Չոր սառույց
Չոր սառույց, հեղուկ ածխածնի երկօքսիդի պինդ ձևն է։ Ցածր ջերմաստիճանային սպիտակ գույնի նյութ է։ Չի վառվում, հոտ չունի, էլեկտրական հաղորդիչ չէ[1]։ Արտաքին տեսքով հիշեցնում է սառույց, ինչից էլ ծագել է անվանումը։ Սովորական սառույցի համեմատությամբ առավելությունն այն է, որ չոր սառույցը հալվում է անմնացորդ՝ առանց ջրի առաջացման։ Չոր սառույցի անցումը պինդ վիճակից գազանման տեղի է ունենում -78,50 C: Օգտագործվում է որպես սառեցնող միջոց[2]։
Գյուտ խմբագրել
Հայտնաբերվել է 1835 թվականին Ֆրանսիայում։ Սկսել են ակտիվ արտադրել և օգտագործել ԱՄՆ-ում 20-րդ դարի սկզբից[1]։
Կիրառումներ` խմբագրել
- Սննդարդյունաբերության մեջ ՝իբրև սառեցման միջոց մսամթերքների, կաթնամթերքների և այլ սննդամթերքների սառեցման, պահպանման և տեղափոխման համար։
- Օգտագործվում է օրիգինալ կոկտեյլներ պատրաստելիս[3][4]։
- Շոու ծրագրերում՝ ծանր ծխի ստացման (բեմի վրա, ակումբներում և այլն), մառախուղի տպավորություն (լողավազաններում կամ մերսող լոգարաններում (ջաքուզի), տարբեր պիրոտեխնիկական էֆեկտներ ստանալու համար։
- Ջերմոցային տնտեսություններում նպաստում է բույսերի աճի ավելացմանն ու բերքատվության բարձրացմանը։
- Այրվող բենզինի բոցը կարելի է հանգցնել բոցի մեջ գցելով չոր սառույցի կտորներ։
Հետաքրքիր փաստեր խմբագրել
- Չոր սառույցը ջրի մեջ գցելուց առաջանում է ջրի եռման էֆեկտ։ Դա չոր սառույցի պինդ մարմնից գազի վերածվելու արդյունքն է։
- Չնայած չոր սառույցի ցածր ջերմաստիճանին, նրան կարելի է կարճ ժամանակով ձեռք տալ առանց պաշտպանիչ ձեռնոցների։
- Չոր սառույցի փոքր կտորը հեղուկով շշի մեջ գցելուց և թափ տալուց հետո, այն հալվում է և առաջանում է գազավորված ջուր։ Բայց սառույցի քանակից կախված, դա կարող է պայթեցնել շիշը։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Что такое сухой лед
- ↑ Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հատոր 1, էջ 209,
- ↑ Blumenthal, Heston (2006 թ․ հոկտեմբերի 29). «How to make the best treacle tart and ice cream in the world». London: The Sunday Times. Վերցված է 2007 թ․ հունիսի 12-ին.
- ↑ «Cool Uses for Dry Ice». Airgas.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 25-ին.
Գրականություն խմբագրել
- Duane, H. D. Roller; Thilorier, M. (1952). «Thilyorier and the First Solidification of a "Permanent" Gas (1835)». Isis. 43 (2): 109–113. doi:10.1086/349402. JSTOR 227174.
- Goroll, Allan H; Mulley, Albert G (2009). Primary Care Medicine: Office Evaluation and Management of the Adult Patient. Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 978-0-7817-7513-7.
- Häring, Heinz-Wolfgang (2008). Industrial Gases Processing. Christine Ahner. Wiley-VCH. ISBN 978-3-527-31685-4. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 31-ին.(չաշխատող հղում)
- Housecroft, Catherine; Sharpe, Alan G (2001). Inorganic Chemistry. Harlow: Prentice Hall. ISBN 0-582-31080-6. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 31-ին.
- Keyes, Conrad G (2006). Guidelines for cloud seeding to augment precipitation. American Society of Civil Engineers. ASCE Publications. ISBN 978-0-7844-0819-3.
- Khanna, S. K.; Kapila, Dr. B. (2008). Comprehensive Chemistry X. Laxmi Publications. ISBN 978-81-7008-596-6. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 31-ին.
- McCarthy, Robert E. (1992). Secrets of Hollywood special effects. Boston: Focal Press. ISBN 0-240-80108-3.
- Mitra, Somenath (2003). Sample preparation techniques in analytical chemistry. Wiley-IEEE. ISBN 978-0-471-32845-2. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 31-ին.
- Treloar, Roy (2003). Plumbing Encyclopaedia (3rd ed.). Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4051-0613-9. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 31-ին.
- Yaws, Carl (2001). Matheson gas data book (7th ed.). McGraw-Hill Professional. էջ 982. ISBN 978-0-07-135854-5. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 27-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չոր սառույց» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|