Ռանկո Մարինկովիչ
Ռանկո Մարինկովիչ (խորվ.՝ Ranko Marinković, փետրվարի 22, 1913[1][2][3][…], Կոմիժա, Սպլիտսկո Դալմատինսկա, Խորվաթիա - հունվարի 28, 2001[1][2][3][…], Զագրեբ, Խորվաթիա), խորվաթ արձակագիր, բանաստեղծ, դրամատուրգ, էսսեիստ, սցենարիստ, քննադատ և քաղաքական գործիչ, թագավոր Դմիտար Զվոնիմիրի մեծ շքանշանի ասպետ։
Ռանկո Մարինկովիչ խորվ.՝ Ranko Marinković | |
|---|---|
| Ծնվել է | փետրվարի 22, 1913[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Կոմիժա, Սպլիտսկո Դալմատինսկա, Խորվաթիա |
| Վախճանվել է | հունվարի 28, 2001[1][2][3][…] (87 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Զագրեբ, Խորվաթիա |
| Գերեզման | Կոմիժա |
| Մասնագիտություն | դրամատուրգ, գրող, վիպասան և քաղաքական գործիչ |
| Քաղաքացիություն |  Խորվաթիա, .svg){kind=small} ՀՍՖՀ և  Ավստրո-Հունգարիա |
| Կրթություն | Զագրեբի համալսարանի հումանիտար և սոցիալական գիտությունների ֆակուլտետ |
| Անդամակցություն | Խորվաթիայի գիտությունների և արվեստների ակադեմիա և Սերբական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա |
| Աշխատավայր | Զագրեբի համալսարան |
| Պարգևներ | |
Կենսագրություն խմբագրել
Ռանկո Մարինկովիչը ծնվել է Վիս կղզու Կոմիժա քաղաքում, որտեղ ավարտել է տարրական դպրոցը։ Միջնակարգ կրթությունն ստացել է Սպլիտ և Զագրեբ քաղաքներում, իսկ 1931 թվականին ընդունվել է Զագրեբի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետը, սովորել է հոգեբանություն և ռոմանական լեզուներ, 1935 թվականին ստացել է դիպլոմը։ Զագրեբի գրական շրջանակ Մարինկովչը մտել է շնորհիվ իր նովելների և պիեսների։ 1930-ական թվականների կեսերին նրա առաջին արձակ ստեղծագործությունները տպագրվել են Միրոսլավ Կրլեժայի «Կնիք» պարբերականում։ 1939 թվականի մարտին Զագրեբի Խորվաթիայի ազգային թատրոնում բեմադրվել է նրա «Ալբատրոս» պիեսը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Սպլիտում իտալացի ֆաշիստները ձերբակալել են Մարինկովիչին ձերբակալել են և տեղակայել Ֆեռամոնտե ճամբարում (Կալաբրիա)[5][6]։ Իտալիայի կապիտուլյացիայից հետո 1943 թվականին նա գնացել է Բարի[6], իսկ այդտեղից անցել փախստականների Էլ Շատ ճամբար, որտեղ կարգավորել է Տիտոյի պարտիզանների հետ կապերը։ 1945 թվականին վերադարձել է հայրենիք և աշխատանքի անցել Խորվաթիայի Ժողովրդական Հանրապետության կրթության նախարարությունում։ Աշխատել է Խորվաթիայի պետական հրատարակչությունում։ 1946-1950 թվականներին եղել է Զագրեբի Խորվաթիայի ազգային թատրոնի դրամայի բաժնի տնօրեն։ 1951 թվականին դարձել է Թատերական արվեստի ակադեմիայի պրոֆեսոր, որտեղ աշխատել է մինչև թոշակի գնալը։
1948 թվականին ընդունվել է Խորվաթիայի գրողների միություն, իսկ 1983 թվականից եղել է Խորվաթիայի գիտությունների և արվեստի ակադեմիայի անդամ։
Նրա ամենահայտնի աշխատանքները «Գլորիա» պիեսը (որում քննադատվում է կաթոլիկ եկեղեցին) և «Կիկլոպ» կիսաինքնակենսագրական վեպն է։ Այդ ստեղծագործությունները նուրբ հեգնանքով և սև հումորով նկարագրում են այն մռայլ միջավայրը, որում ապրում էր Զագրեբի մտավորականությունը, երբ Առանցքի ուժերի զորքերը ներխուժեցին Հարավսլավիա։ Վեպը թարգմանվել է շատ լեզուներով։ 1982 թվականին խորվաթ ռեժիսոր Անտուն Վրդոլյակը էկրանավորել է «Կիկլոպը», իսկ մեկ տարի անց ստեղծել հեռուստասերիալ։
Ռանկո Մարինկովիչը հայտնի է նաև կինոյում իր աշխատանքներով։ Նա գրել է երեք ֆիլմերի՝ «Մերկ մարդ», (1968), «Կիկլոպ» (1982), «Կառնավալ, հրեշտակ և վառոդ» (1990) և «Գլորիա» (1970) հեռուստասերիալի սցենարները։
Կյանքի վերջում Ռանկո Մարինկովիչը համամիտ էր Ֆրանյո Տուջմանի քաղաքական հայացքներին և Զագրեբի քաղաքային խորհրդում եղել է Խորվաթիայի դեմոկրատական դաշինքի պատգամավոր։ 1965 թվականին Մարինկովիչն ստացել է Բելգրադի «НИН» թերթի մրցանակը «Կիկլոպ» վեպի համար։ 1965 և 1975 թվականներին գրողը դարձել է Վլադիմիր Նազորի մրցանակի դափնեկիր։ 1995 թվականին դարձել է թագավոր Դմիտար Զվոնիմիրի մեծ շքանշանի ասպետ։ Իվան Գորան Կովաչիչի մրցանակով պարգևատրվել է «Կիկլոպ» և «Never more» վեպերի համար։
1991 թվականին Զագրեբի «Večernji list» թերթը սահմանել է Ռանկո Մարինկովիչի մրցանակ՝ լավագույն և ամենակարճ պատմվածքի համար։
Մահացել է 1995 թվականին Զագրեբում։
Ստեղծագործություններ խմբագրել
Պատմվածքների ժողովածուներ խմբագրել
- Proze (1948)
- Ni braća ni rođaci (1949)
- Oko božje (1949)
- Ruke (1953)
- Pod balkonima (1953)
- Poniženje Sokrata (1959)
- Karneval i druge pripovijetke (1962)
Պատմվածքներ խմբագրել
- Kiklop (1965)
- Zajednička kupka (1980)
- Never more (1993)
- U znaku vage (1995)
Դրամաներ խմբագրել
- Albatros (1939)
- Glorija (1956)
- Politeia (1977)
- Pustinja (1982)
Քննդատությունների և էսսեների ժողովածուներ խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Hrvatski biografski leksikon (хорв.) — 1983.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p. — ISBN 978-953-6036-31-8
- ↑ НИН online
- ↑ 5,0 5,1
«Životopis Ranka Marinkovića (1913-2001)». Vijenac (Croatian). No. 453. Matica hrvatska. 2011 թ․ հուլիսի 14. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 17-ին.
{{cite magazine}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ 6,0 6,1 «Umro Ranko Marinković». hrt.hr (Croatian). Croatian Radiotelevision. 2011 թ․ հունվարի 28. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)(չաշխատող հղում) - ↑
«Marinković, Ranko». Croatian Biographical Lexicon (Croatian). Miroslav Krleža Institute of Lexicography. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 23-ին.
{{cite encyclopedia}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)