Նարեկավանք
Նարեկավանք, 10-րդ դարի հայկական վանական համալիր էր պատմական Վասպուրական նահանգի Ռշտունյաց գավառում՝ Վանա լճի հարավ արևելյան ափին, Նարեկ գյուղում[1]։ Այստեղ է սովորել Գրիգոր Նարեկացին։
Նարեկավանք
| |
| Վանքային համալիր | |
|---|---|
 Նարեկավանքը | |
| Տեղադրություն | Արևմտյան Հայաստան, Վասպուրական, Վանա լիճ, Նարեկ |
| Աշխարհ | Վասպուրական |
| Պատմական երկիր |  Բագրատունյաց Հայաստան |
Պատմություն | |
| Հիմնադիր(ներ) | , Վասպուրականի թագավորություն` Գագիկ Ա Արծրունի |
Ճարտարապետություն | |
| Կարգավիճակ | Ավերված |
| Ակտիվ է | Ոչ |
| Ճարտարապ. ոճ | Հայկական |
| Կառուցման սկիզբ | 10-րդ դար |
| Ավերում | 1915 թվականի Մեծ Եղեռն, ոչնչացված թուրքական բանակի կողմից |
  |
|
 |
|
| 38°17′48″ հս․ լ. 42°55′41″ ավ. ե.HGЯO | |
Վանքի հիմնադրման շարժառիթ են դարձել Բյուզանդիայի Ռոմանոս կայսրի կրոնական հալածանքները, որոնց պատճառով հայ վանականները Բյուզանդիայից փախել և Հայաստանում են ապաստանել ու հիմնել Նարեկավանքը։
|
յայսմ ժամանակիս, շինեցաւ Նարեկ ի Ռշտունեաց գաւառին նոյն կարգաւորութեամբ, բազմազարդ պաշտօնապայծառ երգեցողովք եւ գրական գիտողօք։ - Ասողիկ
|
|
Վանական համալիրի գլխավոր եկեղեցին Սուրբ Սանդուխտն է, որը եռախորան, արևելյան կողմում զույգ ավադատներով, արմ. կամարակապ խորշերով, արտաքուստ ուղղանկյուն կառույց է՝ ութանիստ թմբուկով և բրգաձև վեղարով գմբեթով։
Ըստ ավանդույթի խորանում է գտնվում Սուրբ Սանդուխտի գերեզմանը։
Եկեղեցուն արևելյան կից Գրիգոր Նարեկացու գմբեթավոր մատուռ դամբարանն է, իսկ հրվ. մեկ զույգ որմնամույթերով, պայտաձև և Ավագ խորանով գմբեթավոր դահլիճի հորինվածքով Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին է։ Նարեկավանքը զարթոնք է ապրել Անանիա Նարեկացու, ավելի ուշ Գրիգոր Նարեկացու վանահայրության տարիներին։ Անանիա Նարեկացու ջանքներվ վանքում հիմնվել է դպրոց, բազմաթիվ ձեռագրեր են ծնունդ առել այնտեղ, որոնցից մեզ են հասել 1069 թվականին գրված Ավետարանը։
1707 թվականին Մինաս վարդապետ Ղախանեցին հիմնովին նորոգել է վանքը, իսկ 1787 թվականին վանահայր Բարսեղ վարդապետը եկեղեցիներին արևելյան կից կառուցել է ուղղանկյուն, քառամույթ, ընդարձակ գավիթ, ուր թաղվել է Անանիա Նարեկացին։
1812 թվականին գավթի արմ. մուտքի առաջ կառուցվել է եռահարկ զանգակատուն։ 1843 թվականին բոլոր գմբեթները նորոգվել են, իսկ 1858 թվականին վանքն ամբողջովին բարեկարգվել է։ 1884 թվականին Արիստակես վարդապետը վանքում վարժարան է բացել, իսկ 1901 թվականին՝ որբանոց վարժարան։
Նարեկավանքից 2 կմ հեռու սրբավայր համարվող այն քարայրն է, ուր Գրիգոր Նարեկացին է ճգնել։
1915 թվականին Հայոց Ցեղասպանության ժամանակ Նարեկավանքն ավերվել է հիմնովին։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Hewsen, Robert H. (2000), «Van in This World; Paradise in the Next: The Historical Geography of Van/Vaspurakan», in Հովհաննիսյան, Ռիչարդ (ed.), Հայկական Վան/Վասպուրական , Պատմական Հայաստանի նահանգներ և քաղաքներ , Կոստա Մեսա, Կալիֆորնիա: Mazda Publishers , էջ 27, OCLC 44774992
{{citation}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նարեկավանք» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 203)։ 
|