Վիքիպեդիա

Նորմանդական քառյակ

«Նորմանդական քառյակ», «նորմանդական ֆորմատ», չորս երկրների (Գերմանիա, Ռուսաստան, Ուկրաինա և Ֆրանսիա) ղեկավարների խումբ՝ Ուկրաինայի արևելքում իրավիճակի կարգավորման վերաբերյալ[1]։

Մասնակիցներ խմբագրել

Պետությունների և կառավարությունների ղեկավարներ խմբագրել

Արտգործնախարարներ խմբագրել

Նախկին մասնակիցներ խմբագրել

Պատմություն խմբագրել

 
Նորմանդական քառյակի առաջնորդները Մինսկում կայացած բանակցություններում. 2015 թվականի փետրվարի 11

Նորմանդական ձևաչափի սկիզբը դրվել է 2014 թվականի հունիսի 6-ին Գերմանիայի, Ֆրանսիայի, Ռուսաստանի և Ուկրաինայի ղեկավարների՝ Նորմանդիայում (Ֆրանսիա) կայացած հանդիպմանը, դաշնակիցների ափհանման 70-րդ տարեդարձի տոնակատարության ժամանակ։ Ֆրանսիայի այն ժամանակվա նախագահ Ֆրանսուա Օլանդի խոսքով՝ ինքը որոշել է խաղաղապահ առաքելության անցնել Ղրիմում տեղի ունեցած իրադարձություններից և Ուկրաինայի արևելքում պատերազմի սկսվելուց հետո։ Օլանդը Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինին տոնական արարողությանը մասնակցելու հրավեր է ուղարկել և ստացել Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելի աջակցությունը, որը համաձայնել է աջակցել նրա խաղաղապահ առաքելությանը։ Օլանդը Նորմանդիա Պյոտր Պորոշենկոյին էլ է հրավիրել, որը Ուկրաինայի նախագահ էր ընտրվել մայիսի 25-ին։ Այդ մասին նա տեղեկացրել Է Ռուսաստանի նախագահին[2]։

Չորս պետությունների ղեկավարների ամենաերկար հանդիպումը կայացել է 2015 թվականի փետրվարի 11-12-ին Մինսկում։ 17 ժամ տևած բանակցություններում ձեռնարկվել են Մինսկի համաձայնությունների կատարման համալիր միջոցառումներ և մշակվել են Մինսկի համաձայնագրի իրագործման քայլեր[3][4]։

2015 թվականի հոկտեմբերի 2-ին նորմանդական քառյակի առաջնորդները հանդիպելով Փարիզում՝ փաստացի համաձայնեցին, որ Մինսկի համաձայնությունները մեկ տարվա ընթացքում կատարել չի հաջողվի, որից հետո համաձայնագիրը գաղտնի երկարաձգվեց 2016 թվականի համար[5]։

2016 թվականի օգոստոսին Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև հարաբերությունների կտրուկ սրացում տեղի ունեցավ՝ կապված Ղրիմի տարածքում ուկրաինացի դիվերսանտների երկու խմբերի ձերբակալման հետ[6]։ Տեղի ունեցած միջադեպերը երկու կողմերից էլ ծայրահեղ հայտարարությունների առիթ են տվել[7]։ Վլադիմիր Պուտինը հայտարարել է, որ մինչև ահաբեկչության և սադրանքների քաղաքականությունից հրաժարվելը ուկրաինական ղեկավարության կողմից իմաստ չունի հանդիպումներ անցկացնել  նորմանդական ձևաչափով (հերթական նման հանդիպումը նախատեսվում էր անցկացնել սեպտեմբերին Չինաստանում G20-ի գագաթնաժողովի շրջանակներում)[8][9]։

2016 թվականի սեպտեմբերի վերջին Մինսկի կոնտակտային խմբին հաջողվեց պայմանավորվել սահմանազատման գծի երեք տեղամասերում ուժերի բաժանման մասին, սակայն հոկտեմբերի սկզբին ուժերի բաժանման գործընթացը փաստորեն տապալվեց մինչև սկսվելը, որից հետո զինվորականները վերադարձան նախկին դիրքեր։ Դրանից հետո Անգելա Մերկելը նորմանդական քառյակի ղեկավարներին հրավիրել է Բեռլին՝ հերթական հանդիպմանը[10]։ Այդ բանակցությունների արդյունավետության մեջ հենց սկզբից մեծ կասկածներ կային։ Փարիզում և Բեռլինում, սակայն, հույս ունեին, որ նորմանդական քառյակի ղեկավարների հանդիպումը կարող է նպաստել Մինսկի գործընթացի վերագործարկմանը։ Բայց միակ բանը, ինչի մասին պայմանավորվել էին Բեռլինում, Այն էր, որ նախարարների հանձնարարությունը առաջնորդներին ճանապարհային քարտեզ է ստորագրելու մինսկյան համաձայնագրերի կատարման վերաբերյալ մինչև նոյեմբերի վերջ։ Ուկրաինայի վարկածի համաձայն՝ այդ փաստաթղթի նպատակը պետք է լիներ սահմանի անվերահսկելի հատվածը Ուկրաինայի վերահսկողությանը հանձնելը։ Ռուսաստանի վարկածով՝ բանակցությունների մասնակիցները պայմանավորվել են շարունակել աշխատանքն Ուկրաինայում Դոնեցկի ևև Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջանների հատուկ կարգավիճակի մասին օրենքի ընդունման ուղղությամբ[2]։

