Պակիստանա-հնդկական պատերազմ (1947-1948)
Պակիստանա-հնդկական առաջին պատերազմ (1947 թվականի հոկտեմբերի 22 - 1949 թվականի հունվարի 5), զինված հակամարտություն Հնդկաստանի և Պակիստանի միջև, որն առաջացել է Բրիտանական Հնդկաստանի բաժանումից հետո։ Հակամարտության պատճառը դարձել էր Ջամմու և Քաշմիր նահանգի պատկանելության մասին վեճը։ Նահանգում գերակշռում էր մուսուլմանական բնակչությունը, բայց տիրող ղեկավարությունը կազմված էր հինդուսներից։ Քաշմիրի մահարջա Հարի Սինգհը որոշել էր հայտնել անկախության մասին[23][24]։ 1947 թվականի հոկտեմբերին 21-ին սկսվել է պակիստանական կիսազինվորական կազմավորումների ներխուժումը Քաշմիր։ Հարի Սինգհն օգնության է դիմել Դելիի կառավարությանը։ Հնդկաստանը պահանջ է դրել, որ Քաշմիրն օգնություն ստանալուց հետո պետք է միանար Հնդկաստանին։ Մահարաջայի համաձայնությունից հետո, հոկտեմբերի 27-ին[25], Հնդկաստանի կառավարությունը հայտարարել է իշխանության Հնդկաստանին միանալու մասին, որից հետո հնդկական զորքերը ուղևորվել են Քաշմիր[26][27]։
 | |
|---|---|
 | |
| Թվական | 1947 թվականի հոկտեմբերի 22 - 1949 թվականի հունվարի 5 |
| Մասն է | Պակիստանա-հնդկական հակամարտություն |
| Վայր | Քաշմիր |
| Արդյունք | Վերահսկողության գիծ
|
| Հակառակորդներ | |
 Հնդկաստանի միություն
|  Պակիստանի դոմինիոն
 Ազադ Քաշմիրի կանոնավոր ուժեր Մուսուլմանական լիգայի ազգային գվարդիա[1] Պաշտունի ցեղային աշխարհազորայիններ[2] Կուրամի աշխարհազորայիններ[3] Պակիստանի սահմանային կորպուս[3] Սվաթ Լևիս[3] Ֆուրքանի ուժեր[4][5] Գլիգիտի սկաուտներ[6][7] |
| Հրամանատարներ | |
 Կառ. գեներալ Լուիս Մաունթբեթեն Վարչապետ Ջավահառլալ Ներու Գեն. Ռոբ Լոցկհարթ[8] Գեն. Ռոյ Բուչեր[8] Օդային մարշալ Թոմաս Էլմհիրսթ[8] Գեներալ-լեյտենանտ Դադլի Ռասել[8] Գեներալ-լեյտենանտ Կ. Մ. Ցարիապա[8] Գեներալ-լեյտենանտ Ս. Մ. Շրինագեշ[9][10] Գեներալ-մայոր Կ. Ս. Թիմայա[8] Գեներալ-մայոր Կալվանթ Սինգհ[8].svg){kind=small} Մահարաջա Հարի Սինգհ Վարչապետ Մեհր Չանդ Մահաջան Ինտերիմի առաջնորդ Շեիկհ Աբդուլահ Բրիգադիր Ռաջինդեր Սինգհ Գնդապետ-լեյտենանտ Քաշմիր Սինգհ Կաչոտ[11] |  Կառ. գեներալ Մուհամմեդ Ալի Ջիննա Վարչապետ Լիաքատ Ալի Խան Գեն. Ֆրանկ Մեսերվի[8] Գեն. Դուգլաս Գրեյսի[8] Մայոր Քուրշիդ Անվար[12] Գնդ. Ասլամ Խան[6][7] Գնդ. Ակբար Խան[13] Գնդ. Շեր Խան[13] Գեն. մայոր Զաման Կիանի[12] Բրիգ. Հաբիբուր Ռեհման[14] Սարդար Իբրահիմ Խան[13] Միրզա Մահմուդ Ահմադ[5][15] Մայոր Ուիլյամ Բրաուն[6] |
| Կողմերի ուժեր | |
|
| |
| Ռազմական կորուստներ | |
| 1,104 զոհվածներ[16][17][18][19] 3,154 վիրավորներ[16][20] | 6,000 զոհվածներ[20][21][22] ~14,000 վիրավորներ[20] |
Նախապատմություն խմբագրել
