Շուրուպպակ

Շուրուպպակ
Մշակույթ	Շումերներ
Դարաշրջան	Jemdet Nasr period?, Վաղ դինաստիական շրջան Միջագետքում, Akkad period? և Ur III period?
Բաշխման տարածք	Շումեր

Շուրուպպակ, («բուժող վայր», «ամբողջական երջանկության վայր»^[1]), հին շումերական քաղաք։

Գտնվում էր հարավային Նապպուրայում, Եփրատ գետի ափին։ Ներկայումս քաղաքը կրում է Թելլ Ֆարա անունը, Իրաքում է, Ալ Քադիսիա նահանգում(մուխաֆազա)։ Շումերական առասպելը պատմում է, որ Մեծ ջրհեղեղից առաջ Շուրուպպակը կառուցվել է այն ժամանակվա աշխարհի կարևոր հինգ քաղաքներից հինգերորդը և վերջինը Սապարայից հետո։

Ըստ գրական գրառումների, վաղ Շումերական գլխավոր քաղաքներից էին Էրդուն, Բադ տիբիրան, Լարակը և Սիպարը։ Համաձայն ըստ Նապպուրական արքայական ցուցակի Շուրուպպակում կառավարել են երկու առասպելական^[2] թագավորներ, ընդհանուր 15 շար^[3] և 1 ներ^[4] (54 600 տարի) տևողությամբ, «ապա ջրհեղեղը ոչնչացրեց (երկիրը)»։ «Դրանից հետո երբ ջրհեղեղը ոչնչացրեց (երկիրը) և արքայություն ուղարկվեց երկնքից (երկրորդ անգամ), Քիշը դարձավ տեղական գահական կենտրոնը», պատմում է Նապպուրական արքայական ցուցակը^[5]։ Շուրուպպակը նվիրված էր Նինլիլին՝ հացահատիկի և օդի աստվածուհուն։ Ըստ շումերական առասպելի Շուրուպպակը Իուսուդրա իմաստունի հայրենիքն է (Բաբելոնում՝ Ուտնապիշտիմ, աստվածաշնչյան Նոյ), նավով փրկվել է ջրհեղեղից, որը նա կառուցել էր աստծո խորհրդով։

Պատմություն խմբագրել

Շուրուպպակը մեծ քաղաքական նշանակություն չի ունեցել, նա տնտեսական խոշոր դեր է ունեցել հացահատիկի պահեստավորման և բաշխման կենտրոն է եղել։ Շուրուպպակում կար շատ մեծ հացահատիկի ամբար, ցանկացած այլ շումերական քաղաքներից եղածներից ամենամեծը։

Պեղումներ խմբագրել

Առաջին պեղումները իրականացվել են 1902 թվականին «Գերմանական Արևելյան ընկերության» (Deutsche Orient-Gesellschaft, ինչպես նաև «Գերմանական Արևելագիտության ընկերության»)^[6] կողմից։ 1931 թվականին Փենսիլվանիայի համալսարանի հնագետների խումբը Էրիխ Շմիդտի ղեկավարությամբ պեղումներ են կատարել մոտավոր կես ամիս^[7]։ Հայտանբերել են Ք․ ա․ 26-րդ դարին վերագրվող գերեզմաններ, կացարանների մնացորդներ, տնտեսական և իրավաբանական փաստաթղթերի արխիվներ, ուսումնական նյութեր, քանդակագործ հուշարձաններ։ Ամենահին մշակութային շերտը պատկանում է Ջեմդեթ Նասրի ժամանակաշրջանին՝ Ք․ ա․ 4-րդ հազարմյակի վերջ։ Ք․ ա․ 3-րդ հազարամյակի վերջին քաղաքը կորցրել է իր նշանակությունը և շուտվ լքվել։ Ամենաուշ շրջանին վերագրվող գտածոներից են գլանաձև կնիքը և մի քանի կավե արձանագրությունները, որոնք վերագրվում են Ք․ ա․ 2-րդ հազարամյակի սկզբներին^[8]։ Ք․ ա․ մոտավոր 3200-3000 թվականներին Շուրուպպակում և մի քանի շումերական քաղաքներում (Ուր, Ուրուկ և Քիշ) տեղի է ունեցել խոշոր ջրհեղեղ։ Շմիդտի արշավախումբը 4-5 մետր խորության տակ հայտնաբերել են կավից և տիղմից գետային բերուկներ։ Բազմագույն կավի ամենաներքին մասի նստվածքները վերագրվում են Ջեմդեթ Նասրի ժամանակաշրջանին, որն անմիջապես նախորդել է վաղ դինաստիական ժամանակաշրջանին։

