Ունակություն

Ունակություն (Էլեկտրաունակություն), հաղորդիչի կամ հաղորդիչների համակարգի էլեկտրական բնութագիր, հաղորդիչի՝ էլեկտրական լիցք կուտակելու ունակությունը։ Էլեկտրատեխնիկայում այն կոչում են երկու հաղորդիչների փոխադարձ ունակություն։ Այդպիսի ունակությունը սահմանվում է որպես լիցքի մեծության և այդ հաղորդիչների պոտենցիալների տարբերության հարաբերություն։

Առանձնացված (այլ հաղորդիչներից հեռու գտնվող) հաղորդիչի էլեկտրաունակություն է կոչվում այն մեծությունը $(C)$, որը հավասար է հաղորդիչի լիցքի $(q)$ և էլեկտրական պոտենցիալի $(\varphi )$ հարաբերությանը՝ $C={\frac {q}{\varphi }}$:

Երկու հաղորդիչների փոխադարձ էլեկտրաունակություն է կոչվում այն մեծությունը, որը հավասար է մի հաղորդիչից մյուսին փոխանցված էլեկտրական լիցքի և հաղորդիչների պոտենցիալների տարբերության փոփոխության հարաբերությանը։ Մասնավորապես, կոնդենսատորի էլեկտրաունակությունը՝ $C={\frac {q}{\varphi _{1}-\varphi _{2}}}$ ($(q)$-ն կոնդենսատորի լիցքն է, $\varphi _{1},\varphi _{2}$ շրջադիրների պոտենցիալներն են)։

Վակուումում գտնվող առանձնացված հաղորդիչ գնդի էլեկտրաունակությունը թվապես հավասար է իր շառավղին։ Հաղորդիչների էլեկտրաունակությունը կախված է դրանց ձևից, չափերից, փոխդասավորությունից և միջավայրի դիէլեկտրիկ թափանցելիությունից։ Միավորների միջազգային համակարգում էլեկտրաունակությունը չափվում է ֆարադով, իսկ գաուսյան համակարգում՝ սմ–ով։ Ստորև բերվում են որոշ հաղորդիչների և դրանց պարզագույն համակարգերի էլեկտրաունակության հաշվման բանաձևերը (Միավորների միջազգային համակարգում)։

1. $r$ շառավղով գնդի էլեկտրաունակությունը՝ $C=4\pi \varepsilon \varepsilon _{0}r$ (երկրագնդի էլեկտրաունակությունը մոտավորապես հավասար է 710 մկֆ),
2. $r$ շառավղով բարակ տափօղակի էլեկտրաունակությունը՝ $C={\frac {64}{25}}\pi \varepsilon \varepsilon _{0}r$
3. հարթ կոնդենսատորի էլեկտրաունակությունը՝ $C=\varepsilon \varepsilon _{0}{\frac {S}{d}}$ ($d$-ն շրջադիրների հեռավորությունն է, $S$–ը՝ մակերեսը),
4. գնդային կոնդենսատորների էլեկտրաունակությունը՝ $C={\frac {4\pi \varepsilon \varepsilon _{0}}{1/r_{1}-1/r_{2}}}$ ($r_{1}$-ը ներքին գնդի շառավիղն է, $r_{2}$–ը՝ արտաքին),
5. գլանային կոնդենսատորի էլեկտրաունակությունը՝ $C={\frac {2\pi \varepsilon \varepsilon _{0}l}{lnr_{2}/r_{1}}}$ ($l$-ը գլանի երկարությունն է, $r_{1}$-ը ներքին գնդի շառավիղն է, $r_{2}$–ը՝ արտաքին)։

Գրված բանաձևերում $\varepsilon _{0}$–ն վակուումի դիէլեկտրիկ թափանցելիությունն է, $\varepsilon$-ը՝ միջավայրի։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 25)։