Դա Պորոշենկոյին կից չորս պետությունների ղեկավարների վերջին համատեղ հանդիպումն էր։ 2018 թվականին Աախենում բանակցություններն ընթացել են առանց Վլադիմիր Պուտինի։ Դրանից հետո նորմանդական քառյակի առաջնորդների շփումը սահմանափակվում էր հեռախոսով[11]։

Նորմանդական ձևաչափով շփումներն իրականացվում են և չորս երկրների արտգործնախարարների մակարդակով, և փորձագիտական մակարդակով։

Շփումներ (2014—2019) խմբագրել

Ամսաթիվ Վայր Ձևաչափ Բովանդակությունը, արդյունքները, փաստաթղթերը
06.06.2014 Բենուվիլ (Ֆրանսիա) Նախագահներ և ԱԳՆ ներկայացուցիչներ Դոնբասում դիմակայության հետևանքների և Ուկրաինայի տնտեսության վրա ճգնաժամի ազդեցության քննարկումը[12]
16«-»17.10.2014 Միլան (Իտալիա) Նախագահներ և դաշնային կանցլեր Դոնբասի (Լուգանսկի և Դոնեցկի մարզերի որոշ շրջաններ) հատուկ կարգավիճակի մասին Ուկրաինայի օրենքի քննարկում)
12.01.2015 Բեռլին (Գերմանիա) ԱԳՆ ներկայացուցիչներ Քննարկվել են Աստանայում (Ղազախստան) նախատեսված հանդիպման հետ կապված մի շարք հարցեր)[13]։ Մասնակիցները կոչ են արել անհապաղ հանդիպում անցկացնել նորմանդական քառյակի առաջնորդների հետ։  Ավելի ուշ, սակայն, Աստանայում նախատեսված հանդիպումը չեղյալ էր հայտարարվել։
21.01.2015 Բեռլին (Գերմանիա) ԱԳՆ ներկայացուցիչներ Ուկրաինայում սահմանազատման գծի մասին համաձայնագիրը, պայմանավորվել են աջակցել սպառազինությունների հետքաշմանը ևև շարունակել շփման խմբի հանդիպումները[14]
09.02.2015 Բեռլին (Գերմանիա) ԱԳՆ ներկայացուցիչներ. Ռուսաստանը ներկայացրել է արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ Գրիգորի Կարասինը Մինսկում հանդիպման նախապատրաստման հարցերի քննարկում[15]
11-12.02.2015 Մինսկ (Բելառուս) Նախագահներ և ԱԳՆ ներկայացուցիչներ Հանդիպումը տևել է 17 ժամ։ Ընդունվել Է Դոնբասի հարցով նորմանդական քառյակի հռչակագիրը ևև մշակվել են Մինսկի համաձայնագրի իրագործման քայլերը[3][4]։
19.02.2015 Հեռախոսային զրույց Նախագահներ և դաշնային կանցլեր Քննարկվել են Մինսկի համաձայնագրի կատարման հետ կապված հարցեր[16]
24.02.2015 Փարիզ (Ֆրանսիա) ԱԳՆ ներկայացուցիչներ Դեբալցևում և Մարիուպոլի շրջակայքում իրավիճակի քննարկում։ Համատեղ հայտարարություն չի եղել[17]
02.03.2015 Հեռախոսային զրույց Նախագահներ և դաշնային կանցլեր ԵԱՀԿ առաքելության աշխատանքի տարբերակների և Նադեժդա Սավչենկոյի ազատ արձակման հարցի քննարկում[18]
06.03.2015 Բեռլին (Գերմանիա) ԱԳՆ ներկայացուցիչներ
13.04.2015 Բեռլին (Գերմանիա) ԱԳՆ ներկայացուցիչներ Ընդունված է հայտարարություն, որում բոլոր կողմերը կոչ են անում տանկերը և հրետանին հետ քաշել բախման գծից առնվազն 100 մմ տրամաչափով[19]։
30.04.2015 Հեռախոսային զրույց Նախագահներ և դաշնային կանցլեր Խաղաղապահների տեղակայման և ԵԱՀԿ-ի՝ հակամարտության գոտի մուտք գործելու ընդլայնման մասին հարցի քննարկումը։
10.06.2015 Փարիզ (Ֆրանսիա) ԱԳՆ ներկայացուցիչներ (քաղաքական տնօրեններ) Արտգործնախարարների հանդիպման նախապատրաստումը։
23.06.2015 Փարիզ (Ֆրանսիա) Արտգործնախարարներ.
17.07.2015 Հեռախոսային զրույց Նախագահներ և դաշնային կանցլեր Քննարկել Մինսկի պայմանավորվածությունների իրականացման ընթացքը։
23.07.2015 Հեռախոսային զրույց Նախագահներ և դաշնային կանցլեր Մինսկի պայմանավորվածությունների իրականացման ընթացքի քննարկում։ Պայմանավորվել են արագացնել սպառազինության հետքաշումը մինչև 100 մմ տրամաչափով, Շիրոկինոյի ապառազմականացումը և Ուկրաինա, ԵՄ, Ռուսաստան համաձայնագրի կնքումը Ռուսաստանից Ուկրաինա գազի մատակարարման վերաբերյալ։
20.08.2015 Բեռլին (Գերմանիա) ԱԳՆ ներկայացուցիչներ (իրավաբանական փորձագետներ)։ Ուկրաինայում պայմանավորվածությունների կատարման ընթացքի և սահմանադրական բարեփոխումների գործընթացի քննարկում։
09.09.2015 Հեռախոսային զրույց Նախագահներ և դաշնային կանցլեր Պայմանավորվել են անձնական հանդիպման մասին հոկտեմբերի 2-ին Փարիզում։ Պայմանավորվել են նաև սեպտեմբերի 12-ին Բեռլինում նորմանդական քառյակի ԱԳ նախարարների հանդիպման մասին, ինչպես նաև Մինսկի համաձայնագրերի կատարումը։
12.09.2015 Բեռլին (Գերմանիա) Արտգործնախարարներ Քննարկել են Մինսկի համաձայնագրերի իրագործումը։ Բանակցությունների արդյունքում հայտարարել են, որ գոհ են Դոնբասում հրադադարի ռեժիմի պահպանումից։
02.10.2015 Փարիզ (Ֆրանսիա) Պետությունների ղեկավարները և արտգործնախարարներ Քննարկվել են Մինսկի համաձայնագրերի իրագործումն ու Ուկրաինայի իրադրության կարգավորման ուղիները[5][20], այդ թվում որոշում է կայացվել սահմանազատման գծից 15 կմ հեռավորության վրա երկու կողմերի միջև 100 մմ-ից պակաս տրամաչափի բոլոր զենքերը հետ քաշելու մասին[21]։
06.11.2015 Բեռլին (Գերմանիա) Արտգործնախարարներ Քննարկել են Մինսկի համաձայնագրերի իրագործումը։ Պայմանավորվել են 2016 թվականի համաձայնագրերը երկարաձգելու մասին։
