Վիքիպեդիա

Ռժևի խորհրդային զինվորի հուշարձան

Ռժևի խորհրդային զինվորի հուշարձան (ռուս.՝ Ржевский мемориал советскому солдату), հուշարձանային համալիր Ռուսաստանի Տվերի մարզի Ռժևսկի շրջանի Խորոշևո գյուղի մոտ[1]։ Նվիրված է Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ՝ 1942-1943 թվականներին, Ռժևի ճակատամարտում զոհված խորհրդային զինվորներին։ Խորհրդային զինվորի առաջին հուշարձանն է Ռուսաստանի Դաշնությունում[2] և իր բացման պահին Կարմիր բանակի մարտիկին նվիրված ամենամեծ հուշարձանն աշխարհում[3]։

Ռժևի խորհրդային զինվորի հուշարձան
Քարտեզ
Քարտեզ
Տեսակհուշարձան, տեսարժան վայր և հուշարձան
ՔանդակագործAndrey Korobtsov? և Konstantin Fomin?
ՃարտարապետKonstantin Fomin?
Ստեղծումնոյեմբերի 12, 2018 և ապրիլի 23, 2020
Բացումհունիսի 30, 2020
Բարձրություն25 մետր
Երկիր Ռուսաստան
ԲնակավայրՌժև և Ռժևսկի շրջան
Ոճսոցիալիստական ռեալիզմ և պոստմոդեռնիզմ
Նյութբրոնզ
Հիմնական թեմաՌժևի ճակատամարտ
կայք
 Rzhev Memorial to Soviet Soldier Վիքիպահեստում

Նկարագրություն խմբագրել

Հուշարձանի կառուցման տեղը որոշել է հատուկ հանձնաժողովը՝ հաշվի առնելով հասանելիությունը տրանսպորտային միջոցների համար և հուշարձանը հեռվից տեսնելու հնարավորությունը[4]։ Հուշարձանային համալիրը տեղակայված է Ռժևի կենտրոնից 8 կմ դեպի հարավ-արևմուտք՝ Մոսկվա-Ռիգա Մ-9 ճանապարհի մոտ։

Համալիրի կենտրոնական օբյեկտը 25 մետր բարձրությամբ զինվորի բրոնզե քանդակն է, որը տեղադրվել է 10 մետր բարձրություն ունեցող լցնովի դամբարանաբլուրի վրա։ Այն ներկայացնում է հավաքական կերպար, քանի որ ստեղծվել է Ռժևի մոտ զոհված զինվորների լուսանկարների հիման վրա, որ վերցվել են Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության արխիվից։ Ըստ նախագծի համահեղինակ Ադրեյ Կորոբցովի՝ «նա նայում է ոչ թե հուշարձան այցելողներին՝ կենդանի մարդկանց, հանուն որոնց տվել է իր կյանքը, այլ ասես իր ներսը։ Այդ պատճառով մենք նրա դեմքն ստեղծել ենք խաղաղված, մտածկոտ ու նույնիսկ ներկլանված»[5]։ Գիմնաստյորկայով և աջ ձեռքին իջեցված Շպագինի ատրճանակ-գնդացիր բռնած զինվորին պահում են 35 կռունկներ, որոնք ստեղծում են ճախրող քանդակի տպավորություն։ Մեջքի հետևում ծածանվում է վրանաթիկնոցը, որը զինվորի ուսի մոտ հարթ է, ներքևում դառնում է ավելի կոպիտ ու վերածվում կռունկների, որոնք տանում են զինվորի հոգին։ Հուշարձանի ներքևում ձևավորվել է հատուկ տեղ ծաղիկներ դնելու համար։ Պսակով մարմարե սալի վրա ոսկե տառերով գրված է Ալեքսանդր Տվարդովսկու «Ես սպանվել եմ Ռժևի մոտ» (ռուս.՝ «Я убит подо Ржевом») բանաստեղծությունից երկու տող՝ «Мы за Родину пали. Но она — спасена» («Մենք ընկանք հանուն Հայրենիքի։ Բայց նա փրկված է»)։