Մինչև 1815 թվականը Ջամմու և Քաշմիրը կազմված է եղել 22 ոչ մեծ իշխանություններից (16 հինդուսիտական և 6 մուսուլմանական), որոնցից մի մասը գտնվել է Աֆղանստանի էմիրայի վերահսկողության տակ։ Հինդուիստական իշխանությունները ղեկավարվում էին ռաջպուտ իշխանների կողմից, որոնք կայսր Ակբարի ժամանակներից համարվում էին Մեծ մողոլների կայսրության վասալները։ Մեծ մողոլների կայսրության անկումից և գուրկխերի ներխուժումներից հետո լեռնային իշխանություններն անցել են սիկհ Ռանջիտ Սինգհի վերահսկողության տակ։
1845-1846 թվականների առաջին անգլո-սիկհական պատերազմն ընթանում էր սիկհերի, որոնք ցանկանում էին ամրանալ Քաշմիրում, և Բրիտանական արևելահնդկական ընկերության միջև։ 1846 թվականի Լահորի համաձայնագրի համաձայն՝ սիկհերը թողնում էին Բիս և Սաթլեջ գետերի միջև ընկած մարզը՝ փոխարենը ստանալով 1,2 միլին ռուպի չափով փոխհատուցում։ Արևելահնդկական ընկերությունը հնարավորություն չուներ միանգամից վճարել այդ գումարը և այդ պատճառով թույլատրում է սիկհերի առաջնորդ Գուլաբ Սինգհին զբաղեցնել Քաշմիրը՝ փոխհատուցման 750000 ռուպիի փոխարեն։ Գուլաբ Սինգհը դարձել է կրկին կազմավորված Ջամմու և Քաշմիր իշխանության առաջին մահարաջան[28] և հիմնադրել է դինաստիա, որը կառավարել է իշխանությունը մինչև 1947 թվականի Հնդկաստանի անկախությունը։
Բրիտանական Հնդկաստանի բաժանում խմբագրել
Հինդուստանի իշխանությունների վրա բրիտանական տիրապետության դադարեցումն ուղեկցվել է նրանց ընտրելու իրավունքի ճանաչմամբ։ Նրանք պետք է ընտրեին միանալ հինդուիստական Հնդկաստանին, կազմավորել մուսուլմանական Պակիստան կամ հայտարարել անկախության մասին[29]։ Մինչև Հնդկաստանիվ բրիտանական զորքերի ամբողջական հեռացումը Ջամմու և Քաշմիրի իշխանության ղեկավար Հարի Սինգհը Հնդկաստանի և Պակիստանի ճնշման տակ ստիպված էր ընդունել երկու պետություններից մեկին միացման որոշում։ Բայց հանդիպելով դժվար ոշոման՝ Քաշմիրի մահարաջա Հարի Սինգհը որոշել էր հայտարարել անկախության մասին[30]։
1947 թվականի հոկտեմբերին 21-ին սկսվել է պակիստանական կիսազինվորական կազմավորումների ներխուժումը Քաշմիր (2 հազար մարդ քանակով)։ Մի քանի օր անց նվաճվել է իշխանության մայրաքաղաք Սրինագարը, և մահարաջա Հարի Սինգհը օգնության է դիմել Դելիի կառավարությանը։ Հնդկաստանը պահանջ է դրել, որ Քաշմիրն օգնություն ստանալուց հետո պետք է միանար Հնդկաստանին։ Մահարաջայի համաձայնությունից հետո, հոկտեմբերի 27-ին[25], Հնդկաստանի կառավարությունը հայտարարել է իշխանության Հնդկաստանին միանալու մասին, որից հետո հնդկական զորքերը ուղևորվել են Քաշմիր[26][27]։ Սիկհերի եկած բատալյոնը Սրիանագարից դուրս է հանել պուշտունական աշխարհազորայիններին[31]։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Jamal, Shadow War, 2009, էջ 49
- ↑ Robert Blackwill, James Dobbins, Michael O'Hanlon, Clare Lockhart, Nathaniel Fick, Molly Kinder, Andrew Erdmann, John Dowdy, Samina Ahmed, Anja Manuel, Meghan O'Sullivan, Nancy Birdsall, Wren Elhai, Nicholas Burns (Editor), Jonathon Price (Editor). American Interests in South Asia: Building a Grand Strategy in Afghanistan, Pakistan, and India. Aspen Institute. էջեր 155–. ISBN 978-1-61792-400-2. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
