2000;
  • Лісты ў Хельсінкі. Мн., 2000;
  • Зорка спагады. Мн., 2000;
  • Босая зорка. Мн., 2001;
  • Калі рукаюцца душы: Паэзія з прозай. З Васілём Быкавым. Мн., 2003;
  • Дуліна ад Барадуліна. Радыё Свабодная Еўропа. Радыё Свабода, 2004;
  • Сама пайду дарогаю, голас пашлю дуброваю: Песні матчыны з Вушаччыны. Мн., 2005;
  • Ксты. Мн., 2005;
  • Ксты/Ksty. Мн., 2006;
  • Быць!/To Be! Мн., 2006;
  • Рымскі дыпціх. Полацк, 2006;
  • Рымскі трыпціх. Роздумы. Полацк, 2006;
  • Руны Перуновы. Мн., 2006;
  • Ксты. Выданне другое, дапоўненае. Мн., 2006;
  • Ксты/Ksty. Выданне другое, дапоўненае. Мн., 2007;
  • Выбраныя творы. Беларускі кнігазбор. Мн., 2008;
  • Выпаў грук у грома з рук. Мн., 2009;
  • Навошта. Мн., 2009;
  • Ксты. Выданне трэцяе, дапоўненае. Мн., 2009;
  • Халодная памяць вады. Мн., 2010;
  • Перакуленае/Опрокинутое. М., 2010;
  • «Вяльмуе Бог абраннікаў сваіх». Полацк, 2011;
  • Толькі б яўрэі былі!.. Мн., 2011;
  • Anima. Мн., 2011;
  • Сябры. Мн., 2013;
  • Лепей: Рукапісы 1952—2013. Мн., 2013.

Ռիգոր Բարադուլինի ստեղծագործությունների ժողովածուներ՝ այլ լեզուներով խմբագրել

  • Аист на крыше: Стихи. М., 1966;
  • Избранная лирика. М., 1969;
  • Раскидач: Весёлые стихи. Мн., 1969;
  • Баллада Брестской крепости. Мн., 1975;
  • Небо твоих очей: Стихи и поэма. М., 1976;
  • Озеро у горизонта: Стихи. М., 1979;
  • Праздник пчелы. М., 1980;
  • Поэма признания: Стихи и поэмы. Мн., 1982;
  • Каждый четвёртый. Стихи. М., 1984;
  • Избранное: Стихотворения. Поэмы. 1955—1983. М., 1985;
  • Кошки в лукошке: Весёлые стихи и сказки. Мн., 1985;
  • Белая яблоня грома: Стихи. М., 1989.

Նամակագրություն խմբագրել

  • Листи до Василя Бикова. У кн.: Дажыць да зялёнай травы… Լվով, 2008;
  • Паслаў бы табе душу… Ліставанне Рыгора Барадуліна з мамай (1954—1971). Мн., 2009.

Գիտա-հանրամատչելի երկեր խմբագրել

  • Вушацкі словазбор Рыгора Барадуліна. Мн., 2013.

Գրականություն խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Бородулин Рыгор Иванович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ Памёр Рыгор Барадулін(չաշխատող հղում)
  3. ↑ Дзядзьку Рыгору — 75(չաշխատող հղում)
  4. ↑ З днём народзінаў, Дзядзька Рыгор!(չաշխատող հղում)
  5. ↑ {{{заглавие}}}. — Т. 5.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 | заглавие = Ригор Барадулин| труд = literaturensviat.com| достъп_дата = 3 март 2014| уеб_адрес = http://literaturensviat.com/?p=64939%7C език = bg}}
  7. ↑ | заглавие = Барадулін Рыгор| труд = slounik.org| достъп_дата = 3 март 2014| уеб_адрес = http://slounik.org/80824.html%7C(չաշխատող հղում) език = be}}
  8. ↑ 8,0 8,1 | заглавие = Belarusan national poet Ryhor Baradulin died| труд = eurobelarus.info| достъп_дата = 4 март 2014| уеб_адрес = http://eurobelarus.info/en/news/society/2014/03/03/belarusan-national-poet-ryhor-baradulin-died.html%7C(չաշխատող հղում) език = en}}
  9. ↑ 9,0 9,1 | заглавие = Умер Рыгор Бородулин| труд = charter97.org| достъп_дата = 4 март 2014| уеб_адрес = http://charter97.org/ru/news/2014/3/2/88820/%7C(չաշխատող հղում) език = ru}}
  10. ↑ | заглавие = People’s Poet of Belarus Ryhor Baradulin passes away | труд = news.belta.by| достъп_дата = 3 март 2014| уеб_адрес = http://news.belta.by/en/news/culture?id=741598%7C(չաշխատող հղում) език = en}}
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 | заглавие = Рыгор Барадулін » Беларускае Лiтаратурнае Радыё| труд = litradio.by| достъп_дата = 3 март 2014| уеб_адрес = http://litradio.by/fanateka/114-rygor-baradulin.html%7C(չաշխատող հղում) цитат = | език = be}}
  12. ↑ | заглавие = Svetlana Aleksievich and Ryhor Baradulin nominated for Nobel Prize| труд = archive.is| достъп_дата = 3 март 2014 | уеб_адрес = https://archive.today/20120711221646/http://eng.ucpb.org/archive/archive2006/59134-20061003143000-29131%7C език = en}}
  13. ↑ | заглавие = Ригор Барадулин| труд = liternet.bg| достъп_дата = 3 март 2014| уеб_адрес = http://liternet.bg/publish1/rbaradulin/index.html%7C(չաշխատող հղում) език = bg}}
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 | заглавие = Ryhor Baradulin dies| труд = euroradio.by | дата = | достъп_дата = 3 март 2014| уеб_адрес = http://euroradio.by/en/ryhor-baradulin-dies%7C(չաշխատող հղում) език = en}}
  15. ↑ Рыгор Бородулин Արխիվացված 2008-05-23 Wayback Machine ((!) 04/06.2010,16:12 ссылка нерабочая) // Кто есть кто в Республике Беларусь
  16. ↑ К. Пазняк. Сярод пісьменнікаў усё болей Ведзьмакоў // Белорусские новости, 8 сентября 2003.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռիգոր Բարադուլին» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռիգոր_Բարադուլին&oldid=9768335» էջից