Ոսկեգույն տրախիլեպիս
| Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
| Ոսկեգույն տրախիլեպիս | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||||||
| Trachylepis aurata (Linnaeus, 1758) |
||||||||||||||||||
| Հոմանիշներ | ||||||||||||||||||
|
|
Ոսկեգույն տրախիլեպիս (լատին․՝ Trachilepys auratus), ոսկեգույն մաբույա, սցինկների ընտանիքի Trachilepys ցեղի մողես։ Որոշ հետազոտողների կողմից դիտվում Է որպես Trachilepys septermtaeniatus տեսակի ենթատեսակ, որից տարբերվում Է կենդանածնությամբ։
Տարածվածությունը Հայաստանում խմբագրել
Հայաստանում տարածված Է Արմավիրի, Արագածոտնի, Կոտայքի, Արարատի, Վայոց ձորի, Սյունիքի մարզերում, Երևանի շրջակայքում։ Հանդիպում է թփուտային կամ նոսրանտառային և կիսաանապատային բուսականությամբ խիստ քարքարոտ վայրերում։
Արտաքին կառուցվածք խմբագրել
Մարմինը բարեկազմ է կամ փոքրինչ լայն, երկարությունը տարիքի հետ փոխվում է (3,8-10,5 սմ), պոչը 1,2-1,5 անգամ երկար է, ինքևահատվող։ Գլուխը մարմնից տարանջատված չէ և ծածկված է խոշոր վահանիկներով։ Աչքերը փոքր են՝ ձուլված շարժուն կոպերով։ Արտաքին ականջային անցքը շատ փոքր է։ Ոտքերը բավական կարճ են։ Մեջքային մակերեսը ծածկված է միանման, մանր, հարթ ու փայլուն թեփուկներով։ Մեջքի ընդհանուր գունավորումը գորշավուն է՝ ոսկեգույն երանգով։ Մեջքային մակերեսի երկայնքով ձգվում են մանր սև խալերից կազմված երկայնակի զոլեր, որոնք, լավ արտահայտված լինելով մարմնի առջևի հատվածում, կարող են անհետանալ հետևի վերջույթների մակարդակին։ Գլխի վահանիկների վրա կա մուգ, տձև խալերից բաղկացած համաչափ նախշ։
Մարմնի կողմնային մակերեսներով, քթանցքից դեպի հետին վերջույթները, անցնում են միաձուլված մուգ բծերից բաղկացած երկայնակի լայն զոլեր՝ սպիտակավուն եզրագծերով։ Զույգ մուգ զոլեր են անցնում նաև պոչի կողմնային մակերեսներով, պոչի եզրն ունի պուտիկավոր նախշ։ Որովայնային մակերեսը բաց դեղնավուն կամ մոխրագույն է։ Երիտասարդ անհատների պոչը կապարագույն է։ Ձմեռում է աշնան կեսերից գարնան կեսերը։
Սննդառություն խմբագրել
Սնվում է մանր հոդվածոտանիներով և փափկամարմիններով։ Զուգավորումը տեղի է ունենում մայիսին։ Հուլիսի կեսերից սեպտեմբերի վերջը էգը ծնում է 3-8 ձագ։ Օգտակար է. ոչնչացնում է վնասատու միջատներին։
Հատուկ պահպանություն խմբագրել
Գրանցված է ՀՀ Կարմիր գրքում։
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ոսկեգույն տրախիլեպիս» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ոսկեգույն տրախիլեպիս» հոդվածին։ |