Ուտիներ

Ուտիներ
Ընդհանուր քանակ
	10.000
Բնակեցում
Լեզու(ներ)
	Ուտիերեն (նաև՝ ուդիերեն)
Հավատք(ներ)
	Հայ Առաքելական Եկեղեցի, Ուղղափառություն
Բարեկամական էթնիկ խմբեր
	Լեզգիներ

Ուտիներ կամ Ուդիներ^[1], ազգություն Հարավային Կովկասում, որի պատմական հայրենիքը ներկայիս Ադրբեջանի Հանրապետության հյուսիս-կենտրոնական հատվածն է։ Նրանց թիվը ողջ աշխարհում շուրջ 10 հազար է։ Խոսում են ուդիերեն լեզվով^[2]։ Ներկայում ուդիների մի հատվածը բնակվում է Հայաստանում, նախկինում ապրում էին նաև Ադրբեջանական ԽՍՀ Բաքու քաղաքում, Նիժ գյուղում ու Վարդաշեն քաղաքում, ինչպես և Վրաստանի Զինոբյանի գյուղում։ Այսօր ուտիների մի շատ փոքր հատված է մնացել Հարավային Կովկասում, ըստ էության երկու գյուղ՝ ներկայիս Ադրբեջանի Նիժ գյուղը և Զինոբյանի գյուղը Վրաստանում, որը հիմնվել է քսան թվականի ջարդերից փախած ուտիների կողմից։ Ադրբեջանի Վարդաշեն՝ ներկայիս Օղուզ գյուղաքաղաքում, որտեղ ապրել են 3.000 ուդիներ, ներկայումս ապրում է ընդամենը 74 «ուղղափառ» ուդի։ Հայաստանում 2001 թվականի մարդահամարի տվյալներով նշվում է 200 ուդի, մասնագետների գնահատականներով նրանց թիվը Հայաստանում հնարավոր է հասնում է շուրջ 500, բնակվում են հիմնականում Երևանում, Տավուշի մարզի, Նոյեմբերյան, Բերդ քաղաքներում և շրջակա տարածքների գյուղերում։

Ուդիները էթնիկ ծագումով հայ չեն, սակայն քանի որ նախկինում դավանանքով էր ազգությունը որոշվում, ուստի թե՛ հայերը (Հայաստանում և այլն) և թե՛ օտարներն (Ադրբեջանում և այլն) իրենց հաճախ սխալմամբ հայ են համարել։ Ուդիները խորապես կրել են հայ ժողովրդի մշակույթը։ Ուդիները քրիստոնյաներ են, հիմնականում Հայ Առաքելական եկեղեցու հետևորդ (քիչ քանակությամբ տարածված է նաև ուղղափառությունը), ուստի և նրանց անտրոպոնիմիկան (ազգանունններ, անունններ, հայրանունններ) նույնական է հայերի հետ (հայկական են)։ Հայ Առաքելական եկեղեցու հետևորդ ուդիների կրթության լեզուն և մշակութային կողմնորոշումը հայկական էր։ Նրանց էթնիկ ինքնության կարևորագույն դրսևորումը, հայ ժողովրդի հետ իր մշակութային ամբողջության ընկալումն էր։ Ազգությամբ ուդի էին հայ գեներալ Մովսես Սիլիկյանը^[3]^[4], հայ ֆիդայական պայքարի խոշոր դեմքերից Սարգիս Կուկունյանը և նրա շատ զինակիցներ, Գրիգոր Նիկողոսյանը (նույն ինքը՝ Մագդա Նեյմանը, ով հայտնի է իր «Հայերը» մեծարժեք աշխատությամբ) և այլն։ Ուդիների պատմության և ծագումնաբանության մասին գիտության մեջ գոյություն ունի համապատասխան գրականություն^[5]

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana (2018-09-27https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana). «https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana». https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana (ռուսերեն). {{cite journal}}: External link in |date=, |journal=, |last=, and |title= (օգնություն)
↑ «https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana». https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana (ռուսերեն). https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana. {{cite journal}}: External link in |date=, |journal=, and |title= (օգնություն)
↑ «https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana». https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana (ռուսերեն). 2018 թ․ հունիսի 10. {{cite journal}}: External link in |journal= and |title= (օգնություն)
↑ «https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D5%A5%D5%BD_%D5%8D%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6#%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE». {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)
↑ «https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana». www.google.com. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)

[1] ttps://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana (2018-09-27https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana). «https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana». https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana (ռուսերեն). {{cite journal}}: External link in |date=, |journal=, |last=, and |title= (օգնություն)

[2] «https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana». https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana (ռուսերեն). https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana. {{cite journal}}: External link in |date=, |journal=, and |title= (օգնություն)

[3] «https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana». https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana (ռուսերեն). 2018 թ․ հունիսի 10. {{cite journal}}: External link in |journal= and |title= (օգնություն)

[4] «https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D5%A5%D5%BD_%D5%8D%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6#%D5%94%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE». {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)

[5] «https://cyberleninka.ru/article/n/udiny-i-albanskaya-tserkov-azerbaydzhana». www.google.com. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]