Պուեբլա (նահանգ)
Պուեբլա (իսպ.՝ Puebla, (
ˈpweβla), պաշտոնական անվանումը՝ Պուեբլայի ազատ և ինքնիշխան նահանգ (իսպ.՝ Estado Libre y Soberano de Puebla), Մեքսիկայի 31 նահանգներից մեկն է, Դաշնային օկրուգի հետ միասին համալրում են Մեքսիկայի վարչական կազմը։ Ունի 217 համայնք, մայրաքաղաքը՝ Պուեբլա։
 իսպ.՝ Estado Libre y Soberano de Puebla | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Մեքսիկա | ||||
| Կարգավիճակ | նահանգ | ||||
| Մտնում է | Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ | ||||
| Վարչկենտրոն | Պուեբլա դե Սարագոսա | ||||
| Ամենաբարձր կետ | Օրիսաբա | ||||
| ԲԾՄ | 1704 մետր | ||||
| Օրենսդրական մարմին | Congress of Puebla? | ||||
| Բնակչություն (2012) | 5․914․085[1] | ||||
| Տարածք | 34306[2] | ||||
| Բարձրություն ծովի մ-ից՝ - Բարձրագույն կետ | 5610[3] մ | ||||
 | |||||
| Հիմնադրված է | 1824 թ. | ||||
| Սահմանակցում է | Օախակա, Գեռերո, Վերակրուս, Իդալգո և Տլասկալա | ||||
| Ժամային գոտի | UTC−6 DST = -5 | ||||
| ISO 3166-2 կոդ | MX-PUE[4] | ||||
| Փոստային ինդեքսներ | 72-75 | ||||
| Ինտերնետ-դոմեն | .mx | ||||
| կայքը | |||||
Տվյալներ խմբագրել
Նահանգը գտնվում է արևելակենտրոնական Մեքսիկայում։ Հյուսիսում և արևելքում սահմանակից է Վերակրուս նահանգին, արևմուտքում՝ Իդալգո, Մեխիկո, Տլասկալա և Մորելոս նահանգներին, հարավում՝ Գերերո և Օախակա նահանգներին։
Նահանգը սկզբնավորվել է այն վայրում, որտեղ այժմ Պուեբլա քաղաքն է։ Այս դաշտավայրը հիմնադրվել է իսպանացիների կողմից 1531 թվականին՝ ապահովելու համար Մեխիկոյից Վերակրուս ճանապարհահատվածի առևտրի անվտանգությունը։
18-րդ դարի վերջում այս տարածքը գաղութային շրջան էր իր ղեկավարով։ Մեքսիկայի անկախության պատերազմից հետո, 19-րդ դարի սկզբում, այն դարձավ նահանգ։ Այդ ժամանակաշրջանից ի վեր մայրաքաղաքի տնտեսությունը զարգացում ապրեց, մասնավորապես արդյունաբերությունը, անկախ այն հանգամանքից, որ շրջանը գտնվում էր տարբեր ճակատամարտերի կիզակետում, որոնցից ամենաակնառուն Պուեբլայի ճակատամարտն էր։ Ներկայումս Պուեբլան Մեքսիկայի հզոր արդյունաբերական կենտրոնն է, սակայն արդյունաբերությունը կենտրոնացած է մայրաքաղաքում և այլ քաղաքներում, ինչի պատճառով գյուղական համայնքներն ավելի աղքատ են և այնտեղ առկա է միգրացիայի խնդիր։ Բնակչությունը գաղթում է Մեխիկո քաղաք և ԱՄՆ։
Նահանգը հայտնի է China Poblana (կանացի մեքսիկական ավանդական զգեստի ոճ), mole poblano, գեղարվեստական, գրական փառատոններով, Մայիսի 5-ի տոնակատարությամբ, Quetzalcoatl արարողակարգով, Մեռյալների օրվա տոնակատարությամբ, Huaquechula կառնավալով։ Այս նահանգում են ապրում 5 բնիկների խմբեր՝
- Nahuas
- Totonac
- Mixtec
- Popoloca
- Otomi (ապրում են նահանգի ամենահյուսիսային և ամենահարավային մասերում)
Վարչական բաժանում խմբագրել
.svg)
Նահանգն ունի 217 համայնք։
| INEGI կոդ | Համայնքներ (հայերեն) | Համայնքներ (բնօրինակ) |
