Պոզնան
Պոզնան (լեհ.՝ Poznań), քաղաք Լեհաստանի արևմուտքում։ Գտնվում է Վարտա գետի ափին, արևմտյան Լեհաստանի կենտրոնական մասում, Մեծ Լեհաստանի վոևոդության կազմում։ Քաղաքի բնակչությունը 2015 թվականի տվյալներով կազմում էր 544 612 մարդ, իսկ շրջակա մի քանի քաղաքների և գյուղերի հետ բնակչությունը կազմում է մոտ 1.1 միլիոն մարդ[2][3]։ Մետրոպոլիտենյան ստանդարտ տարածքով Պոզնանի բնակչությունը կազմում է 1.4 միլիոն մարդ, և ընդգրկում է փոքր ու մեծ քաղաքներ, ինչպիսիք են՝ Նովի Թոմիսլ, Գնիեզնո և Վրզեսնիա[4][5][6][7] ։ Այդպիսով Պոզնանի մետրոպոլիտենը դառնում է Լեհաստանի 4-րդ ամենամեծ մետրոպոլիտենը։
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Պոզնան | |||||
| լեհ.՝ Poznań գերմ.՝ Posen | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Լեհաստան | ||||
| Առաջին հիշատակում | 10-րդ դար | ||||
| Մակերես | 261,85±0,01 կմ² | ||||
| Բնակչություն | ▲546 859 մարդ (մարտի 31, 2021)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+1 և UTC+2 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 61 | ||||
| Փոստային դասիչ | 60-001 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | PO և PY | ||||
| Պաշտոնական կայք | poznan.pl(լեհ.)(անգլ.)(գերմ.)(ուկր.) | ||||
| |||||
Պատմություն խմբագրել
Պոզնանը լեհական հնագույն քաղաքներից է, Մեծ Լեհաստանի հնագույն քաղաքը։ Թագավորական ամրոցն, որն հիմնադրվել է 13-րդ դարում, եղել է լեհական թագավորների հնագույն նստավայրը։ Պողոս և Պետրոս սրբերի մայր տաճարն երկրի հնագույն եկեղեցին է։ Քաղաքում կան ճարտարապետական բազմաթիվ հուշարձաններ՝ լեհական կաթոլիկ եկեղեցիներ, ռատուշաներ Վերածննդի ոճով (13-14-րդ դարեր), 16-19-րդ դարերի տներ։
Պոզնանի առաջին կենտրոնը եղել է Օստրով Տումսկին՝ կղզի Վարտա գետում։ 13-րդ դարում կարճ ժամանակով Պոզնանը դարձել է մայրաքաղաք։
1956 թվականին Պոզնանում տեղի են ունեցել իրադարձություններ, որոնք պատմության մեջ հայտնի են Պոզնանի հունիս կամ Պոզնանի ապստամբություն անվանումով (լեհ.՝ Poznański Czerwiec)։ Այդ ապստամբությունը լեհական ժողովրդի Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետության կոմունիստական կառավարության դեմ խոշոր բողոքի ցույցերից առաջինն էր։
Ժամանակակից Պոզնան խմբագրել
Պոզնան քաղաքն այսօր Լեհաստանի խոշոր առևտրային, արդյունաբերական և կրթական կենտրոն է։ Արդյունաբերության ճյուղերից այստեղ զարգացած են մեքենաշինությունը, սննդի, ռետինի, օծանելիքի, ապակու և թեթև արդյունաբերությունը։ Գործում է միջազգային օդանավակայան։ Քաղաքում է գտնվում համալսարանը, բժշկական ակադեմիան, մի քանի թատրոն (այդ թվում նաև օպերային թատրոնը), անցկացվում են ամենամյա միջազգային տոնավաճառներ։ Քաղաքի տեսարժան վայրերին են պատկանում Ազգային և Հնագիտական թանգարանները։
Աշխարհագրություն խմբագրել
Կլիմա խմբագրել
Պոզնանի կլիման տատանվում է խոնավ ցամաքային և ծովային կլիմայական գոտիների միջև։ Այստեղ լինում են ցուրտ ձմեռներ և տաք ամառներ։ Ձմռանը հաճախ ձյուն է տեղում, երբ գիշերային ժամերին օդի ջերմաստիճանը լինում է 0 ˚C-ից ցածր։ Ամռանը օդի ջերմաստիճանը կարող է հասնել 30 ˚C-ի։ Տեղումների տարեկան քանակությունը կազմում է ավելի քան 500 մմ։ Ամենախոնավ ամիսը հուլիսն է։ Ըստ Կյոպենի կլիմաների դասակարգման Պոզնանը գտնվում է ծովային կլիմայական գոտում ("Cfb")[8]:
| Պոզնանի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 13.5 (56.3) |
17.6 (63.7) |
21.5 (70.7) |
29.3 (84.7) |
31.6 (88.9) |
36.5 (97.7) |
38.7 (101.7) |
37.0 (98.6) |
30.4 (86.7) |
25.6 (78.1) |
17.1 (62.8) |
13.9 (57) |
38.7 (101.7) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 2.3 (36.1) |
2.9 (37.2) |
8.3 (46.9) |
13.6 (56.5) |
19.4 (66.9) |
22.1 (71.8) |
24.6 (76.3) |
24.5 (76.1) |
19.3 (66.7) |
13.9 (57) |
6.7 (44.1) |
3.2 (37.8) |
13.4 (56.1) |
| Միջին օրական °C (°F) | −1.2 (29.8) |
−0.7 (30.7) |
4.0 (39.2) |
9.8 (49.6) |
14.9 (58.8) |
18.2 (64.8) |
20.1 (68.2) |
19.8 (67.6) |