30.12.2015 Հեռախոսային զրույց Նախագահներ և դաշնային կանցլեր Քննարկել են Մինսկի համաձայնագրերի իրագործումը։ Պայմանավորվել են 2016 թվականի համաձայնագրերը երկարաձգելու մասին։
13.02.2016 Մյունխեն (Գերմանիա) Արտգործնախարարներ Քննարկել են Մինսկի համաձայնագրերի իրագործումը։
03.03.2016 Փարիզ (Ֆրանսիա) Արտգործնախարարներ Քննարկել են Մինսկի համաձայնագրերի իրագործումը։ Ռուսաստանը պաշտպանել է Դոնբասում տեղական ընտրություններ անցկացնելու Գերմանիայի և Ֆրանսիայի նախաձեռնությունը մինչև 2016 թվականի 1-ին կիսամյակի ավարտը։
11.05.2016 Բեռլին (Գերմանիա) Արտգործնախարարներ Քննարկել են Մինսկի համաձայնագրերի իրագործումը[22][23]։
24.05.2016 Հեռախոսային զրույց Նախագահներ և դաշնային կանցլեր Քննարկվել Է Դոնբասում ԵԱՀԿ հատուկ առաքելության լիազորությունների ընդլայնման հնարավորությունը։ Հեռախոսազրույցի ընթացքում Վլադիմիր Պուտինը կոչ է արել Ուկրաինայի զինված ուժերին դադարեցնել Դոնբասի քաղաքների գնդակոծումը[24]։
19.10.2016 Բեռլին (Գերմանիա) Նախագահներ և դաշնային կանցլեր Քննարկել են Մինսկի համաձայնագրերի իրագործումը[25][26]։ Հաստատվել է 2016 թվականի սեպտեմբերի 21-ի ուժերի և միջոցների տարածման մասին շրջանակային որոշման կատարման կարևորությունը երեք պիլոտային տեղամասերում՝ Լուգանսկի, Պետրովսկի, Զոլոտոյա ստանիցայում[27]։ Հաստատվել է 2015 թվականի հոկտեմբերին Փարիզյան գագաթաժողովի ժամանակ համաձայնեցված Շտայնմայերի բանաձևը։
29.11.2016 Մինսկ (Բելառուս) Արտգործնախարարներ Քննարկել են Մինսկի համաձայնագրերի իրագործումը[28]։
18.04.2017 Հեռախոսային զրույց Նախագահներ և դաշնային կանցլեր Քննարկել ենք Մինսկի համաձայնագրերի իրագործումը։ Վերջին անգամ մասնակցել է Ֆրանսիայի նախագահ Ֆրանսուա Օլանդը[29]։
24.07.2017 Հեռախոսային զրույց Նախագահներ և դաշնային կանցլեր Քննարկել են Մինսկի համաձայնագրերի իրագործումը։ Առաջին անգամ մասնակցել է Ֆրանսիայի նոր նախագահ Է. Մակրոնը։ Պայմանավորվեցինք հետագա շփումների մասին[30]։
22.08.2017 Հեռախոսային զրույց Նախագահներ և դաշնային կանցլեր Մինսկի պայմանավորվածությունների իրականացման ընթացքի քննարկում[31]։
29.03.2018 Համատեղ հայտարարություն Նախագահներ և դաշնային կանցլեր Համատեղ հայտարարության մեջ հաստատվել է իր բոլոր հայցակետերի (անվտանգություն, քաղաքական, հումանիտար և տնտեսական հարցեր) վերաբերյալ Մինսկի պայմանավորվածությունների իրականացման հանձնառությունը։ 2017 թվականի դեկտեմբերի 27-ին ձերբակալված ավելի քան 300 ձերբակալվածների հաջող փոխանակման ֆոնին «նորմանդական քառյակի» առաջնորդները կոչ են արել ավելի ակտիվ ջանքեր գործադրել «բոլորին բոլորի հետ» բանաձևով մնացած ձերբակալվածներին փոխանակելու համար[32]։
10.05.2018 Աախեն (Գերմանիա) Անգելա Մերկել, Էմանուել Մակրոն, Պյոտր Պորոշենկո Դոնբասում խաղաղապահ առաքելության հնարավոր պարամետրերի, հումանիտար խնդիրների և երկու կողմերի կողմից ձերբակալվածներին ազատ արձակելու հնարավորության քննարկումը[33]։
11.05.2018 Հեռախոսային զրույց Վլադիմիր Պուտին, Անգելա Մերկել Ներուկրաինական ճգնաժամի շուրջ կարծիքների փոխանակման ժամանակ քննարկվել են ԵԱՀԿ դիտորդների պահպանության գծով ՄԱԿ-ի առաքելության հաստատմանն առնչվող հարցեր։ Պայմանավորվել են ակտիվացնել աշխատանքը նորմանդական ձևաչափով։  Անգելա Մերկելը տեղեկացրել է Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի հետ մայիսի 10-ին Աախենում Ուկրաինայի նախագահ Պյոտր Պորոշենկոյի հետ համատեղ հանդիպման արդյունքների մասին[34]։
09.06.2018 Հեռախոսային զրույց Վլադիմիր Պուտին, Պյոտր Պորոշենկո Ուկրաինայի հարավ-արևելքում իրավիճակի և Մինսկի համաձայնագրերի իրականացման ընթացքի քննարկում։ Հատուկ ուշադրություն է դարձվել հումանիտար բնույթի հարցերին, այդ թվում՝ պահված անձանց փոխանակմանը։ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել մարդու իրավունքների գծով լիազորված երկու երկրների՝ Ուկրաինայում կալանքի տակ գտնվող ՌԴ քաղաքացիների և Ռուսաստանում Ուկրաինայի քաղաքացիների այցելության մասին[35][36]։
11.06.2018 Բեռլին Արտգործնախարարներ Քննարկել են բանտարկյալների ազատ արձակման հարցը, ինչպես նաև հումանիտար խնդիրներն ու Մինսկի համաձայնագրերի կատարման ընթացքը, ինչպես նաև Դոնբասում ՄԱԿ-ի խաղաղապահ առաքելության ծավալման հեռանկարները[37][38]։
21.06.2018 Հեռախոսային զրույց Վլադիմիր Պուտին, Պյոտր Պորոշենկո Մինսկի պայմանավորվածությունների իրականացման ընթացքի քննարկում, կարծիքների փոխանակում Ուկրաինայում ԵԱՀԿ հատուկ մոնիթորինգային առաքելության պահպանմանն աջակցող ՄԱԿ-ի առաքելության հիմնադրման ռուսական նախաձեռնության իրականացման վերաբերյալ[39]։