|---|---|---|
| 001 | Ակախետե | (Acajete) |
| 002 | Ակատենո | (Acateno) |
| 003 | Ակատլան դե Օսորիո | (Acatlán de Osorio) |
| 004 | Ակացինգո | (Acatzingo) |
| 005 | Ակտեոպան | (Acteopan) |
| 006 | Աուակատլան | (Ahuacatlán) |
| 007 | Աուատլան | (Ahuatlán) |
| 008 | Աուասոտեպեկ | (Ahuazotepec) |
| 009 | Աուէուէտիտլա | (Ahuehuetitla) |
| 010 | Ախալպան | (Ajalpan) |
| 011 | Ալբինո Սերտուչե | (Albino Zertuche) |
| 012 | Ալխոխուկա | (Aljojuca) |
| 013 | Ալտեպեխի | (Altepexi) |
| 014 | Ամիստլան | (Amixtlan) |
| 015 | Ամոսոս | (Amozoc) |
| 016 | Ակիստլա | (Aquixtla) |
| 017 | Ատեմպան | (Atempan) |
| 018 | Ատեսկալ | (Atexcal) |
| 019 | Ատլեկիսայան | (Atlequizayan) |
| 020 | Ատլիսկո | (Atlixco) |
| 021 | Ատոյատեմպան | (Atoyatempan) |
| 022 | Ացալա | (Atzala) |
| 023 | Ացիցուական | (Atzitzihuacán) |
| 024 | Ացիցինտլա | (Atzitzintla) |
| 025 | Ախուտլա | (Axutla) |
| 026 | Այոտոսկո դե Գերերո | (Ayotoxco de Guerrero) |
| 027 | Կալպան | (Calpan) |
| 028 | Կալպեպեկ | (Caltepec) |
| 029 | Կամոկուատլա | (Camocuautla) |
| 030 | Կանյադա Մորելոս | (Cañada Morelos) |
| 031 | Կախուական | (Caxhuacán) |
| 032 | Չալչիկոմուլա դե Սեսմա | (Chalchicomula de Sesma) |
| 033 | Չապուլկո | (Chapulco) |
| 034 | Չիոտլա] | (Chiautla) |
| 035 | Չիաուցինգո | (Chiautzingo) |
| 036 | Չիչիկիլա | (Chichiquila) |
| 037 | Չիկոնկուաուտլա | (Chiconcuautla) |
| 038 | Չիետլա | (Chietla) |
| 039 | Չիգեմեկատիտլան | (Chigmecatitlán) |
| 040 | Չիգնաուապան | (Chignahuapan) |
| 041 | Չիգնաուտլա | (Chignautla) |
| 042 | Չիլա | (Chila) |
| 043 | Չիլա դե լա Սալ | (Chila de la Sal) |
| 044 | Չիլչոտլա | (Chilchotla) |
| 045 | Չինանտլա | (Chinantla) |
| 046 | Կոատեպեկ | (Coatepec) |
| 047 | Լոացինգո | (Coatzingo) |
| 048 | Կոեցալա | (Cohetzala) |
| 049 | Կուոռկան | (Cohuecán) |
| 050 | Կորոնանգո | (Coronango) |
| 051 | Կոխկատլան | (Coxcatlán) |
| 052 | Կոյոմեապան | (Coyomeapan) |
| 053 | Կոյոտեպեկ | (Coyotepec) |
| 054 | Կուապիախտլա դե Մադերո | (Cuapiaxtla de Madero) |
| 055 | Կուաուտեմպան | (Cuautempan) |
| 056 | Կուաուտինչան | (Cuautinchan) |
| 057 | Կուաուտլանսինգո | (Cuautlancingo) |
| 058 | Կուայկա դե Անդրանդե | (Cuayuca de Andrade) |
| 059 | Կուէցալան դել Պրոգրեսո | (Cuetzalán del Progreso) |
| 060 | Կուայոկո | (Cuyoaco) |
| 061 | Դոմիգո Արենաս | (Domingo Arenas) |
| 062 | Էլոսոչիտլան | (Eloxochitlán) |
| 063 | Էպատլան | (Epatlán) |
| 064 | Էսպերանսա | (Esperanza) |
| 065 | Ֆրանսիսկո Զ. Մենա | (Francisco Z. Mena) |
| 066 | Գեներալ Ֆելիպե Անխելես | (General Felipe Ángeles) |
| 067 | Գուադալուպե | (Guadalupe) |
| 068 | Գուադալուպե Վիկտորիա | (Guadalupe Victoria) |
| 069 | Էրմենեգիլդո Գալեանա | (Hermenegildo Galeana) |
| 070 | Օնեյ | (Honey) |