15.3 (59.5) |
9.9 (49.8) |
4.4 (39.9) |
0.2 (32.4) |
9.6 (49.3) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −4.6 (23.7) |
−4.3 (24.3) |
−0.3 (31.5) |
6.0 (42.8) |
10.3 (50.5) |
14.3 (57.7) |
15.5 (59.9) |
15.1 (59.2) |
11.3 (52.3) |
5.9 (42.6) |
2.1 (35.8) |
−2.8 (27) |
5.7 (42.3) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −28.5 (−19.3) |
−24.0 (−11.2) |
−16.1 (3) |
−8.6 (16.5) |
−1.5 (29.3) |
1.5 (34.7) |
4.7 (40.5) |
3.9 (39) |
−3.8 (25.2) |
−8.3 (17.1) |
−13.6 (7.5) |
−19.2 (−2.6) |
−28.5 (−19.3) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 33 (1.3) |
27 (1.06) |
38 (1.5) |
31 (1.22) |
50 (1.97) |
57 (2.24) |
76 (2.99) |
61 (2.4) |
42 (1.65) |
34 (1.34) |
35 (1.38) |
40 (1.57) |
524 (20.63) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ {{{միավոր տեղումների օրեր}}}) | 14 | 12 | 11 | 9 | 11 | 12 | 13 | 13 | 9 | 12 | 14 | 12 | 142 |
| % խոնավություն | 81 | 82 | 75 | 68 | 63 | 68 | 70 | 72 | 74 | 77 | 80 | 82 | 74 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 56 | 67 | 118 | 179 | 230 | 237 | 236 | 229 | 171 | 122 | 55 | 40 | 1740 |
| աղբյուր: Polish Central Statistical Office | |||||||||||||
Քույր-քաղաքներ խմբագրել
Ասսեն, Նիդերլանդներ
Բռնո, Չեխիա (սեպտեմբերի 16, 1966)[9][10][11]
Դյոր, Հունգարիա (հունվարի 23, 2008)[12][13]
Թոլեդո, Օհայո, ԱՄՆ
Լեսկովաց, Սերբիա
Խարկով, Ուկրաինա- Կիև, Ուկրաինա (ապրիլի 28, 2021)[14]
Հաննովեր, Գերմանիա (1979)- Հանովեր, Գերմանիա
Յուվյասկյուլյա, Ֆինլանդիա (հունիսի 30, 1979)[15][16]
Նաբլուս, Պաղեստին
Նոթթինգեմշիր, Միացյալ Թագավորություն
Շենժեն, Չինաստան
Պլովդիվ, Բուլղարիա[17]
Պոսուելո դե Ալարկոն, Իսպանիա
Ռաանանա, Իսրայել
Ռեն, Ֆրանսիա (ապրիլի 4, 1998)
Քութայիս, Վրաստան
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Տները՝ Հին շուկայի հրապարակում -
Հին շուկայի հրապարակում տները երեկոյան -
Հին Շուկայի հրապարակը գիշերով -
U.A.M Պարկ -
Բամբերկա աղբյուրը Հին շուկայի հրապարակում -
Օվինսկան -
Aquanet ջրամատակարարման ընկերությունը -
Stary Browar-ը Պոզնանում -
Արևմտյան ինստիտուտը -
Termy Maltańskie - Հանգստի լողավազաններ -
Termy Maltańskie - Սպորտ լողավազաններ
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ https://bdl.stat.gov.pl/api/v1/data/localities/by-unit/023016264011-0969400?var-id=1639616&format=jsonapi
- ↑ http://www.aglomeracja.poznan.pl/aglomeracja/public/aglomeracja/news.html?co=print&id=45688&instance=1141&lang=pl
- ↑ http://epoznan.pl/news-news-26497?mb=1
- ↑ http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/informator/npr2/dokumenty%20strategiczne/kpzk.pdf
- ↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 23-ին.
- ↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 23-ին.
- ↑ http://wydawnictwoumk.pl/czasopisma/index.php/AUNC_EKON/article/view/AUNC_EKON.2013.006
- ↑ «Poznan, Poland Köppen Climate Classification». Weatherbase.com. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 19-ին.
- ↑ https://www.poznan.pl/mim/main/brno-czechy,p,19,58.html
- ↑ https://www.brno.cz/w/poznan-polsko
- ↑ https://en.brno.cz/w/partnership-agreements
- ↑ https://www.poznan.pl/mim/main/gy-r-wegry,p,19,9748.html
- ↑ http://onkormanyzat.gyor.hu/cikk/gyr_testvervarosi_kapcsolatai.html
- ↑ https://kyivcity.gov.ua/kyiv_ta_miska_vlada/pro_kyiv/mista-pobratimi_z_yakimi_kiyevom_pidpisani_dokumenti_pro_poridnennya_druzhbu_spivrobitnitstvo_partnerstvo/
- ↑ https://www.poznan.pl/mim/main/jyv-skyl-finlandia,p,19,62.html
- ↑ https://www.jyvaskyla.fi/organisaatio/konsernihallinto/kansainvaliset-yhteydet/verkostot/jyvaskylan-ystavyyskunnat
- ↑ https://www.plovdiv.bg/en/about-plovdiv/побратимени-градове/
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պոզնան» հոդվածին։ |