Շփումներ (2019 թվականի մայիսից) խմբագրել

2019 թվականի մայիսի 24-ին Ուկրաինայի նորընտիր նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկին Գերմանիայի դաշնային կանցլեր Անգելա Մերկելի հետ հեռախոսազրույցի ընթացքում քննարկել է իրավիճակը «Դոնբասի ժամանակավորապես օկուպացված տարածքներում»։ Կողմերը հաստատել են փոխադարձ շահագրգռվածությունը՝ խաղաղությունն Դոնբաս վերադարձնելու նպատակով ջանքերն ակտիվացնելու հարցում[40]։ Մայիսի 29-ին Զելենսկին բանակցություններ է վարել Ֆրանսիայի և Գերմանիայի ԱԳ նախարարների հետ, որտեղ քննարկվել է, մասնավորապես, թե ինչպես կյանքի կոչել Մինսկի ձևաչափը[41]։

Հունիսի 17-ից 18-ը Զելենսկին պաշտոնական այցեր է կատարել Փարիզ և Բեռլին։ Բանակցությունների գլխավոր թեմաներից մեկը դարձել է Ուկրաինայի արևելքում ռազմական հակամարտության դադարեցումը։ Վոլոդիմիր Զելենսկու և Անգելա Մերկելի հանդիպման ընթացքում որոշում է կայացվել առաջիկայում Ռուսաստանի մասնակցությամբ նոր գագաթնաժողով անցկացնել նորմանդական ձևաչափով[42][43]։

Հունիսի 29-ին Օսակայում G20-ի գագաթնաժողովի ընթացքում Անգելա Մերկելը և Վլադիմիր Պուտինը պայմանավորվել են շարունակել աշխատանքը նորմանդական ձևաչափով։ Ավելի վաղ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը նույնպես հանդես էր եկել քառակողմ հանդիպման շուտափույթ անցկացման և դրա արդյունքների վերաբերյալ իրական բանաձևերի ընդունման օգտին[44][45]։