| 071 | Ուակեչուլա | (Huaquechula) |
| 072 | Ուատլատլաուկա] | (Huatlatlauca) |
| 073 | Ուաուչինանգո | (Huauchinango) |
| 074 | Ուեուետլա | (Huehuetla) |
| 075 | Ուեուետլան էլ Չիկո | (Huehuetlán El Chico) |
| 076 | Ուեուետլան էլ Գրանդե | (Huehuetlán El Grande) |
| 077 | Ուէխոցինգո | (Huejotzingo) |
| 078 | Ուէյպան | (Hueyapan) |
| 079 | Ուէյտամալգկո | (Hueytamalco) |
| 080 | Ուէյտլալպան ] | (Hueytlalpan) |
| 081 | Ունիցիլան դե Սերդան | (Huitzilan) |
| 082 | Ունիչիլտեպեկ | (Huitziltepec) |
| 083 | Իսկամիլպա դե Գերերո | (Ixcamilpa de Guerrero) |
| 084 | Իսկակիխտլա | (Ixcaquixtla) |
| 085 | Իստակամաստիտլան | (Ixtacamaxtitlán) |
| 086 | Իստեպեկ | (Ixtepec) |
| 087 | Իսուկար դե Մատամորոս | (Izúcar de Matamoros) |
| 088 | Խալպան | (Jalpan) |
| 089 | Խոլալպան | (Jolalpan) |
| 090 | Խոնոտլա | (Xonotla) |
| 091 | Խոպալա | (Jopala) |
| 092 | Խուան Կ. Բոնիլյա | (Juan C. Bonilla) |
| 093 | Խուան Գալինդո | (Juan Galindo) |
| 094 | Խուան Ն. Մենդես | (Juan N. Méndez) |
| 095 | [Լաֆրագուա | (Lafragua) |
| 096 | Լիբրես | (Libres) |
| 097 | Լա ՄԱգդալենա Տլատլաուկիտեպեկ | (La Magdalena Tlatlauquitepec) |
| 098 | Լոս Ռեյես դե Խուարես | (Los Reyes de Juárez) |
| 099 | Մասապիլտեպեկ դե Խուարես | (Mazapiltepec de Juárez) |
| 100 | Միստլա | (Mixtla) |
| 101 | Մոլկախաս | (Molcaxac) |
| 102 | Նաուպան | (Naupan) |
| 103 | Նաուսոնտլա | (Nauzontla) |
| 104 | Նեալտիկան | (Nealticán) |
| 105 | Նիկոլաս Բրավո | (Nicolás Bravo) |
| 106 | Նոպալուկան | (Nopalucan) |
| 107 | Օկոտեպեկ | (Ocotepec) |
| 108 | Օկոյուկան | (Ocoyucan) |
| 109 | Օլինտլա | (Olintla) |
| 110 | Օրենտալ | (Oriental) |
| 111 | Պաուատլան | (Pahuatlán) |
| 112 | Պալմար դե Բրավո | (Palmar de Bravo) |
| 113 | Պանտեպեկ | (Pantepec) |
| 114 | Պետլալսինգո | (Petlalcingo) |
| 115 | Պիաստլա | (Piaxtla) |
| 116 | Պուեբլա դե Սարագոսա | (Puebla) |
| 117 | Կեչոլակ | (Quecholac) |
| 118 | Կիմիստլան | (Quimixtlán) |
| 119 | Ռաֆայել Լառա Գրախալես | (Rafael Lara Grajales) |
| 120 | Սան Անդրես Չոլուլա | (San Andrés Cholula) |
| 121 | Սան Անտոնիո Կանյադա | (San Antonio Cañada) |
| 122 | Սան Դիեգո դե լա Մեսա Տոչիմիլցինգո | (San Diego La Mesa Tochimiltzingo) |
| 123 | Սան Ֆելիպե Տեոտլալասինգո | (San Felipe Teotlalcingo) |
| 124 | Սան Ֆելիպե Տեպատլան | (San Felipe Tepatlán) |
| 125 | Սան Գաբրիել Չիլակ | (San Gabriel Chilac) |
| 126 | Սան Գրեգորիո Ացոմպա | (San Gregorio Atzompa) |
| 127 | Սամ Խերոնիմո Տեկուաիպան | (San Jerónimo Tecuanipan) |
| 128 | Սան Խերոնիմո Խայկատլան | (San Jerónimo Xayacatlán) |
| 129 | Սան Խոսե Չիալա | (San José Chiapa) |
| 130 | Սան Խոսե Միաուատլան | (San José Miahuatlán) |
| 131 | Սան Խուան Ատենկո | (San Juan Atenco) |
