Ննգի
Ննգի, գյուղական համայնք Արցախի Հանրապետության Մարտունու շրջանում։ Վարանդայի հնագույն բնակավայրերից է[1]։
| Գյուղական համայնք | ||
|---|---|---|
| Ննգի | ||
| ադրբ.՝ Cəmiyyət | ||
| Երկիր |  Արցախ | |
| Մակերես | 2348,7 կմ² | |
| ԲԾՄ | 1058 մետր | |
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | |
| Բնակչություն | 334 մարդ (2015) | |
| Ազգային կազմ | Հայեր | |
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| ||
Աշխարհագրական դիրք խմբագրել
Ննգին Մարտունու շրջկենտրոնից գտնվում է 22 կմ հեռավորության վրա, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից` 20 կմ հեռավորության վրա։ Համայնքը լեռնային է, ունի 2348,7 հա տարածք, որից 1585,04 հա գյուղատնտեսական նշանակության, 595,65 հա` անտառային հողեր են։ Ննգի համայնքի սահմանային գոտով հոսում է Խանաշեն գետի վտակը։ Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ` անասնապահությամբ և հողագործությամբ։ Համայնքում գործում է գյուղապետարան, մշակույթի տուն, բուժկետ, միջնակարգ դպրոց, որտեղ սովորում են 36 աշակերտ։ Համայնքի տարածքում առկա են գաբրո-պորֆիրիտի հանքային պաշարներ։
Գյուղը, երեք կողմից շրջափակված է անտառապատ լեռներով, ինչի շնորհիվ հիմնովին պաշտպանված է տարբեր տեսակի տոթակեզ ու սառնաշունչ հոսանքներից, որի շնորհիվ ունի առողջարար կլիմա։ Ննգիի հյուսիսում է Ծառեխի լեռնաշղթան, հյուսիս-արևմուտքում՝ Պլպուզտի լեռնաշղթան, արևմուտքում՝ Բաղիրխանի սարերը, իսկ հարավ-արևելքում՝ Ղավախանի լեռն է և Շուքա վանքը։
Երկու բլուրների վրա, պայտաձև գոգավորության մեջ է այժմյան Ննգին։ Այն ծածկված է պտղատու այգիներով, աղբյուրներով, անտառներով, բազմաթիվ հուշարձաններով։
Ննգին հայտնի է նաև որպես բրուտագործական հնադարյան կենտրոններից մեկը։ Բրուտանոցը գտնվում է գյուղական գերեզմանատնից ոչ այնքան հեռու՝ պտղատու այգու մեջ՝ կավի հանքավայրի մոտ[2]։
Ննգիի ձորում կան սրբատաշ քարեր, վիմագրեր, խաչքարներ, խոյակներ, որոնք պոկվել և ներքև են գլորվել եկեղեցիների, բերդերի և բնակավայրերի պատերից։ Վերաշինված կամ նոր կառույցված գյուղերն այստեղ ունեցել են Ննգի, Զամյաթ, Ննգիջան, Մկնակերտ անունները։
Համայնքի տարածքում առկա են թվով 27 աղբյուրներ` «Ցորտ», «Սահակեն», «Ըլբլաղ», «Ըրցախգոր», «Բալասանեն», «Օրթեր», «Պիծի ջուր», «Անմահական», «Չոքած», «Ներքե», «Քյութունց», «Օխտը», «Համբարցուն», «Տանձուն», «Բովուրխան», «Վանքի», «Ըլաջա ջուր», «Ըզբաշի ջուր», «Ակնեն տակը», «Ծլլոկ», «Նուվերեն ծորը», «Դերունց», «Ծուվերեն», «Բլանց բաղեն», «Ըրզմանանց», «Բազեն» և «Ղզարանց»։
Առկա են գաբրո-պորֆիրիտի հանքային պաշարներ։
Բնակչություն խմբագրել
2015 թվականին Ննգի համայնքի բնակչության թվաքանակը կազմում է 334 մարդ, կա 99 տնտեսություն։
Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը[3].
| Տարի | 2008 | 2009 | 2010 |
|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 354 | 326 | 322 |
Տնտեսություն խմբագրել
Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ`անասնապահությամբ և հողագործությամբ։
Տեսարժան վայրեր խմբագրել
Սուրբ Օջախ հնավայրում պահպանվում է մեծաքանակ պատկերաքանդակներով, տապանագրերով գերեզմանատունը։ Մեկ այլ հանգստարան էլ գտնվում է Ծառեխ լեռան «Ըլաջա ջրի» տարածքում։ Ճընթըռմիխաչի, Ըրցախպյուրի, Մկնակերտի մոտակայքում նույնպես նկատվել են հնագույն գերեզմանատներ։
Ննգիի գյուղամիջում է գտնվում Սբ. Աստվածածին եկեղեցին։ Այն հատկանշական է չորս սյուներով, մեծ ու փոքր խորաններով, կամարներով, պատերի մեջ ամրեցված խաչքարներով և վերմագրերով։ Շինարարական արձանագրությունների համաձայն եկեղեցին կառուցվել է 1858 թվականին, սակայն տեղում պահպանված հնագույն հոշարձանները վկայում են, որ եկեղեցին նախկինում եղածի վրա է կառուցվել։
Այժմ ավերակ դարձած Սբ, Լուսավորիչ եկեղեցին գտնվում է Ծառեխ լեռան ոստին։ Այդ ավերակների վրա մեծ ուշադրություն է գրավում 1225 թվականի ՈՀԴ խաչքարը։
Ննգիում արտադրական բնույթի բազմաթիվ հուշարձաններ են հանդիպում։ Ղարաբաղի պատմության մեջ կարևոր առիթով հիշվում է Ննգիջանի ջրաղացը։ Ըստ ականատեսների և տպագիր աղբյուրների, այստեղ ընդհատակյա տպարան է գործել։
Ննգին նաև բրուտագործական հնադարյան հայտնի կենտրոնների մեկն է։ Բրուտանոցը գտնվում է գյուղական գերեզմանատնից ոչ հեռու[2]։
Համայնքի պատմամշակութային հուշարձաններն են` Սբ. Աստվածածին եկեղեցի (1895 թ.), Բովուրխան վանական համալիր, գյուղատեղի (XIX-VII դդ.), հաշվառված է 21 հուշարձան։
Հասարարակական կառույցներ խմբագրել
2015 թվականի դրությամբ համայնքում գործում էր գյուղապետարան, մշակույթի տուն, բուժկետ, միջնակարգ դպրոց, որտեղ սովորում էին 36 աշակերտներ[4]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Մկրտչյան, Շ. Մ. (1985). Լեռնային Ղարաբաղի պատմաճարտարապետական հուշարձանները. Երևան: «Հայաստան». էջեր 155–156. ISBN 490202000.
{{cite book}}: Check|isbn=value: length (օգնություն) - ↑ 2,0 2,1 Լեռնային Ղարաբաղի պատմաճարտարապետական հուշարձանները, Շահեն Մկրտչյան, Հայաստան հրատարակչություն, Երևան-1985
- ↑ «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների». Վերցված է 2021 Մայիսի 1-ին.
- ↑ Ղահրամանյան, Հակոբ (2015). Տեղեկաատու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի. Երևան. էջ 255.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Հակոբ Ղահրամանյան, ՏԵՂԵԿԱՏՈւ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.