Հուլիսի 11-ին կայացել է Վոլոդիմիր Զելենսկու և Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի միջև առաջին հեռախոսազրույցը։ Ինչպես հայտնել Է ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը, նախագահները քննարկել են Դոնբասի իրադրությունը, ինչպես նաև երկու կողմերից պահված անձանց վերադարձի ուղղությամբ աշխատանքը։ Պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց այդ քննարկումը շարունակել փորձագետների մակարդակով։ Ավելի ուշ Ուկրաինայի նախագահի մամուլի ծառայությունը հայտնել էր, որ զրույցի գլխավոր թեման եղել է Կերչի նեղուցի շրջանում ձերբակալված նավաստիների, ինչպես նաև Ուկրաինայի մյուս քաղաքացիների ազատ արձակումը, որոնք պահվում են Ռուսաստանի տարածքում[46][47]։ Հուլիսի 12-ին Փարիզում տեղի է ունեցել նորմանդական քառյակի երկրների ղեկավարների արտաքին քաղաքական խորհրդականների և օգնականների հանդիպումը, որի ընթացքում պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել գերիների փոխանակման, այսպես կոչված, հացի զինադադարի մասին՝ բերքահավաքի ժամանակաշրջանում, Լուգանսկի սստանիցայում ականազերծելու մասին։ Կողմերը նաև որոշել են Դոնբասում ուժերի բազմացման համար հետևյալ տարածքները[48]։

Օգոստոսի 6-ին Վոլոդիմիր Զելենսկին նորմանդական քառյակի երկրների ղեկավարներին կոչ է արել շուտափույթ անցկացնել Դոնբասի հարցով գագաթնաժողովը։ Այդ դիմումը պայմանավորված է Դոնեցկի մարզի Պավլոպոլի շրջանում ուկրաինացի չորս զինծառայողների զոհվելու հանգամանքով[49]։ Օգոստոսի 7-ին Զելենսկին մամուլի ճեպազրույցի ժամանակ հայտնել է Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ իր հեռախոսազրույցի մասին. Ես ձեզ շատ եմ խնդրում ազդել այն կողմի վրա, որ նրանք դադարեցնեն մեր մարդկանց սպանությունը։ Բարձրացվել են նաև Լուգանսկի ստանիցայի կամրջի շուրջ տարածքի ականազերծման և դրա վերականգնման հարցերը, ինչպես նաև գերիների փոխանակման հարցը[50]։ Ռուսաստանի նախագահն ընդգծել է, որ հակամարտության ապաէսկալացման համար անհրաժեշտ է, նախևառաջ, բացառել ուկրաինական զորքերի կողմից Դոնբասի բնակավայրերի հետագա գնդակոծումները, որոնք հանգեցնում են խաղաղ բնակչության շրջանում զոհերի... Հաստատվել է նաև Մինսկի պայմանավորվածությունների հետևողական իրագործման բացառիկ կարևորությունը, ներառյալ ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի հատուկ կարգավիճակի տրամադրման իրավական ասպեկտները։ Այս համատեքստում կարևորվել է կողմերի միջև կառուցողական երկխոսության անհրաժեշտությունը, այդ թվում՝ Մինսկի շփման խմբի շրջանակներում[51][52]։

Սեպտեմբերի 2-ին Բեռլինում կայացած հանդիպմանը նորմանդական քառյակի անդամ երկրների ղեկավարների օգնականները քննարկել են այն պայմանները, որոնց դեպքում կարող է կայանալ գագաթնաժողովը։ Կոնկրետ ամսաթիվը չեն պայմանավորվել։ Բանակցությունների ընթացքում Ռուսաստանը ներկայացնում էր Ռուսաստանի նախագահի օգնական Վլադիսլավ Սուրկովը, Ուկրաինան՝ Ուկրաինայի նոր արտգործնախարար Վադիմ Պրիստայկոն, որն ավելի վաղ Ուկրաինան ներկայացնում էր որպես նախագահ Զելենսկու խորհրդական։ Ռուսական կողմը պնդում է 2016 թվականի նախորդ գագաթնաժողովի (նկատի է առնվում պետրովսկում եւ ոսկով ուժերի բաշխումը) պայմանավորվածությունների նախնական կատարումը, ինչպես նաև Շտայնմայերի բանաձևի համաձայնեցումը, որը վերաբերում է Դոնբասի հատուկ կարգավիճակի մասին օրենքի ուժի մեջ մտնելուն[53]։

Սեպտեմբերի 7-ին Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև կայացած փոխանակումից հետո Վոլոդիմիր Զելենսկին և Վլադիմիր Պուտինը հեռախոսազրույց են ունեցել և պայմանավորվել մոտ ժամանակներս քննարկել նորմանդական ձևաչափով հանդիպման անցկացման ամսաթիվը։ Ուկրաինայի նախագահի գրասենյակի հաղորդագրության համաձայն՝ կողմերն ընդգծել են, որ գոհ են երկխոսության կարգավորման առաջին փուլի շրջանակներում պայմանավորվածությունների կատարման արդյունքից։ Զրույցի ընթացքում խոսվել է նաև Մինսկի գործընթացի շրջանակներում հետագա քայլերի մասին։ Կրեմլի մամուլի ծառայությունում ընդգծել են, որ պահված անձանց ազատ արձակումն ու հանձնումը մեծ նշանակություն ունի երկկողմ հարաբերությունների կարգավորման և առողջացման համար։ Զրույցի ընթացքում ընդգծվել է Դոնբասում հրադադարի ռեժիմի պահպանման, ինչպես նաև հակամարտող կողմերի շփման գծում ուժերի և միջոցների հետևողական հետախուզման կարևորությունը։ Պուտինը նաև նշել Է նորմանդական քառյակի գագաթնաժողովի համակողմանի նախապատրաստական աշխատանքների շարունակման աանհրաժեշտությունը, որպեսզի հերթական հանդիպումը լինի արդյունավետ և իրապես նպաստի բարձր մակարդակով առկա պայմանավորվածությունների, նախևառաջ Մինսկի միջոցառումների համալիրի կատարմանը[54]։

ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը բանտարկյալների փոխանակումը անվանել է հնարավոր է՝ առաջին հսկայական քայլը դեպի խաղաղություն։ Մենք ուրախ ենք տեսնել Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև ավելի ակտիվ երկխոսության նշաններ...

Մենք կոչ ենք անում Ռուսաստանին անհապաղ ազատ արձակել բոլոր մյուս ուկրաինացիներին, ներառյալ Ղրիմի թաթարներին, որոնք անօրինական կերպով պահվում են բանտում, – «ՌԻԱ Նովոստի»-ին ասել է Պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչը։ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը կարծիք է հայտնել, որ կայացած փոխանակումը որոշիչ քայլ է կառուցողական երկխոսության վերսկսման համար։ Ելիսեյան պալատի մամուլի հաղորդագրության մեջ նշվել է, որ Ֆրանսիան և Գերմանիան ակտիվացնում են իրենց ջանքերը «նորմանդական ձևաչափի» շրջանակներում, որպեսզի առաջընթացի հասնեն և իրականացնեն Մինսկի պայմանավորվածությունների քաղաքական ասպեկտը․ այս մասին հայտնել Է Ելիսեյան պալատի մամուլի ծառայությունը, փոխանցում է Ռիա նովոստի գործակալությունը։ Ֆրանսիան և Գերմանիան կակտիվացնեն իրենց ջանքերը, - ասել է նա։ Ֆրանսիան և Գերմանիան ակտիվացնում են իրենց ջանքերը «նորմանդական ձևաչափի» շրջանակներում։ Ֆրանսիայի ԱԳՆ-ում Ռուսաստանի և Ուկրաինայի քաղաքացիների փոխանակման ժամանակ տեսել են երկխոսությունը վերսկսելու երկրների ցանկությունը։ Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելը կոչ է արել երկրներին ակտիվորեն աշխատել Մինսկի համաձայնագրերի իրականացման ուղղությամբ[55]։

Հոկտեմբերի 10-ին մամուլի մարաթոնի ընթացքում Վոլոդիմիր Զելենսկին հայտարարել է, որ իր համար «նորմանդական ձևաչափը» նաև Ղրիմի հարցը վերադարձնելու հնարավորություն է։ Ռուսաստանի նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հայտարարել է, որ Մոսկվայում ուշադիր ծանոթացել են նախագահ Զելենսկու հիմնական արտահայտություններին, հատկապես այն հայտարարություններին, որոնք վերաբերում են Ուկրաինայի հարավ-արևելքում կարգավորման գործընթացին, Մինսկյան համաձայնություններին և այլն... Ինչ վերաբերում է Ղրիմի հարցը ցանկացած ձևաչափով ներկայացնելուն, լինի դա նորմանդական, թե ինչ-որ մեկը, ապա դրա մասին խոսք լինել չի կարող»[56]։ Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովն այս կապակցությամբ հայտարարել է, որ Ռուսաստանը թույլ չի տա վերանայել նախորդ հանդիպումներում Նորմանդական քառյակի առաջնորդների ձեռք բերված պայմանավորվածությունները։ Լավրովի խոսքով՝ «Տպավորություն կա, որ ուկրաինական կողմը պահանջում է նորմանդական գագաթնաժողովի անցկացում, որպեսզի վերանայի Ռուսաստանի, Ուկրաինայի, Գերմանիայի և Ֆրանսիայի ղեկավարների նախորդ հանդիպումների պայմանավորվածությունները։ Համաձայնությունների վերանայումը, սակայն, հարված կլինի նորմանդական քառյակի հեղինակությանը, և «Ռուսաստանն ամեն ինչ կանի դա թույլ չտալու համար»[57]։

Ինչպես նշում են ԶԼՄ-ները, Զելենսկին չի թաքցնում բոլոր խոչընդոտները հնարավորինս արագ վերացնելու համար այն փորձերը, որոնք խանգարում են Նորմանդական ձևաչափով բանակցությունների գումարմանը՝ հույս ունենալով անձնական հանդիպման ժամանակ քննարկել բոլոր վիճելի հարցերը Ռուսաստանի նախագահի հետ[58]։ Եթե մինչև Նոր Տարի չհաջողվի բանակցություններ վարել Նորմանդական ձևաչափով, Կիևը չի բացառում նոր հանդիպումներ կազմակերպելու փորձերից հրաժարվելու հնարավորությունը, ավելին, այդ դեպքում Ուկրաինայի իշխանությունները պատրաստ կլինեն ճանաչել Մինսկի համաձայնությունների անկարողությունը և կփորձեն արևմտյան գործընկերների օգնությամբ հակամարտության լուծման այլ ուղիներ փնտրել[59]։