| 132 | Սան Խուան Ացեմպո | (San Juan Atzompa) |
| 133 | Սան Մարտին Տեսմելուկան | (San Martín Texmelucan) |
| 134 | Սան Մարտին Տոտոլտեպեկ | (San Martín Totoltepec) |
| 135 | ՍԱն ՄԱտիաս Տլալանկալեկա | (San Matías Tlalancaleca) |
| 136 | Սան Միգել Իխիտլան | (San Miguel Ixitlán) |
| 137 | Սան ՄԻգել Խոխտլա | (San Miguel Xoxtla) |
| 138 | Սան Նիկոլաս դե Բուենոս Այրես | (San Nicolás de Buenos Aires) |
| 139 | Սան Նիկոլաս դե լոս Ռանչոս | (San Nicolás de los Ranchos) |
| 140 | Սան ՊԱբլո ԱՆիկանո | (San Pablo Anicano) |
| 141 | Սան Պեդրո Չոլուլա | (Cholula de Rivadabia) |
| 142 | Սան Պեդրո Էլոիխտլաուական | (San Pedro Yeloixtlahuacan) |
| 143 | Սան Սալվադոր էլ Սեսո | (San Salvador El Seco) |
| 144 | Սան Սալվադոր էլ Վերդո | (San Salvador El Verde) |
| 145 | Սան Սալվադոր Ուիխկոլոտլա | (San Salvador Huixcolotla) |
| 146 | Սան Սեբաստիան Տլակոտեպեկ | (San Sebastián Tlacotepec) |
| 147 | Սանտա Կսրինա Տլալտեմպան | (Santa Catarina Tlaltempan) |
| 148 | Սանտա Ինյես Աուատեմպան | (Santa Inés Ahuatempan) |
| 149 | Սանտա Իսաբել Չոլուլա | (Santa Isabel Cholula) |
| 150 | Սանտյագո Միաուատլան | (Santiago Miahuatlán) |
| 151 | Սանտո Թոմաս Ուեյոտլիպան | (Santo Tomás Hueyotlipán) |
| 152 | Սոլկտեպեկ | (Soltepec) |
| 153 | Տեկալի դե Էրերա | (Tecali de Herrera) |
| 154 | Տեկամաչալկո | (Tecamachalco) |
| 155 | Տեկոմատլան | (Tecomatlán) |
| 156 | Տեյական | (Tehuacán) |
| 157 | Տեուիցինգո | (Tehuitzingo) |
| 158 | Տենամպուլկո | (Tenampulco) |
| 159 | Տեոպանտլան | (Teopantlán) |
| 160 | Տեոտլալկո | (Teotlalco) |
| 161 | Տեպանկո դե Լոպես | (Tepanco de López) |
| 162 | Տեպանգո դե Ռոդրիգես | (Tepango de Rodríguez) |
| 163 | Տեպատլախկո դե Իդալգո | (Tepatlaxco de Hidalgo) |
| 164 | Տեպեակա | (Tepeaca) |
| 165 | Տեպեմախալկո | (Tepemaxalco) |
| 166 | Տեպեոխումա | (Tepeojuma) |
| 167 | Տեպեցինտլա | (Tepetzintla) |
| 168 | Տեպեսկո | (Tepexco) |
| 169 | Տեպեխի դե Ռոդրիգես | (Tepexi de Rodríguez) |
| 170 | Տեպեյաուալկո | (Tepeyahualco) |
| 171 | Տեպեյաուալկո դե Կուաուտեմոկ | (Tepeyahualco de Cuauhtémoc) |
| 172 | Տետելա դե Օկամպո | (Tetela de Ocampo) |
| 173 | Տետելես դե Ավիլա Կաստիլո | (Teteles de Ávila Castillo) |
| 174 | Տեսյուտլան | (Teziutlán) |
| 175 | Տլանգիսլամանկո | (Tianguismanalco) |
| 176 | Տիլապա | (Tilapa) |
| 177 | Տլաչիչուկա | (Tlachichuca) |
| 178 | Տլակոտեպեկ դե Բենիտո Խուարես | (Tlacotepec de Benito Juárez) |
| 179 | Տլակիլոտեպեկ | (Tlacuilotepec) |
| 180 | Տլաուապան | (Tlahuapan) |
| 181 | Տլալտենանգո | (Tlaltenango) |
| 182 | Տլանեպանտլա | (Tlanepantla) |
| 183 | Տլաոլա | (Tlaola) |
| 184 | Տլապակոյա | (Tlapacoya) |
| 185 | Տլապանալա | (Tlapanala) |
| 186 | Տլատլաուկիտեպեկ | (Tlatlauquitepec) |
| 187 | Տլասկո | (Tlaxco) |
