Նատրիումի հիդրոսուլֆիտ

Նատրիումի հիդրոսուլֆիտ
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգում	նատրիումի հիդրոսուլֆիտ
Այլ անվանումներ	նատրիումի հիդրոսուլֆիտ
Ավանդական անվանում	նատրիումի հիդրոսուլֆիտ
Քիմիական բանաձև	NaHSO3
Ռացիոնալ բանաձև	NaHSO3
Մոլային զանգված	104,1 ± 0,1 զանգվածի ատոմական միավոր գ/մոլ
Խտություն	1,34 ± 0,01 գ/սմ³ գ/սմ³
Հալման ջերմաստիճան	150 °C °C
Քիմիական հատկություններ
Լուծելիությունը {{{նյութ1}}}-ում	39.77 (22.8°C) գ/100 մլ
Լուծելիությունը ջր-ում	49.06 (97.2°C) գ/100 մլ
Դասակարգում
CAS համար	7631-90-5
PubChem	656672
EINECS համար	231-548-0
SMILES	[Na+].[O-]S(=O)O
ЕС	231-548-0
RTECS	VZ2000000
ChEBI	571016
	Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Նատրիումի հիդրոսուլֆիտ, նատրիումի թթվային աղի և ծծմբային թթվի քիմիական միացություն է, որի քիմիական բանաձևն է՝ $NaHSO_{3}$ , հակաօքսիդանտ միջոց է^[2]^[3]։

Հատկություններ խմբագրել

Օժտված է սպիտակեցնող հատկություններով, ջրում լավ լուծվում է^[4]^[5]։
Փոխազդում է կալիումի քլորիդի հետ (ավտոկատալիզ), բուռն կերպով անջատվում է ծծմբի երկօքսիդ^[6]^[7]։

$~{\mbox{KClO}}_{3}+{\mbox{NaHSO}}_{3}\longrightarrow {\mbox{KNaSO}}_{3}+{\mbox{HClO}}_{3}$

$~{\mbox{HClO}}_{3}+4{\mbox{NaHSO}}_{3}\longrightarrow 3{\mbox{NaHSO}}_{4}+{\mbox{H}}_{2}{\mbox{SO}}_{3}+{\mbox{NaCl}}$

Ստացում խմբագրել

Նատրիումի հիդրոսուլֆիտ կարելի է ստանալ՝

$~{\mbox{NaOH}}$ _{(ավելցուկ)} $~+{\mbox{SO}}_{2}\longrightarrow {\mbox{NaHSO}}_{3}$
$~{\mbox{NaHCO}}_{3}+{\mbox{SO}}_{2}$ $\longrightarrow {\mbox{NaHSO}}_{3}+{\mbox{CO}}_{2}\uparrow$
$~2{\mbox{Na}}_{2}{\mbox{S}}_{2}{\mbox{O}}_{4}+{\mbox{H}}_{2}{\mbox{O}}+{\mbox{HCl}}$ _{(ավելցուկ)} $\longrightarrow 3{\mbox{NaHSO}}_{3}+{\mbox{S}}\downarrow +{\mbox{NaCl}}$ , սենյակային ջերմաստիճանում
$~2{\mbox{Na}}_{2}{\mbox{S}}_{2}{\mbox{O}}_{4}+{\mbox{H}}_{2}{\mbox{O}}$ _(տաք) $\longrightarrow 2{\mbox{NaHSO}}_{3}+{\mbox{Na}}_{2}{\mbox{SO}}_{3}{\mbox{S}}$
$~2{\mbox{Na}}_{2}{\mbox{S}}_{2}{\mbox{O}}_{4}$ _{(ավելցուկ)} $+2{\mbox{H}}_{2}{\mbox{O}}+{\mbox{O}}_{2}\longrightarrow 4{\mbox{NaHSO}}_{3}$
$~{\mbox{Na}}_{2}{\mbox{S}}_{2}{\mbox{O}}_{5}+{\mbox{H}}_{2}{\mbox{O}}{\xrightarrow {>80^{o}C}}2{\mbox{NaHSO}}_{3}$