  •  
    Զինվորների անուններով պատ
  •  
    Հուշարձանի մոտ տանող ուղին գիշերային լուսավորությամբ

Չորս հեյտար տարածք ընդգրկող հուշարձանային համալիրի կազմում ներառված է թանգարանային-ցուցահանդեսային տաղավար։ Թանգարանը հագեցած է մուլտիմեդիային սարքավորումներով, որոնց օգնությամբ այցելուները կարող են ծանոթանալ Ռժևի ճակատամարտի մասնակիցների լուսանկարներին, ռազմաճակատային նամակներին, պատմություններին, հուշերին։ Թանգարանի առնաձնահատկությունն ապակե հատակն է, որի միջով կարելի է տեսնել զենքեր, սաղավարտներ, պարկուճներ, արկեր, նռնակներ և այլն, որ գտնվել են հուշահամալիրի շրջակայքում որոնողական արշավախմբերի կողմից[6]։

Քանդակի առջև ձգվում է 25 մետր երկարությամբ ուղի, որի երկու կողմերում տեղակայված են զիգզագաձև գրանիտե պատեր ճարտարապետական-գեղարվեստական մետաղե պանելներով, որոնք ծածկված են արհեստական ժանգով[7]։ Վեց մետր բարձրությամբ պանելների վրա փորագրված են Ռժևի ճակատամարտում զոհված ավելի քան 17 հազար զինվորների անուններ, որոնք փաստաթղթերով հաստատվել են[8]։

Հուշահամալիրի տարածքում գործում է ձայնային դիզայն։ Տնկվել են ավելի քան 1,5 հազար թփեր և ծառեր[9]։ Կեչիները, արոսենիներն ու կարմրատերև թխկիները ընտրվել են այնպես, որ ծառերը հարմարվել են հուշարձանի գեղարվեստական ոճին[10]։

Ստեղծման պատմություն խմբագրել

2017 թվականի ապրիլի 20-ին Ռուսաստանի «Հաղթանակ» (ռուս.՝ «Победа») կազմակերպչական կոմիտեի՝ Կրեմլում անցկացված նիստում քննարկվել են Հայրենական մեծ պատերազմին վերաբերող մի շարք պատմական փաստերի աղավաղմանն ու երիտասարդության պատմահայրենասիրական դաստիարակությանը վերաբերող մի շարք հարցեր[11]։ Նիստի արդյունքում որոշվել է, որ Ռուսաստանի Դաշնության մշակույթի ու արտաքին գործերի նախարարությունները և Ռուսհամագործակցությունը (ռուս.՝ Россотрудничество) օգնություն ցուցաբերեն Ռուսաստանի ռազմապատմական միությանը (ռուս.՝ Российское военно-историческое общество) հուշարձանների ստեղծման գործում[12]։

2017 թվականի հունիսի 6-ին «Զինվորական համազգեստի թանգարանում» անցկացված Ռուսաստանի ռազմապատմական միության հերթական նիստի ժամանակ բարձրացվել է Հայրենական մեծ պատերազմում տարած հաղթանակի 75-ամյակի տոնման հարցը։ Բազմաթիվ վետերանների խնդրանքով ընդունվել է որոշում Ռժևում խորհրդային զինվորի հուշարձանի ստեղծման վերաբերյալ[9]։ Որոշվել է նաև ապագա հուշարձանի կանգնեցման վայրը՝ գլխավոր ճանապարհից դեպի Ռժևսկի շրջանի Խորոշևո գյուղ շրջադարձի մոտ, ուր պատերազմի ժամանակ այցելել է Իոսիֆ Ստալինը[13]։ Հաշվարկվել է Ռժևի հուշարձանի ստեղծման համար նախատեսվող բյուջեն, որը կազմել է շուրջ 650 մլն ռուբլի[14]։ Որոշվել է չօգտագործել բյուջետային միջոցներ և հուշարձանն ամողջությամբ կառուցել ժողովրդի նվիրատվությունների հաշվին։ Նախատեսվել է, որ հուշահամալիրը պետք է դառնա ամենամասշտաբային հուշահամալիրը Ռուսաստանում[15]։