Հոկտեմբերի 22-ին Վոլոդիմիր Զելենսկին Գերմանիայի նախագահ Ֆրանկ-Վալտեր Շտայնմայերի հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարել է, որ Կիևը կատարել է իր մասը Նորմանդական քառյակի աշխատանքը վերսկսելու համար և հույս ունի մոտ ժամանակներս հանդիպում անցկացնել։ Ռուսաստանի նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հայտարարել է, որ Մոսկվան որևէ փոփոխություն չի տեսնում Կիևի կողմից ստեղծված իրադրության մեջ, որը նպաստում է Նորմանդական քառյակի  գագաթնաժողովի նախապատրաստմանը. նախկինի պես հակասական վերաբերմունք կա ուկրաինական կողմի Շտայնմայերի բանաձևի նկատմամբ, չեն կատարվում Զոլոտոյե և Պետրովսկոյե բնակավայրերի շրջաններում ուժերի բաժանման վերաբերյալ պայմանավորվածությունները[60]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Григорий Карасин — РБК: «Налицо опасная эскалация напряжённости» // РБК, 01.06.2018
  2. ↑ 2,0 2,1 От Нормандии до Берлина. 19 октября состоялась очередная встреча лидеров Германии, Франции, России и Украины // Журнал «Коммерсантъ Власть» № 42 от 24.10.2016
  3. ↑ 3,0 3,1 «Декларация Президента Российской Федерации, Президента Украины, Президента Французской Республики и Канцлера Федеративной Республики Германия в поддержку Комплекса мер по выполнению Минских соглашений, принятого 12 февраля 2015 года». Администрация Президента РФ. 2015 թ․ փետրվարի 12.
  4. ↑ 4,0 4,1 «На саммите в Минске идут переговоры об урегулировании ситуации на Украине». Коммерсант.ru. 11.02.2015, 18:33. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 11-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 Четвёрка отработала на «тройку». По итогам встречи в Париже на исполнение минских соглашений осталась одна надежда // «Коммерсантъ» от 02.10.2015
  6. ↑ Следствие рассматривает все возможные диверсии. Число и планы подрывных групп в Крыму уточняются // «Коммерсантъ» от 12.08.2016
  7. ↑ Заявление МИД России, 11.08.2016
  8. ↑ Диверсионный след привёл к Сивашу. В Крыму пресекли подготовку терактов // «Коммерсантъ» от 11.08.2016
  9. ↑ Владимир Путин: из-за Украины встреча в «нормандском формате» сейчас бессмысленна // Коммерсантъ, 10.08.2016
  10. ↑ «Нормандский формат» хотят оживить завтра. Владимир Путин примет участие в переговорах в Берлине // «Коммерсантъ» от 18.10.2016
  11. ↑ ««Президент мира» показал себя Европе. Владимир Зеленский изложил в Париже и Берлине свои планы урегулирования конфликта в Донбассе». Коммерсант.ru. 19.06.2019.
  12. ↑ «Путин встретился с Порошенко на торжествах в Нормандии». Немецкая волна. 2014 թ․ հունիսի 6.
  13. ↑ «Хроника 12 января: «нормандские» переговоры, международный розыск Януковича и Азарова. РИА Новости Украина». РИА Новости Украина. 2015 թ․ հունվարի 13. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 25-ին.
  14. ↑ «Нормандская четвёрка» договорилась о линии разграничения на Украине. Lenta.ru, 22.1.2015.
  15. ↑ Представители «нормандской четвёрки» собрались в Берлине. РИА Новости, 9.2.2015.
  16. ↑ ««Нормандская четвёрка»: напряжённость в Донбассе существенно снизилась». Pronedra.ru. 2015 թ․ փետրվարի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  17. ↑ «У Парижі не вдалося досягти згоди щодо ситуації в Дебальцевому - Клімкін». Европейская правда (ուկրաիներեն). 2015 թ․ փետրվարի 24. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 24-ին.
  18. ↑ «Меркель пригласила «нормандскую четвёрку» на переговоры в Берлин». ՌԻԱ Նովոստի. 2015 թ․ մարտի 3. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
  19. ↑ «Нормандская встреча в Берлине: полный текст заявления министров». Украинская правда. 2015 թ․ ապրիլի 14.
  20. ↑ «Режим прекращения огня на востоке Украины в целом соблюдается». В Париже завершились переговоры «нормандской четвёрки» // «Коммерсантъ» от 02.10.2015
  21. ↑ «ОБСЄ повинно мати безперешкодний доступ до всіх окупованих територій, включно з українсько-російським кордоном – Президент України про Паризькі домовленості» (укр.). Офіційне інтернет-представництво Президента України Петра Порошенка. Վերցված է 13 жовтня 2015-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  22. ↑ «Нормандская четверка» не пришла к единому мнению. Главы МИДов России, ФРГ, Франции и Украины не смогли договориться о выборах в Донбассе // Газета «Коммерсантъ» № 81 от 12.05.2016
  23. ↑ «Никакие выборы в Донбассе невозможны, пока не будет амнистии». Сергей Лавров встретился в Берлине с коллегами по «нормандской четвёрке» // «Коммерсантъ» от 11.05.2016
