Նորչյոպինգ
Նորչյոպինգ[3][4][5][6] (շվեդ. Norrköping) քաղաք Շվեդիայում, խոշոր արդյունաբերական կենտրոն Ստոկհոլմից 170 կմ դեպի հարավ։ Քաղաքը զարգացել է XIX դարի ինդուստրիացման ժամանակահատվածում, ինչի համար էլ Նորչյոպինգը ստացել է «շվեդական Մանչեսթեր» մականունը։
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Նորչյոպինգ | ||
| շվեդ.՝ Norrköping[1] | ||
 | ||
| Երկիր |  Շվեդիա | |
| Մակերես | 3755±0,5 հեկտար | |
| ԲԾՄ | 0 մետր | |
| Բնակչություն | ▼97 854 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2020)[2] | |
| Ժամային գոտի | UTC+1 և UTC+2 | |
| Պաշտոնական կայք | norrkoping.se | |
| ||
Քաղաքը տեղակայված է Մուտալա գետի վրա (Motala ström):
Բնակչությունը կազմում է 83 561 մարդ, արվարձանների հետ միասին՝ 128 060 բնակիչ ( ըստ 2009 թվի մարդահամարի)։ Ամբողջ Շվեդիույում բնակչության թվաքանակով յոթերորդն է։
Պատմություն խմբագրել
Քաղաքում բնակչությունը հայտնվել է միջնադարում։ Հիմնադրման ճշգրիտ ժամանակը հայտնի չէ, սակայն XII դարում այստեղ հիշատակվում է եկեղեցի ՝ նվիրված Սուրբ Օլաֆին։ Քաղաքի անվան առաջին հետքերը հայտնաբերվել են 1283 թվականին։ Նորչյոպինգը քաղաքի իրավունք է ստացել XIV դարի սկզբին, բայց կարգավիճակը հաստատող փաստաթուղթը թվագրվել է 1384թվին։
Տեսարժան վայրեր խմբագրել
XIX դարում Նորչյոպինգը շվեդական տեքստիլ արդյունաբերության կարևորագույն կենտրոններից մեկն էր, շվեդական երկրորդ խոշոր արդյունաբերական քաղաքը։ Քաղաքի ամբողջ արդյունաբերական կենտրոնը՝ շենքեր, գործարաններ և պահեստներ, տեղակայված է Մուտալա գետի երկայնքով։
Գործվածքի արտադրման կոմպլեքսը համարվում է Եվրոպայում առավել պահպանված արդյունաբերական ճարտարապետության հուշարձաններից մեկը։ Այժմ նրա տարածքում բացվել է քաղաքային թանգարան (Stads Museum): Մոտակայքում կան ևս երկու թանգարաններ կապված քաղաքի արդյունաբերական պատմության հետ՝ Ալրաղացի թանգարան (Holmens Museum) գործող ալրաղացով և Աշխատանքի թանգարանը (Arbetets Museum): XIX դարում Նորչյոպինգում ապրում էր Շվեդիայի խոշորագույն հրեական համայնքներից մեկը։ Նաև հատուկ ուշադրության է արժանի «ժամանակակից արվեստի թանգարանը»։ Քաղաքի համայնապատկերը կարելի է տեսնել դիտահարթակից, որը գտնվում է 50 մ բարձրության վրա 68 մետր բարձրությամբ աշտարակի քաղաքային դահլիճից։ Քաղաքի հյուսիսում գտնվում է Սկանդինավիայի ամենախոշոր կենդանաբանական այգին[7]։ Քաղաքում գործում է Նորչյոպինգի սիմֆոնիկ նվագախումբը։
Տրանսպորտ խմբագրել
Քաղաքի միջով են անցնում Е4 եւ Е22 մայրուղիները, Södra stambanan երկաթուղային ճանապարհը (Malmö — Կատրինեհոլմ)։
Նորչյոպինգում 1904թվից գործում է տրամվայի ցանց[8]։ Ամռան ամիսներին շաբաթական երկու անգամ կանոնավոր գիծ են դուրս գալիս հին տրամվայներ։
Քաղաքի կենտրոնից երեք կիլոմետր դեպի արևելք գտնվում է Նորչյոպինգի օդանավակայանը։
Սպորտ խմբագրել
Քաղաքում գործում են ֆուտբոլային պրոֆեսիոնալ ակումբներ, ինչպես նաև Նորչյոպինգ Դոլֆինս բասկետբոլային ակումբը։ Իդրոտսպարկեն մարզադաշտում անցել են ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության (1958) և ֆուտբոլի Եվրոպայի առաջնության (1992) հանդիպումները։
Հայտնի բնակիչներ խմբագրել
- Տուրե Ներման (1886-1969) կոմունիստ, բանաստեղծ.
- Հաննես Ալֆվեն (1908-1995) — ֆիզիկոս։
- Slagsmålsklubben — երաժշտական կոլեկտիվ
- Դայմոնդ Էմի— շվեդ երգչուհի։
- Ջեֆֆերի Թեյլոր (ծն.1989) — բասկետբոլիստ ("Charlotte Hornets"):
Քույր քաղաքներ խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Statistiska tätorter 2018 – befolkning, landareal, befolkningstäthet — Statistics Sweden, 2019.
- ↑ Statistiska tätorter 2018 – befolkning, landareal, befolkningstäthet — Statistics Sweden, 2021.
- ↑ Բառարան աշխարհագրական անվանումների արտասահմանյան երկրների / հնարել. խմբ. Ա. Մ. Lumps. — 3-րդ խմբ., ստերեոտիպ հրատ.: — Մ. : Ընդերքը, 1986. — Ս. 257.
- ↑ Աշխարհագրական հանրագիտարանը բառարան։ աշխարհագրական անվանումները / Տակ խմբ. Ա. Ֆ. Трешникова. 2— րդ խմբ., լր.. — Մ.: Սովետական հանրագիտարան, 1989. — Ս. 351. — 210 000 экз.
- ↑ «Топокарты Գլխավոր Շտաբի». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 29-ին.
- ↑ «Норчёпинг». bse2.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
- ↑ «Հայերեն — Kolmården — känns i hela kroppen!». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 29-ին.
- ↑ http://www.urbanrail.net/eu/norrk/norrkoeping.htm Արխիվացված 2010-03-02 Wayback Machine Norrköping tram
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նորչյոպինգ» հոդվածին։ |