{{cite book}}:|author=has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ 3,0 3,1 3,2 Jamal, Shadow War, 2009, էջ 57
- ↑ Simon Ross Valentine (2008 թ․ հոկտեմբերի 27). Islam and the Ahmadiyya Jama'at: History, Belief, Practice. Hurst Publishers. էջ 204. ISBN 978-1850659167.
- ↑ 5,0 5,1 «Furqan Force». Persecution.org. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 14-ին.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Bangash, Three Forgotten Accessions 2010
- ↑ 7,0 7,1 Khanna, K. K. (2015), Art of Generalship, Vij Books India Pvt Ltd, էջ 158, ISBN 978-93-82652-93-9
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 8,8 Dasgupta, War and Diplomacy in Kashmir 2014
- ↑ Ganguly, Sumit (2016 թ․ մարտի 31), Deadly Impasse, Cambridge University Press, էջեր 134–, ISBN 978-0-521-76361-5
- ↑ «An extraordinary soldier», The Tribune – Spectrum, 2009 թ․ հունիսի 21, Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին, Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 13-ին
- ↑ Bhattacharya, What Price Freedom, 2013, էջ 30
- ↑ 12,0 12,1 Nawaz, The First Kashmir War Revisited, 2008, էջ 120
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Nawaz, The First Kashmir War Revisited 2008
- ↑ Zaheer, The Times and Trial of the Rawalpindi Conspiracy, 1998, էջ 113
- ↑ Islam and the Ahmadiyya Jama'at: History, Belief, Practice. Columbia University Press, 2008. 0-231-70094-6, 978-0-231-70094-8
- ↑ 16,0 16,1 Malik, V. P. (2010). Kargil from Surprise to Victory (paperback ed.). HarperCollins Publishers India. էջ 343. ISBN 9789350293133.
- ↑ "An incredible war: Indian Air Force in Kashmir war, 1947–48", by Bharat Kumar, Centre for Air Power Studies (New Delhi, India)
- ↑ By B. Chakravorty, "Stories of Heroism, Volume 1", p. 5
- ↑ By Sanjay Badri-Maharaj "The Armageddon Factor: Nuclear Weapons in the India-Pakistan Context", p. 18
- ↑ 20,0 20,1 20,2 With Honour & Glory: Wars fought by India 1947–1999, Lancer publishers
- ↑ «The News International: Latest News Breaking, Pakistan News». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 3-ին.
- ↑ India's Armed Forces: Fifty Years of War and Peace, p. 160
- ↑ «Who changed the face of '47 war?». Times of India. 2005 թ․ օգոստոսի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2005 թ․ օգոստոսի 14-ին.
- ↑ Marin, Steve (2011). Alexander Mikaberidze (ed.). Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia, Volume 1. ABC-CLIO. էջ 394. ISBN 978-1598843361.
