Ջոն Քոլթրեյն
Ջոն Վիլյամ Քոլթրեյն, մականվանյալ Թրեյն (անգլ.՝ John William Coltrane, սեպտեմբերի 23, 1926[1][2][3][…], Hamlet, Ռիչմոնդ, Հյուսիսային Կարոլինա, ԱՄՆ[4] - հուլիսի 17, 1967[1][2][3][…], Հանթինգտոն, Սաֆոլկ շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ և Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[5]), 20-րդ դարի ամերիկացի անվանի երաժիշտ, ջազմեն, սաքսոֆոնահար և երգահան։ Ծագումով աֆրոամերիկացի այս երաժիշտը սկզբում նվագել է ալտ սաքսոֆոն, 1950-ական թվականներին՝ հիմնականում տենոր սաքսոֆոն, 1960-ականներին՝ նաև սոպրանո սաքսոֆոն։Գործիքային կատարման ասպարեզում նրա նորարարական ներդրումը, ոգեշունչ կատարումները տևական ժամանակ խոր ազդեցություն են թողել ջազի աշխարհի վրա[7]։
| Ջոն Քոլթրեյն անգլ.՝ John Coltrane | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 23, 1926[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Hamlet, Ռիչմոնդ, Հյուսիսային Կարոլինա, ԱՄՆ[4] |
| Մահացել է | հուլիսի 17, 1967[1][2][3][…] (40 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Հանթինգտոն, Սաֆոլկ շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ կամ Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[5] |
| Գերեզման | Pinelawn Memorial Park |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ |
| Ազգություն | աֆրոամերիկացի |
| Մայրենի լեզու | ամերիկյան անգլերեն |
| Կրթություն | Combs College of Music? և William Penn High School? |
| Մասնագիտություն | բենդ-լիդեր, կոմպոզիտոր, դիրիժոր, ջազ երաժիշտ, սաքսոֆոնահար և երգիչ |
| Աշխատավայր | Atlantic Records, Blue Note, Impulse! Records և Prestige? |
| Ամուսին | Alice Coltrane?[5] |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Անդամություն | Thelonious Monk Septet?, John Coltrane Quartet? և John Coltrane Quintet? |
| Երեխաներ | Ravi Coltrane? |
| Կայք | johncoltrane.com |
 John Coltrane Վիքիպահեստում | |
Չարլի Փարքերից հետո Քոլթրեյնը համարվել է ամենահեղափոխական նորամուծություններ կատարած և ամենաազդեցիկ սաքսոֆոնահարը ջազի պատմության ընթացքում։ Նա ճանաչվել է ջազի բնագավառում ավանգարդիստական ոճի առաջատարը, կատարումների գեղարվեստականությամբ աչքի ընկած երաժիշտ և քսաներորդ դարի կեսերի ամենակարևոր երաժիշտներից մեկը[8], ում անունը հիշատակվում է Լուի Արմսթրոնգի, Դյուկ Էլինգտոնի և այլ կարկառուն ջազմենների անունների կողքին։
Քոլթրեյնը մշտապես գտնվել է ստեղծագործական որոնումների, փորձարարությունների մեջ, ձգտել է իր արվեստի գրեթե բոլոր մանրամասների մեջ գերազանցել իրնքն իրեն. կատարելագործելով կատարողական տեխնիկան՝ հետազոտել ու ներդրել է նոր արտահայտչաձևեր, նորովի հնչողություններ, նոր տեմբրեր, սաքսոֆոնի դինամիկան ընդլայնելու, հարստացներու նոր ձևեր ու միջոցներ, երաժշտական այդ գործիքի թեմատիկ ու հարմոնիկ հնարավորությունները զարգացնելու, ընդլայնելու եղանակներ, այդ ասպարեզում նոր հորիզոններ է նվաճել՝ իմպրովիզացիան համադրելով տեմբրի ջերմության, դինամիկայի, ռիթմի, անձնական ապրումների հետ և երաժշտությունը դիտարկելով որպես ոգեղեն հարցախույզ։
Քսաներորդ դարի 50-ական թվականների վերջերին և 60-ականների սկզբներին Քոլթրեյնը ձայնագրել ու թողարկել է ջազային երաժշտության գանձարանում պատվավոր տեղ զբաղեցրած, առավել նշանակալից ալբոմները («A Love Supreme», «Coltrane Jazz», «Giant Steps»), որոնք, ըստ էության, ջազային իմպրովիզացիայի հիմունքների ուսումնասիրման քրեստոմատիայի դեր կարող են կատարել։
1960-ականների սկզբներին արդեն որոշակիորեն ճանաչման հասած երաժիշտն ստեղծել է իր դասական քառյակը, որը համարվում է ամենահայտնի (արվեստի որոշ պատմաբանների կարծիքով՝ նաև ամենաազդեցիկ) երաժշտախմբերից մեկը ջազի պատմության ընթացքում։
Ստեղծագործական կյանքի վերջին փուլում Քոլթրեյնն ու նրա երաժշտությունը աստիճանաբար ավելի ու ավելի հոգևոր բնույթ են ձեռք բերել։
Անվանի երաժիշտը հետմահու արժանացել է բազմաթիվ պարգևների։ 2007 թվականին նրան հետմահու շնորհվել է Պուլիտցերյան հատուկ մրցանակ։ 1971 թվականին ստեղծվել է Սուրբ Ջոն Քոլթրեյնի եկեղեցին, որը 1982 թվականին ընդգրկվել է Աֆրիկյան ուղղափառ եկեղեցու կազմում (այդպիսով՝ վերջինս ճանաչել է նրա սրբությունը)։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Nationalencyklopedin (շվեդերեն) — 1999.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Discogs — 2000.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Carnegie Hall linked open data — 2017.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
- ↑ http://www.pulitzer.org/coltranepressrelease
- ↑ Porträt laut.de
- ↑ « John Coltrane » sur l'Encyclopædia Britannica:
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Ջոն Քոլթրեյնի կենսագրությունը
- Սկավառակագրություն և մեկնաբանություններ
- John Coltrane en CD Սկավառակագրություն (ամբողջական ցանկը)
- Ջոն Քոլթրեյնի պաշտոնական կայքէջը
- Análisis armónico de Naima
- John Coltrane o el Jazz desbocado Արխիվացված 2013-11-26 Wayback Machine, artículo de Jesús Effing
- "John Coltrane: el saxofonista que buscaba la verdad" Արխիվացված 2016-04-18 Wayback Machine, artículo de Rafael Narbona
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջոն Քոլթրեյն» հոդվածին։ |