2017 թվականի օգոստոսի 1-ին հայտարարվել է Ռժևսկի շրջանում կառուցվելիք հուշահամալիրի նախագծի բաց մրցույթ միջազգային ստեղծագործական կոլեկտիվների համար։ Ընտրվել են տասներեք աշխատանքներ Ռուսաստանի և Բելառուսի մասնակիցներից, որոնք ներկայացվել են Պոկլոննայա բլրի Հաղթանակի թանգարանում անցկացված ցուցահանդեսում 2017 թվականի դեկտեմբերի 14-ին[16]։ Կոմիտեի բաց նիստում ընտրվել են երեք լավագույն աշխատանքները, սակայն դրանցից ոչ մեկը միաձայն չի ընտրվել ժյուրիի կողմից։ Կազմակերպչական կոմիտեն որոշել է երկարաձգել մրցույթի ժամկետը մինչև 2018 թվականի ապրիլի 1-ը[17][18]։

 
Արձանի վերին հատվածը 2,5 մետր բարձրությամբ գիպսե մոդելի ֆոնին

2018 թվականի մայիսի սկզբին հանձնաժողովը, որի կազմում ընդգրկված էին Վլադիմիր Մեդինսկին, Գրիգորի Ռապոտան և Անդրեյ Բելոցերկովսկին, ամփոփել է ստեղծագործական մրցույթի արդյունքները և արդեն 19 նախագծերից ընտրել երեք լավագույն աշխատանքները[19]։ Հաղթող է ճանաչվել քանդակագործ Անդրեյ Կոնչալովսկու (Բելգորոդ) և ճարտարապետ Կոնստանտին Ֆոմինի (Էլեկտրոստալ) ներկայացրած աշխատանքն Անդրեյ Կոնչալովսկու ընդհանուր ղեկավարությամբ[20][21][22]։ Մրցանակային տեղեր զբաղեցրած բոլոր մասնակիցները ստացել են դրամական մրցանակներ[23]։

 
Արձանի ստորին հատվածը

2018 թվականի նոյեմբերի 7-ին՝ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ աշխատանքային հանդիպման ժամանակ Վլադիմիր Մեդինսկին պատմել է Հայրենիքը պաշտպանած և գերմանական բանակի «Կենտրոն» խմբին դիմադրած խորհրդային զինվորի հուշարձանի կանգնեցման վերաբերյալ հասարարական նախաձեռնության մասին[24][25]։ Վլադիմիր Պուտինը հավանության է արժանացրել այդ որոշումը։ Ապագա հուշահամալիրի տեղում 2018 թվականի նոյեմբերի 12-ին տեղադրվել է հիմնաքար՝ հնգաթև աստղի տեսքով և «1942-1943» գրությամբ։ Փամփուշտների ու արկերի հետքերով սալի վրա գրված է եղել․ «Ասյտեղ պետք է լինի խորհրդային զինվորի հուշարձանը։ Ի հիշատակ նրանց, ովքեր զոհվել են Ռժևի մոտ»[26][27]։

Հուշահամալիրի ստեղծման շրջանի «քամիների վարդը» ցույց է տվել, որ ստեղծվում է քամային ծանրաբեռնվածություն քանակի ու նրա հիմնակմախքի վրա։ Դրա հաշվարկման համար բրոնզից ձուլվել է զինվորի քանդակի՝ փոքր չափերով, բայց նույնատիպ պատճենը, որը հետո փչել են Կենտրոնական աերոդինամիկական ինստիտուտի աերոդինամիկ խողովակում[10][28]։