  24. ↑ Россия и Украина договорились о допуске полицейской миссии ОБСЕ в Донбасс и обсудили перспективы освобождения Надежды Савченко // «Коммерсантъ» от 24.05.2016
  25. ↑ Переговоры в «нормандском формате». 20 октября 2016 года
  26. ↑ «Нормандский формат» прописал Донбассу «дорожную карту». В Берлине завершились переговоры лидеров России, Германии, Украины и Франции // «Коммерсантъ» от 20.10.2016
  27. ↑ Григорий Карасин — РБК: «Налицо опасная эскалация напряженности» // РБК, 01.06.2018
  28. ↑ Сергей Лавров: встреча министров «нормандской четвёрки» прорывов не принесла // Коммерсантъ, 29.11.2016
  29. ↑ Телефонный разговор с Ангелой Меркель, Франсуа Олландом и Петром Порошенко. 18 апреля 2017 года
  30. ↑ Телефонный разговор с Ангелой Меркель, Эммануэлем Макроном и Петром Порошенко. 24 июля 2017 года
  31. ↑ Телефонный разговор с Ангелой Меркель, Эммануэлем Макроном и Петром Порошенко. 22 августа 2017 года
  32. ↑ Заявление Президента России Владимира Путина, Федерального канцлера Германии Ангелы Меркель, Президента Франции Эммануэля Макрона и Президента Украины Петра Порошенко. 29 марта 2018 года
  33. ↑ «Нормандскую четвёрку» отформатировали до «тройки». Лидеры Украины, Германии и Франции обсудили Донбасс без Владимира Путина // Коммерсантъ, 10.05.2019
  34. ↑ Телефонный разговор с Федеральным канцлером Германии Ангелой Меркель. 11 мая 2018 года
  35. ↑ Телефонный разговор с Президентом Украины Петром Порошенко. 09 июня 2018 года
  36. ↑ К российским и украинским заключённым приедут омбудсмены. Об этом договорились Владимир Путин и Петр Порошенко // «Коммерсантъ» от 09.06.2018
  37. ↑ Главы МИДов «нормандской четверки» завершили переговоры в Берлине // Коммерсантъ, 12.06.2019
  38. ↑ Министры «нормандской четверки» поработали на двойку. Им не удалось договориться по наиболее принципиальным вопросам // «Коммерсантъ» от 12.06.2018
  39. ↑ Телефонный разговор с Президентом Украины Петром Порошенко. 21 июня 2018 года
  40. ↑ Президент Украины провёл телефонный разговор с Федеральным канцлером Германии
  41. ↑ Украина допустила встречу в «нормандском формате» в июле // Коммерсантъ, 30.05.2019
  42. ↑ Визиты Зеленского в Париж и Берлин прояснили его позицию по России // РБК, 18.09.2019
  43. ↑ «Президент мира» показал себя Европе. Владимир Зеленский изложил в Париже и Берлине свои планы урегулирования конфликта в Донбассе // Газета «Коммерсантъ» № 104 от 19.06.2019
  44. ↑ Меркель и Путин договорились о продолжении работы в «нормандском формате»
  45. ↑ Макрон предложил Путину встретиться в «нормандском формате»
  46. ↑ Путин впервые поговорил с Зеленским // РБК, 11.07.2019
  47. ↑ Киев назвал ключевую тему разговора Путина с Зеленским // РБК, 11.07.2019
  48. ↑ Страны «нормандского формата» договорились о перемирии и обмене пленными
  49. ↑ Зеленский попросил ускорить проведение встречи в «нормандском формате» // РБК, 06.08.2019
  50. ↑ После смерти 4 военных Зеленский поговорил с Путиным // Украинская правда, 07.08.2019
  51. ↑ В Кремле рассказали свою версию разговора Зеленского с Путиным // Украинская правда, 07.08.2019
  52. ↑ Взрыводонбассная ситуация. Сорванное перемирие на востоке Украины выстрелило в трёхстороннюю контактную группу // Газета «Коммерсантъ» № 140 от 08.08.2019
  53. ↑ «Нормандский формат» приближается к саммиту. Берлинские переговоры по Украине могут стать этапом на пути к встрече лидеров стран «четверки»
  54. ↑ Зеленский снова поговорил с Путиным — об обмене, нормандской встрече и Донбассе // Украинская правда, 07.09.2019
  55. ↑ «Гигантский шаг к миру»: Трамп об обмене между Россией и Украиной // Газета.ru, 07.09.2019
  56. ↑ Кремль: Россия не будет обсуждать Крым в «нормандском формате» // Коммерсантъ, 14.10.2019
  57. ↑ Лавров: Россия не допустит пересмотра договорённостей «нормандской четвёрки»
  58. ↑ Очільник МЗС Вадим Пристайко про Зеленського, Єрмака, серіал «Слуга народу» і міжнародні відносини // Радио Свобода, 12.10.2019
  59. ↑ «Майданский формат» не просматривается. Планы Владимира Зеленского по Донбассу вызывают сопротивление, но не угрожают ему самому // Газета «Коммерсантъ» № 187 от 14.10.2019
  60. ↑ Зеленский считает, что все преграды для встречи в нормандском формате устранены
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նորմանդական_քառյակ&oldid=9798461» էջից