- ↑ 25,0 25,1 Kashmir Արխիվացված 30 Ապրիլ 2015 Wayback Machine in Encyclopædia Britannica (2011), online edition
- ↑ 26,0 26,1 Schofield, Kashmir in Conflict, 2003, էջ 80
- ↑ 27,0 27,1 Lyon, Peter (2008 թ․ հունվարի 1). Conflict Between India and Pakistan: An Encyclopedia (անգլերեն). ABC-CLIO. էջ 80. ISBN 9781576077122.
- ↑ Srinagar Արխիվացված 4 Մարտ 2016 Wayback Machine www.collectbritain.co.uk.
- ↑ Indian Independence Act 1947 (c. 30) Արխիվացված 2008-10-15 Wayback Machine (Revised Statute) from The UK Statute Law Database at opsi.gov.uk
- ↑ Puri, Balraj (2010 թ․ նոյեմբեր), «The Question of Accession», Epilogue, 4 (11): 4–6
- ↑ My Life and Times. — Allied Publishers Limited.
Գրականություն խմբագրել
- Ankit, Rakesh (2010 թ․ մայիս). «Henry Scott: The forgotten soldier of Kashmir». Epilogue. 4 (5): 44–49. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
- Ankit, Rakesh (2010 թ․ օգոստոս), «The Problem of Poonch», Epilogue, 4 (8): 8–49
- Ankit, Rakesh (2010 թ․ նոյեմբեր), «October 1947», Epilogue, 4 (11): 9–, Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 21-ին, Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 28-ին
{{citation}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (օգնություն); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (օգնություն) - Ankit, Rakesh (2016), The Kashmir Conflict: From Empire to the Cold War, 1945–66, Routledge, ISBN 978-1-317-22525-6
- Ankit, Rakesh (2014), Kashmir, 1945–66: From Empire to the Cold War, University of Southampton
- Bajwa, Kuldip Singh (2003), Jammu and Kashmir War, 1947–1948: Political and Military Perspective, Har-Anand Publications, ISBN 978-81-241-0923-6
- Bangash, Yaqoob Khan (2010), «Three Forgotten Accessions: Gilgit, Hunza and Nagar», The Journal of Imperial and Commonwealth History, 38 (1): 117–143, doi:10.1080/03086530903538269
- Barua, Pradeep (2003), Gentlemen of the Raj: The Indian Army Officer Corps, 1817-1949, Greenwood Publishing Group, էջեր 133–, ISBN 978-0-275-97999-7
- Bhattacharya, Brigadier Samir (2013), NOTHING BUT!: Book Three: What Price Freedom, Partridge Publishing, էջեր 42–, ISBN 978-1-4828-1625-9
- Cheema, Brig Amar (2015), The Crimson Chinar: The Kashmir Conflict: A Politico Military Perspective, Lancer Publishers, էջեր 51–, ISBN 978-81-7062-301-4
- Dasgupta, C. (2014) [first published 2002], War and Diplomacy in Kashmir, 1947–48, SAGE Publications, ISBN 978-81-321-1795-7
- Effendi, Col. M. Y. (2007), Punjab Cavalry: Evolution, Role, Organisation and Tactical Doctrine 11 Cavalry, Frontier Force, 1849-1971, Karachi: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-547203-5
- Guha, Ramachandra (2008), India after Gandhi: The History of the World's Largest Democracy, Pan Macmillan, ISBN 0330396110
- Hajari, Nisid (2015), Midnight's Furies: The Deadly Legacy of India's Partition, Houghton Mifflin Harcourt, էջեր 185–, ISBN 978-0-547-66924-3
- Hiro, Dilip (2015), The Longest August: The Unflinching Rivalry Between India and Pakistan, Nation Books, ISBN 978-1-56858-503-1
- Jamal, Arif (2009), Shadow War: The Untold Story of Jihad in Kashmir, Melville House, ISBN 978-1-933633-59-6