Կոնստանտին Ֆոմինը փորձնական ճանապարհով որոշել է քանդակի չափերը․ քանդակի կանգնեցման վայրում ամբարձիչ կռունկով բարձրացրել է մանրակերտը տարբեր բարձրություններոգ՝ դրանով իսկ քանդակի չափերը հարմարեցնելով տեղանքի մասշտաբներին[8]։ Կորոբցովի ու Ֆոմինի արվեստանոցում սկսվել են քանդակի ստեղծման աշխատանքները։ Ստեղծվել է զինվորի՝ 2,5 մետր բարձրություն ունեցող քանդակի գիպսե մոդելը, որից հետո հեղինակները ձեռնամուխ են եղել ամբողջամասշտաբ ֆիգուրի քանդակմանը 100 տոննա քեմբրիական երկնագույն կավից[29][30]։

Հուշարձանի կանգնեցման վայրում սակրավորները կատարել են ականազերման աշխատանքներ՝ գտնելով շուրջ հինգ հարյուր վտանգավոր օբյեկտներ։ «Ռժև։ Կալինիյան ռազմաճակատ» միջազգային որոնողական արշավախումբն կատարել է զինվորների աճյուններ որոնում։ Դրանից հետո անցկացվել է տեղանքի հետախուզափորում՝ որոշելու համար հեղի տեսակը[8]։

Հուշահամալիրի նախագծի՝ ՌԴ կառավարության կողմից հավանության արժանանալուց հետո[31]՝ 2019 թվականի հունիսի 6-ին սկսվել են շինարարական հրապարակի նախապատրաստման աշխատանքները։ Շինարարության վայրում, որտեղ եղել է ճահիճ, գետնի ամրացման նպատակով տեղադրվել է ավելի քան 1000 ցցագերան, լցվել է հիմքը և կառուցվել ութանկյուն դամբարանաբլուր[32]։ 2019 թվականի հոկտեմբերի 28-ին կանգնեցվել է 30 տոննա կշռող կենտրոնական հիմնակմախքը, որը պատրաստվել էր Բելէներգոմաշի արտադրամասերում և նախատեսված է եղել հուշարձանի մոնտաժման համար[33]։

2019 թվականի օգոստոսի 21-ից մինչև դեկտեմբերի 20-ը կատարվել է կենտրոնական քանդակի ձուլումը։ Կավե ֆիգուրը կաղապարվել է ու բաժանվել 600 մասի, որոնցից յուրաքանչյուրը ձուլվել է առանձին 80 տոննա յատուկ բրոնզից Սոլնեչնոգորսկի՝ քանդակագործ Ալեքսանդր Ռուկավիշնիկովի ձուլման արվեստանոցում։ Այդ մասերից յուրաքանչյուրը կշռել է միջինը 50-100 կգ[34][35]։ Զուգահեռաբար արվեստանոցում այդ հատվածները արգոնի օգտագործմամբ եռակցվել են դրսից, իսկ ներսից ամրացվել են հեղույսներով[28]։ Այդպես հավաքվել են քանդակի խոշոր հատվածներ, ապա նորից բաժանվել մասերի՝ տեղափոխման ու մոնտաժման։ Օրինակ՝ քանդակի մի հատվածը՝ ձեռքն ու 1941 թվականի նմուշի ՇԱԳ ինքնաձիգը, ունեցել է 9 մետր երկարություն և կշռել շուրջ 2,5 տոննա[36]։ Քանդակի հատվածների եռակցման համար օգտագործվել է շուրջ 30 կմ բրոնզե հաղորդալար։

2019 թվականի նոյեմբերի 28-ից շինհրապարակ են տեղափոխվել քանդակի հատվածները՝ գլուխը, ուսերը, իրանը, գոտին։ Այդ հերթականությամբ էր կատարվել է հուշարձանի մոնտաժումը՝ վերևից ներքև՝ սկսած ուսերից[37]։ Հուշարձանի կողքին սկսվել է թանգարանային տաղավարի շինարարությունը։ Միևնույն ժամանակ Սանկտ Պետերբուրգի «Սիներգիա» մետաղամշակման գործարանում սկսվել է պողպատե պանելների (չափերը՝ 6x2,5 մետր) արտադրությունը, որոնց վրա լազերային ճառագայթների օգնությամբ փորագրվել են Ռժևի մոտ զոհված զինվորների լուսանկարներն ու անունները[38][39]։