Կիրառութուն խմբագրել

Նատրիումի հիդրոսուլֆիտը կիրառվւմ է թեթև, քիմիական և այլ արդյունաբերության ոլորտներում։ Սննդի արդյունաբերության մեջ կիրառվում է, որպես կոնսերվանտ և հակաօքսիդանտ^[8]։ Նատրիումի հիդրոսուլֆիտը օգտագործվում է գրեթե բոլոր արտահանվող գինիներոմ, գինիների օքսիդացումը կանխելու և համը պահպանելու նպատակով^[9]։ Օգտագործվում է մրգերի պահածոյացման ժամանակ, որպես պայքարի միջոց մանրէների դեմ^[10]։ Շատ բարձր կոնցենտրացիաների դեպքում կարող է առաջացնել սուր ալերգիկ ռեակցիաներ^[11]։ Օգտագործվում է, որպես պահպանող միջոց գործվածքների սպիտակեցման և ներկման ժամանակ^[12]։ 1980-ական թվականներից Ամերիայի Միացյալ Նահանգներում արգելված է նատրիումի հիդրոսուլֆիտի օգտագործումը, հում բանջարեղենների և մրգերի մշակման ժամանակ, քանի որ գրանցվել էին մի շարք մահեր^[13]։ Առաջացնում է աղեստամոքսային տրակտի մի շարք հիվանդություններ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0561.html
↑ OrgSynth | collvol = 7 | collvolpages = 381 | year = 1990 | title = 2-Methyl-2-(Trimethylsiloxy)pentan-3-one | author = Steven D. Young, Charles T. Buse, and Clayton H. Heathcock | prep = cv7p0381
↑ Albertson, Timothy Eugene (2006). Bronchial Asthma: A Guide for Practical Understanding and Treatment (Current Clinical Practice) (fifth ed.). Totowa, NJ: Humana Press. էջեր 260–266. ISBN 1-58829-872-8. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
↑ OrgSynth | collvol = 7 | collvolpages = 361 | year = 1990 | title = 2-Methyl-3-phenylpropanal | author = S. A. Buntin and Richard F. Heck | prep = cv7p0361
↑ Frommer, M.; McDonald, L. E.; Millar, D. S.; Collis, C.M.; Watt, F.; Grigg, G.W.; Molloy P.L.; Paul, C.L. (1992). «A genomic sequencing protocol that yields a positive display of 5-methylcytosine residues in individual DNA strands» (free full text). PNAS. 89 (5): 1827–31. doi:10.1073/pnas.89.5.1827. PMC 48546. PMID 1542678.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ OrgSynth | title = α-(N,N-Dimethylamino)phenylacetonitrile | author = Harold M. Taylor and Charles R. Hauser | collvol = 5 | collvolpages = 437 | year = 1973 | prep = cv5p0437}}
↑ Molotsky, Irvin (1986 թ․ հուլիսի 9). «U.S. ISSUES BAN ON SULFITES' USE IN CERTAIN FOODS». The New York Times. Վերցված է January 2015-ին.
↑ OrgSynth | title = β-Tetralone | author = M. D. Soffer, M. P. Bellis, Hilda E. Gellerson, and Roberta A. Stewart | collvol = 4 | collvolpages = 903 | year = 1963 | prep = cv4p0903
↑ OrgSynth | prep = cv4p0221 | title = Cycloheptanone | author = Hyp J. Dauben, Jr., Howard J. Ringold, Robert H. Wade, David L. Pearson, and Arthur G. Anderson, Jr. | collvol = 4 | collvolpages = 221 }}
↑ OrgSynth | title = Pseudoionone | author = Alfred Russell and R. L. Kenyon | collvol = 3 | collvolpages = 747 | prep = cv3p0747 | year = 1955
↑ The Many Uses Of Sodium Bisulfite
↑ OrgSynth | author = Anthony R. Ronzio and T. D. Waugh | title = Glyoxal Bisulfite | collvol = 3 | collvolpages = 438 | prep = cv3p0438 | year = 1955
↑ OrgSynth | title = Ethyl Pyruvate | author = J. W. Cornforth | year = 1963 | collvol = 4 | collvolpages = 467 | prep = cv4p0467

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նատրիումի հիդրոսուլֆիտ» հոդվածին։

[_d2789f0971d9d42b-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0561.html

[2] OrgSynth | collvol = 7 | collvolpages = 381 | year = 1990 | title = 2-Methyl-2-(Trimethylsiloxy)pentan-3-one | author = Steven D. Young, Charles T. Buse, and Clayton H. Heathcock | prep = cv7p0381

[3] Albertson, Timothy Eugene (2006). Bronchial Asthma: A Guide for Practical Understanding and Treatment (Current Clinical Practice) (fifth ed.). Totowa, NJ: Humana Press. էջեր 260–266. ISBN 1-58829-872-8. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.

[4] OrgSynth | collvol = 7 | collvolpages = 361 | year = 1990 | title = 2-Methyl-3-phenylpropanal | author = S. A. Buntin and Richard F. Heck | prep = cv7p0361

[5] Frommer, M.; McDonald, L. E.; Millar, D. S.; Collis, C.M.; Watt, F.; Grigg, G.W.; Molloy P.L.; Paul, C.L. (1992). «A genomic sequencing protocol that yields a positive display of 5-methylcytosine residues in individual DNA strands» (free full text). PNAS. 89 (5): 1827–31. doi:10.1073/pnas.89.5.1827. PMC 48546. PMID 1542678.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[6] OrgSynth | title = α-(N,N-Dimethylamino)phenylacetonitrile | author = Harold M. Taylor and Charles R. Hauser | collvol = 5 | collvolpages = 437 | year = 1973 | prep = cv5p0437}}

[7] Molotsky, Irvin (1986 թ․ հուլիսի 9). «U.S. ISSUES BAN ON SULFITES' USE IN CERTAIN FOODS». The New York Times. Վերցված է January 2015-ին.

[8] OrgSynth | title = β-Tetralone | author = M. D. Soffer, M. P. Bellis, Hilda E. Gellerson, and Roberta A. Stewart | collvol = 4 | collvolpages = 903 | year = 1963 | prep = cv4p0903

[9] OrgSynth | prep = cv4p0221 | title = Cycloheptanone | author = Hyp J. Dauben, Jr., Howard J. Ringold, Robert H. Wade, David L. Pearson, and Arthur G. Anderson, Jr. | collvol = 4 | collvolpages = 221 }}

[10] OrgSynth | title = Pseudoionone | author = Alfred Russell and R. L. Kenyon | collvol = 3 | collvolpages = 747 | prep = cv3p0747 | year = 1955

[The_Many_Uses-11] The Many Uses Of Sodium Bisulfite

[12] OrgSynth | author = Anthony R. Ronzio and T. D. Waugh | title = Glyoxal Bisulfite | collvol = 3 | collvolpages = 438 | prep = cv3p0438 | year = 1955

[13] OrgSynth | title = Ethyl Pyruvate | author = J. W. Cornforth | year = 1963 | collvol = 4 | collvolpages = 467 | prep = cv4p0467

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]