| 188 | Տոչիմիլկո | (Tochimilco) |
| 189 | Տոչտեպեկ | (Tochtepec) |
| 190 | Տոտոլտեպեկ դե Գերերո | (Totoltepec de Guerrero) |
| 191 | Տուլսինգո | (Tulcingo) |
| 192 | Տուսամապան դե Գալեանա | (Tuzamapán de Galeana) |
| 193 | Ցիկատլակոյնա | (Tzicatlacoyan) |
| 194 | Վենուստիանոս Կարանսա | (Venustiano Carranza) |
| 195 | Վիսենտե Գերեո | (Vicente Guerrero) |
| 196 | Սայակատլան դե Բրավո | (Xayacatlán de Bravo) |
| 197 | Սիկոտոպեկ | (Xicotepec) |
| 198 | Սիկոտլան | (Xicotlán) |
| 199 | Սյուտետելկո | (Xiutetelco) |
| 200 | Սոչյապուլկո | (Xochiapulco) |
| 201 | Սոչիլտեպեկ | (Xochiltepec) |
| 202 | Սոչիտլան դե Վիսենտե Սուարես | (Xochitlán de Vicente Suárez) |
| 203 | Սոչիտլան Տոդոս Սանտոս | (Xochitlán Todos Santos) |
| 204 | Յաոնաուակ | (Yaonahuac) |
| 205 | Էուալտեպեկ | (Yehualtepec) |
| 206 | Սակապալա | (Zacapala) |
| 207 | Սակապոաստլա | (Zacapoaxtla) |
| 208 | Սակատլան | (Zacatlán) |
| 209 | Սապոտիտլան | (Zapotitlán) |
| 210 | Սապոտիտլան դե Մենդես | (Zapotitlán de Méndez) |
| 211 | Սարագոսա | (Zaragoza) |
| 212 | Սաուտլա | (Zautla) |
| 213 | Սկուատեուտլա | (Zihuateutla) |
| 214 | Սինակատեպեկ | (Zinacatepec) |
| 215 | Սոնգոսոտլա | (Zongozotla) |
| 216 | Սոկյապան | (Zoquiapan) |
| 217 | Սոկիտլան | (Zoquitlán) |
Պուեբլայի կենդանական և բուսական աշխարհը խմբագրել
| Պուեբլայի կենդանական և բուսական աշխարհը | |||||||
|
|
|
|
| |||
| Nutria | Víbora de cascabel | Coyote | Zopilote negro | Cacomixtle | |||
|
|
|
|
| |||
| Gato montés | Armadillo | Cenzontle | Tlacuache | Ajolote | |||
|
|
|
|
| |||
| Nopal | Oyamel | Cempasúchil | Yuca | Agave | |||
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Չոլուլի մեծ բուրգը -
Tecali de Herrera -
Պետլապա գետը -
Տեսարան Սիտլալտեպետլ գագաթից
.jpg)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «ENOE». Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 24-ին.
- ↑ «Resumen». Cuentame INEGI. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 12-ին.
- ↑ «Relieve». Cuentame INEGI. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 20-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ |título=Mexico States |autor=Statoids |fechaacceso=16 de marzo de 2012
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- * Gobierno del Estado de Puebla — sitio web oficial
- H. Ayuntamiento de Puebla
- Distritos Judiciales del Estado de Puebla Արխիվացված 2007-07-01 Wayback Machine
- Transporte público de Puebla Արխիվացված 2013-06-15 Wayback Machine
- INEGI: Información sociodemográfica de Puebla
- INEGI: Información geográfica de Puebla
- Festival Internacional 5 de Mayo Արխիվացված 2012-10-29 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պուեբլա (նահանգ)» հոդվածին։ |