2020 թվականի հունվարի 30-ին ավարտվել են կենտրոնական քանդակի հավաքման աշխատանքները, տեղադրվել է մարտիկի գլուխը։ Հուշարձանը ծածկվել է տախտակամածով, ինչից հետո սկսվել է բրոնզե կռունկների հատվածի հավաքումը, քանդակի գունամշակումը, գույնի կոնսերվացիան ու ողորկման աշխատանքները[40][41]։ Քանդակը տախտակամածով ծածկված մնացել է մինչև հուշարձանի բացումը։ 2020 թվականի ապրիլի 23-ին հուշարձանի վրա կատարվող աշխատանքներն ավարտվել են։ Ավարտին են հասցվել նաև թանգարանի ցուցանմուշների հավաքածուի ամբողջացման աշխատանքները[42]։

2020 թվականի գարնանը շրջանառության մեջ են դրվել 3 ռուբլի անվանական արժեքով հուշադրամներ[43] և փոստային նամականիշներ[44] հուշարձանի պատկերով։ 2020 թվականին՝ Հաղթանակի օրը, Սկոպյեի Մայիսի 9-ի փողոցում Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարության և Ռուսաստանի ռազմապատմական միության մասնակցությամբ բացվել է ստելա, որի հիմքում ընկած է Ռժևի խորհրդային զինվորի հուշարձանի նկարը[45][46]։

Հուշարձանի բացումը պետք է տեղի ունենար 2020 թվականի մայիսի 9-ին՝ Հայրենական մեծ պատերազմում տարած հաղթանակի 75-ամյակի օրը, սակայն COVID-19 համավարակի պատճառով բացման արարողությունը տեղափոխվել է 2020 թվականի հունիսի 22-ին՝ Հիշատակի ու ողբի օրը[47]։ Ավելի ու բացումը տեղափոխվել է 2020 թվականի հունիսի 30-ին[1][48]։ Հուշարձանի բացման հանդիսավոր արարողությունը տեղի է ունեցել Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինի և Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի մասնակցությամբ[49][50]։

  •  
    Գոտին՝ ֆակտուրայով ու մաշվածության հետքերով
  •  
    9 մետր երկարություն ունեցող ՇԱԳ-ի բեռնաթափումը շինհրապարակում
  •  
    Մարտիկների անուններով պանելի պատրաստումը
  •  
    Նախագծի հեղինակների անունները կրող ցուցանակ
  •  
    Պրեոբրաժենսկի գունդը հուշարձանի բացման արարողությունիցառաջ