- Joshi, Manoj (2008), Kashmir, 1947-1965: A Story Retold, India Research Press, ISBN 978-81-87943-52-5
- Hodson, H. V. (1969), The Great Divide: Britain, India, Pakistan, London: Hutchinson
- Korbel, Josef (1966) [first published 1954], Danger in Kashmir (second ed.), Princeton University Press
- Mahajan, Mehr Chand (1963), Looking Back: The Autobiography of Mehr Chand Mahajan, Former Chief Justice of India, Asia Publishing House
- Moore, Robin James (1987), Making the new Commonwealth, Clarendon Press, ISBN 978-0-19-820112-0
- Palit, D. K. (1972), Jammu and Kashmir Arms: History of the J & K Rifles, Palit & Dutt
- Prasad, Sri Nandan; Pal, Dharm (1987), Operations in Jammu & Kashmir, 1947–48, History Division, Ministry of Defence, Government of India
- Raghavan, Srinath (2010), War and Peace in Modern India, Palgrave Macmillan, էջեր 101–, ISBN 978-1-137-00737-7(չաշխատող հղում)
- Nawaz, Shuja (2008 թ․ մայիս), «The First Kashmir War Revisited», India Review, 7 (2): 115–154, doi:10.1080/14736480802055455
- Sarila, Narendra Singh (2007), The Shadow of the Great Game: The Untold Story of India's Partition, Constable, ISBN 978-1-84529-588-2
- Schofield, Victoria (2003) [First published in 2000], Kashmir in Conflict, London and New York: I. B. Taurus & Co, ISBN 1860648983
- Snedden, Christopher (2013) [first published as The Untold Story of the People of Azad Kashmir, 2012], Kashmir: The Unwritten History, HarperCollins India, ISBN 9350298988
- Zaheer, Hasan (1998), The Times and Trial of the Rawalpindi Conspiracy, 1951: The First Coup Attempt in Pakistan, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-577892-2
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Partition and Indo Pak War of 1947–48, Indian Army, archived 5 April 2011.
Աղբյուրներ խմբագրել
- Գլխավոր աղբյուրներ՝
- Ministry of Defence, Government of India. Operations in Jammu and Kashmir 1947–1948. (1987). Thomson Press (India) Limited, New Delhi. This is the Indian Official History.
- Lamb, Alastair. Kashmir: A Disputed Legacy, 1846–1990. (1991). Roxford Books. 0-907129-06-4.
- Praval, K.C. The Indian Army After Independence. (1993). Lancer International, 1-897829-45-0
- Sen, Maj Gen L.P. Slender Was The Thread: The Kashmir confrontation 1947–1948. (1969). Orient Longmans Ltd, New Delhi.
- Vas, Lt Gen. E. A. Without Baggage: A personal account of the Jammu and Kashmir Operations 1947–1949. (1987). Natraj Publishers Dehradun. 81-85019-09-6.
- Այլ աղբյուրներ՝
- Cohen, Lt Col Maurice. Thunder over Kashmir. (1955). Orient Longman Ltd. Hyderabad
- Hinds, Brig Gen SR. Battle of Zoji La. (1962). Military Digest, New Delhi.
- Sandhu, Maj Gen Gurcharan. The Indian Armour: History Of The Indian Armoured Corps 1941–1971. (1987). Vision Books Private Limited, New Delhi, 81-7094-004-4.
- Singh, Maj K Brahma. History of Jammu and Kashmir Rifles (1820–1956). (1990). Lancer International New Delhi, 81-7062-091-0.
- Ayub, Muhammad (2005). An army, Its Role and Rule։ A History of the Pakistan Army from Independence to Kargil, 1947–1999. RoseDog Books. 9780805995947.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պակիստանա-հնդկական պատերազմ (1947-1948)» հոդվածին։ |