Պիտեր Զեեման
Պիտեր Զեեման (հոլ.՝ Pieter Zeeman, մայիսի 25, 1865[1][2][3][…], Zonnemaire[4] - հոկտեմբերի 9, 1943[5][1][2][…], Ամստերդամ, Նիդերլանդներ[6][5][4]), նիդերլանդացի ֆիզիկոս։ 1890 թվականին ավարտել է Լեյդենի համալսարանը, ուր և սկսել է դասախոսական աշխատանքը։ 1900 թվականից Ամստերդամի համալսարանի պրոֆեսոր։ 1896 թվականին հայտնագործել է մագնիսական դաշտի ազդեցությամբ սպեկտրային գծերի տրոհման երևույթը։ 1902 թվականին Հենդրիկ Լորենցի հետ միասին արժանացել է Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի Զեեմանի էֆեկտը բացահայտելու համար[17][18][19][20][21][22]։
Մանկություն և պատանեկություն խմբագրել
Պիտեր Զեեմանը ծնվել է Նիդեռլանդների Շխաուվեն-Դաուվելանդ կղզու Զոննեմաիրե քաղաքում՝ Կատարինուսա Ֆորանդինուս Զեեմանի և Վիլգեմինա Վորստի ընտանիքում։
Ֆիզիկայով հետաքրքրվել է վաղ տարիքից։ 1883 թվականին Բևեռափայլը տեսանելի է եղել Նիդերլանդներում։ Զեմմանը նկարել և նկարագրել է երևույթը և ներկայացրել է Նեյչր ամսագրին, որտեղ այն տպագրվել է։ Խմբագիրը բարձր է գնահատել «Պրոֆեսոր Զեեմանի ուշադիր դիտումները Զոննեմաիրեի իր դիտակետից»։
Ավագ դպրոց ավարտելուց հետո 1883 թվականին մեկնել է Դելֆտ` դասական լեզուների լրացուցիչ կրթության համար, հետո հիմել է համալսարան ընդունելության համար։ Բնակվել է Ջ․ Ու, Լելիի տանը, որը Զոյդերզեի նախագծի պատասխանատուն էր։ Դելդտում եղած տարիներին հանդիպել է Հեյկե Կամերլինգ Օնեսի հետ, որ հետագայում դարձել է իր թեզի ղեկավարը։
Պարգևներ խմբագրել
Իր ներդրումներ համար Զեեմանը ստացել է հետևյալ մրցանակները՝
- Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ (1902)
- Մատտեչի մեդալ (1912)
- Ընտրվել է Լոնդոնի թագավորական ընկերության արտասահմանյան անդամ)[17][23]
- ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի կողմից ստացել է Հենրի Ֆրեյպերի մեդալ (1921)[24]
- Ռումֆորդի մեդալ (1922)
- Ֆրանկլինի մեդալ (1925)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Pieter Zeeman — 2009.
- ↑ 3,0 3,1 Encyclopædia Britannica
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Зееман Питер // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Album Academicum — 2007.
- ↑ http://www.dodenakkers.nl/beroemd/wetenschap/158-zeeman.html
- ↑ Photographers’ Identities Catalog
- ↑ 9,0 9,1 dataset Library TU Delft — 2017.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/deceased/zeeman.html
- ↑ 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 12,10 Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ The Nobel Prize in Physics 1902 — Nobel Foundation.
- ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
- ↑ https://royalsociety.org/grants-schemes-awards/awards/rumford-medal/
- ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 395.
- ↑ 17,0 17,1 Rayleigh (1944). «Pieter Zeeman. 1865-1943». Obituary Notices of Fellows of the Royal Society. 4 (13): 591. doi:10.1098/rsbm.1944.0010.
- ↑ Zeeman, P. (1897). «The Effect of Magnetisation on the Nature of Light Emitted by a Substance». Nature. 55 (1424): 347. Bibcode:1897Natur..55..347Z. doi:10.1038/055347a0.
- ↑ «The Influence of a Magnetic Field on Radiation Frequency». Proceedings of the Royal Society of London (1854-1905). 60: 513. 1896. doi:10.1098/rspl.1896.0079.
- ↑ «The Influence of a Magnetic Field on Radiation Frequency». Proceedings of the Royal Society of London (1854-1905). 60: 514. 1896. doi:10.1098/rspl.1896.0080.
- ↑ Zeeman, P (1914). «Fresnel's coefficient for light of different colours. (First part)». Royal Netherlands Academy of Art and Sciences, Proceedings. 17 (I): 445–451.
- ↑ Zeeman, P (1915). «Fresnel's coefficient for light of different colours. (Second part)». Royal Netherlands Academy of Art and Sciences, Proceedings. 18 (I): 398–408.
- ↑ «Fellows of the Royal Society». London: Royal Society. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 16-ին.
- ↑ «Henry Draper Medal». National Academy of Sciences. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 19-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Bertrand, Gabriel (20 December 1943b), «Allocution», Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des sciences (French), Paris, 217: 625–640
{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link), available at Gallica. The "Address" of Gabriel Bertrand of December 20, 1943 at the French Academy: he gives biographical sketches of the lives of recently deceased members, including Pieter Zeeman, David Hilbert and Georges Giraud. - Albert van Helden Pieter Zeeman 1865 – 1943 In: K. van Berkel, A. van Helden and L. Palm ed., A History of Science in The Netherlands. Survey, Themes and Reference (Leiden: Brill, 1999) 606 - 608.
- biography Արխիվացված 2004-08-30 Wayback Machine at the Nobel e-museum and Nobel Lecture.
- Museum Boerhaave Negen Nederlandse Nobelprijswinnaars Արխիվացված 2006-10-02 Wayback Machine
- P.F.A. Klinkenberg, Zeeman, Pieter (1865-1943), in Biografisch Woordenboek van Nederland.
- Biography of Pieter Zeeman (1865 – 1943) at the National library of the Netherlands.
- Anne J. Kox, Wetenschappelijke feiten en postmoderne fictie in de wetenschapsgeschiedenis Արխիվացված 2007-05-22 Wayback Machine, Inaugural lecture (1999).
- Pim de Bie, prof.dr. P. Zeeman Zonnemaire 25 mei 1865 - Amsterdam 9 oktober 1943 Արխիվացված 2010-05-05 Wayback Machine Gravesite of Pieter Zeeman
- Pieter Zeeman Արխիվացված 2011-07-19 Wayback Machine, Bijzondere collecties Leiden.
- photo & short info Արխիվացված 2006-03-16 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պիտեր Զեեման» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 680)։ 
|