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 «Открытие Ржевского мемориала запланировано на 30 июня» (ռուսերեն). 2020 թ․ հունիսի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 23-ին.
  2. ↑ Екатерина Новаковская (2020 թ․ հուլիսի 20). «Народное признание. Ржевский мемориал стал центром притяжения людей». Аргументы и факты (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 20-ին.
  3. ↑ «Мемориал Советскому солдату стал культовым местом». РИА «Победа РФ» (ռուսերեն). 2020 թ․ հուլիսի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 25-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 25-ին.
  4. ↑ «Ржевский мемориал: выбор места и закладной камень» (ռուսերեն). Тверские ведомости. 2020 թ․ հունիսի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 1-ին.
  5. ↑ Игорь Плугатарёв (2019 թ․ նոյեմբերի 22). «Журавли вознесут Павшего Солдата в небеса…». Независимое военное обозрение (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 11-ին.
  6. ↑ «Опубликованы фото музея Ржевского мемориала с прозрачными полами». Топ Тверь (ռուսերեն). 2020 թ․ մայիսի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 13-ին.
  7. ↑ «День Победы скульптор Андрей Коробцов отметил на мемориале в Тверской области». Топ Тверь (ռուսերեն). 2020 թ․ մայիսի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 3-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Зоя Игумнова (2020 թ․ մայիսի 10). «Унесенный журавлями: памятник героям Ржева откроется после карантина». Известия (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 12-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 «Путин и Лукашенко открыли Ржевский мемориал советскому солдату в Тверской области». ТАСС (ռուսերեն). 2020 թ․ հունիսի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 4-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 Владимир Демченко (2020 թ․ հունիսի 29). «Народный памятник солдату» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 4-ին.
  11. ↑ «Заседание оргкомитета «Победа»». Kremlin.ru (ռուսերեն). 2017 թ․ ապրիլի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 4-ին.
  12. ↑ «Протокол заседания Российского организационного комитета «Победа»». Kremlin.ru (ռուսերեն). 2017 թ․ մայիսի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ. նոյեմբերի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 4-ին.
  13. ↑ «Был ли Сталин на фронте?». История.РФ (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 12-ին.
  14. ↑ «Итоги заседания Центрального Совета Российского военно-исторического общества». Музей военной истории РВИО (ռուսերեն). 2017. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 4-ին.
  15. ↑ «В Тверской области появится мемориал павшим защитникам Отечества». Министерство культуры Российской Федерации (ռուսերեն). 2017 թ․ օգոստոսի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 4-ին.
  16. ↑ «Отклонены все 13 проектов мемориала советскому солдату в Тверской области». Московский комсомолец (ռուսերեն). 2018 թ․ հունվարի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  17. ↑ «Об открытом международном творческом конкурсе по созданию проекта Ржевского мемориала советскому солдату». Посольство России в Белоруссии (ռուսերեն). 2018 թ․ հունվարի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 5-ին.
  18. ↑ «В Москве представили 13 вариантов грандиозного Ржевского мемориала Советскому Солдату / фото». Твериград (ռուսերեն). 2017 թ․ դեկտեմբերի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 5-ին.
  19. ↑ «Назван победитель конкурса по созданию Ржевского мемориала». Министерство культуры Российской Федерации (ռուսերեն). 2018 թ․ մայիսի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 5-ին.
  20. ↑ «Ржевский мемориал. О проекте». История.РФ (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 1-ին.
  21. ↑ Александр Бушев (2018 թ․ մայիսի 16). «И полетят журавли». Российская газета (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 5-ին.
  22. ↑ Татьяна Мысова (2018 թ․ մայիսի 5). ««Мне хотелось, чтобы Солдат смотрел на людей, как бы вопрошая: чем закончилась эта война?»». Союзное Вече (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  23. ↑ Александр Бушев (2018 թ․ մայիսի 3). «Завершен международный конкурс на лучший Ржевский мемориал советскому солдату». Российская газета (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 5-ին.