«Ջրհեղեի» մասին հիշուղություններ են պահպանվել շումերական և աքքադական դիցաբանության մեջ՝

 Ուտնապիշտին նրան գուշակում է, Գիլգամեշին՝
 «Ես բացում եմ, Գիգամեշ, գաղտնի բառը
 Եվ աստվածների գաղտնիքները քեզ ես կպատմեմ։
 Շուրուպպակ, քաղաքը, որին դու գիտես,
 Որ գտնվում է Եփրատի ափին՝ 
 Այդ քաղաքը շատ հին է, աստվածները նրան մոտ են։ 
 Ջրհեղեի Մեծ աստվածները նրա սրտում կխորնարհվեն»
                 (Գիգամեշի էպոս)

Շուրուպպակի տիրակալներ խմբագրել

Ուբար Տուտու կառավարել է 5 շար^[3] և 1 ներ^[4] (18 600 տարի)^[4]։
Զիուսուդրա կառավարել է 10 շար^[3] (36 000 տարի);

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Неразгаданные тайны ВАВИЛОНА ч. 12-1, Автор: Бровко Владимир)
↑ легендарных, архаических
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 1 шар в шумерской шестидесятиричной системе счисления составляет 3600 лет
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 1 нер в шумерской шестидесятиричной системе счисления составляет 600 лет
↑ Ниппурский царский список
↑ Ernst Heinrich and Walter Andrae, ed. «Fara, Ergebnisse der Ausgrabungen der Deutschen Orient-Gesellschaft in Fara und Abu Hatab» (Berlin:Staatlich Museen zu Berlin, 1931)
↑ Erich Schmidt, Excavations at Fara, 1931, University of Pennsylvania’s Museum Journal, 2 (1931), pp 193—217.
↑ Harriet P. Martin, FARA: A reconstruction of the Ancient Mesopotamian City of Shuruppak, Birmingham, UK: Chris Martin & Assoc., (1988)p. 44, p. 117 and seal no. 579.

Աղբյուրներ խմբագրել

Ниппурский царский список
http://khazarzar.skeptik.net/books/shumer/malkha.htm (Ниппурский царский список).
http://narodna.pravda.com.ua/rus/history/4b1fe149daab0 Արխիվացված 2013-10-04 Wayback Machine (Неразгаданные тайны ВАВИЛОНА ч.12-2, Автор: Бровко Владимир).

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Հնագույն քաղաքներ Արխիվացված 2013-10-04 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շուրուպպակ» հոդվածին։

[multiple1-1] Неразгаданные тайны ВАВИЛОНА ч. 12-1, Автор: Бровко Владимир)

[2] легендарных, архаических

[multiple2-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 1 шар в шумерской шестидесятиричной системе счисления составляет 3600 лет

[multiple3-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 1 нер в шумерской шестидесятиричной системе счисления составляет 600 лет

[multiple4-5] Ниппурский царский список

[6] Ernst Heinrich and Walter Andrae, ed. «Fara, Ergebnisse der Ausgrabungen der Deutschen Orient-Gesellschaft in Fara und Abu Hatab» (Berlin:Staatlich Museen zu Berlin, 1931)

[7] Erich Schmidt, Excavations at Fara, 1931, University of Pennsylvania’s Museum Journal, 2 (1931), pp 193—217.

[8] Harriet P. Martin, FARA: A reconstruction of the Ancient Mesopotamian City of Shuruppak, Birmingham, UK: Chris Martin & Assoc., (1988)p. 44, p. 117 and seal no. 579.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]