  24. ↑ «Путин провел встречу с министром культуры Владимиром Мединским». Общероссийский народный фронт (ռուսերեն). 2018 թ․ նոյեմբերի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  25. ↑ «Встреча с главой Минкультуры Владимиром Мединским». Kremlin.ru (ռուսերեն). 2018 թ․ նոյեմբերի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  26. ↑ Элина Труханова (2018 թ․ նոյեմբերի 14). «О тех, кто тверже камня». Российская газета (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  27. ↑ Григорий Васильев (2018 թ․ նոյեմբերի 14). «В Тверской области открыт закладной камень на месте Ржевского мемориала». Московский комсомолец (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 18-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  28. ↑ 28,0 28,1 Владимир Демченко (2020 թ․ հուլիսի 1). «Как выглядит Ржевский мемориал советскому солдату: главный памятник последних лет». Комсомольская правда (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 4-ին.
  29. ↑ Анна Попова (2019 թ․ հունվարի 23). «На создание Ржевского мемориала собрано уже более 100 миллионов рублей». Союзное Вече (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  30. ↑ Александр Бушев (2019 թ․ մարտի 20). «Воин встанет в полный рост». Российская газета (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  31. ↑ «Правительство РФ одобрило проект Ржевского мемориала советскому солдату». Министерство культуры Российской Федерации (ռուսերեն). 2019 թ․ մայիսի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  32. ↑ «На стройплощадке Ржевского мемориала закончены свайные работы». История.РФ (ռուսերեն). 2016 թ․ հունիսի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  33. ↑ Елена Семко (2019 թ․ հոկտեմբերի 31). «Раскрыт секрет, как памятник солдату под Ржевом будет парить над землёй». Аргументы и факты (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  34. ↑ «Памятник Солдату для Ржевского мемориала начали отливать в Подмосковье». РИА Новости (ռուսերեն). 2019 թ․ օգոստոսի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 7-ին.
  35. ↑ «Фигуру солдата для Ржевского мемориала начали отливать в Подмосковье». Телеканал 360 (ռուսերեն). 2019 թ․ օգոստոսի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 7-ին.
  36. ↑ «Оружие солдата доставили на площадку Ржевского мемориала». История.РФ (ռուսերեն). 2020 թ․ հունվարի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 7-ին.
  37. ↑ Александр Хохлов (2019 թ․ նոյեմբերի 29). «Солдат вернулся: фигуру бойца Ржевского мемориала начали собирать с головы». Московский комсомолец (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 7-ին.
  38. ↑ Александр Бушев (2020 թ․ հունվարի 23). «В Питере приступили к обработке элементов оформления Ржевского мемориала». Советская Белоруссия (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 20-ին.
  39. ↑ Юлия Васильева, Мария Голубкова (2019 թ․ նոյեմբերի 20). «Воин встанет в полный рост». Российская газета (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 7-ին.
  40. ↑ Татьяна Румянцева (2020 թ․ հունվարի 30). «Исторический момент: На мемориале подо Ржевом завершён монтаж 25-метрового воина». Комсомольская правда (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 7-ին.
  41. ↑ Юлия Васильева (2020 թ․ փետրվարի 5). «Лед и пламя Ржева». Российская газета (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 7-ին.
  42. ↑ Александр Жирнов (2020 թ․ ապրիլի 23). «Завершен монтаж памятника советскому солдату под Ржевом». Ридус (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 9-ին.
  43. ↑ Станислав Варыханов (2020 թ․ մայիսի 4). «Банк России выпустил юбилейную монету в честь героев Ржевской битвы». Комсомольская правда (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 10-ին.
  44. ↑ «В почтовое обращение вышла марка, посвящённая Ржевскому мемориалу советскому солдату». Федеральное агентство связи (ռուսերեն). 2020 թ․ մայիսի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 10-ին.
  45. ↑ «В столице Северной Македонии открыта стела, посвященная 75-летию Великой Победы». РВИО (ռուսերեն). 2020 թ․ մայիսի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 10-ին.
  46. ↑ «Об открытии памятной стелы, посвященной 75-летию великой победы, г.Скопье». Министерство иностранных дел Российской Федерации (ռուսերեն). 2020 թ․ մայիսի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 10-ին.
  47. ↑ Вячеслав Козлов, Михаил Юшков (2020 թ․ մայիսի 10). «В РВИО назвали дату открытия Ржевского мемориала советскому солдату». РБК (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 9-ին.
  48. ↑ Кирилл Каллиников (2020 թ․ հունիսի 15). «Мединский назвал дату открытия Ржевского мемориала». Аргументы и факты (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 20-ին.
  49. ↑ «Открытие Ржевского мемориала советскому солдату». Kremlin.ru (ռուսերեն). 2020 թ․ հունիսի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 30-ին.
  50. ↑ Андрей Колесников (2020 թ․ հունիսի 30). «Над пропастью во Ржеве». Коммерсантъ (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 3-ին.

Արտաքին հւղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռժևի_խորհրդային_զինվորի_հուշարձան&oldid=9511173» էջից