Յան Ցիկեր
Յան Ցիկեր (սլովակ.՝ Ján Cikker, հուլիսի 29, 1911[1][2][3][…], Բանկա Բիստրիկա, Ավստրո-Հունգարիա[4] - դեկտեմբերի 21, 1989[1][2][3][…], Բրատիսլավա, Սլովակիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն, Չեխոսլովակիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն[5]), 20-րդ դարի սլովակ կոմպոզիտոր, սլովակյան ժամանակակից դասական երաժշտության առաջատար ներկայացուցիչ։ Պարգևատրվել է Սլովակիայի ազգային գործիչ կոչումով, «Հերդերի» մրցանակով (Herder Prize, 1966) և IMC-UNESCO միջազգային երաժշտական մրցանակով (1979)։
Յան Ցիկեր | |
---|---|
Բնօրինակ անուն | սլովակ.՝ Ján Cikker |
Ծնվել է | հուլիսի 29, 1911[1][2][3][…] Բանկա Բիստրիկա, Ավստրո-Հունգարիա[4] |
Երկիր | Սլովակիա |
Մահացել է | դեկտեմբերի 21, 1989[1][2][3][…] (78 տարեկան) Բրատիսլավա, Սլովակիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն, Չեխոսլովակիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն[5] |
Գերեզման | Slávičie údolie cemetery |
Ժանրեր | օպերա |
Մասնագիտություն | կոմպոզիտոր և մանկավարժ |
Աշխատավայր | Konzervatórium v Bratislave? և Կատարողական արվեստի բարձրագույն դպրոց |
Կրթություն | Պրահայի կոնսերվատորիա և Կատարողական արվեստի բարձրագույն դպրոց |
Անդամակցություն | ԳԴՀ Արվեստների ակադեմիա |
Պարգևներ | |
Ján Cikker Վիքիպահեստում |
Կենսագրություն խմբագրել
Ցիկերը ծնվել է նախկին Ավստրո-Հունգարիայում, ներկայիս Սլովակիայում, Բանսկա Բիստրիցա քաղաքում։ Նրա առաջին երաժշտական ուսուցիչներն էին մայրը՝ Մարիա Պսոտկովան, և Վիլյամ Ֆիգուշ Բիստրին։ Ավարտել է Պրահայի կոնսերվատորիան, որտեղ սովորել է 1930-1935 թվականներին, մասնակցել է Յարոսլավ Կրժիչկայի (կոմպոզիցիա) և Բեդրժիխ Վիդերմանի (երգեհոն) դասընթացներին։ Այնուհետև Պրահայում Վիտեզսլավ Նովակի և Վիեննայում Ֆելիքս Վահնգարտների մոտ (1936—1937) կատարելագործվել է որպես կոմպոզիտոր։
1939 թվականին դասավանդել է Բրատիսլավայի կոնսերվատորիայում, 1951 թվականին՝ Բրատիսլավայի երաժշտական արվեստի բարձրագույն դպրոցում։ Եղել է Չեխոսլովակիայի ԽՍՀ-ի Ազգային երաժշտական խորհրդի ներկայացուցիչը։
Ժամանակակից գրավոր ձևերը համակցել է ազգային երաժշտական բանահյուսության մեղեդիներով։
1955 թվականին արժանացել է Կ. Գոթվալդի անվան պետական մրցանակի։ 1966 թվականին Ցիկերին շնորհվել է Չեխոսլովակիայի ժողովրդական արտիստի կոչում։
Ինը օպերայի հեղինակ է, որոնցից առավել հայտնի է «Հարություն» օպերան (ըստ Լ. Ն. Տոլստոյի)։ Օպերայի պրեմիերան տեղի է ունեցել Պրահայում, 1962 թվականին։
Ստեղծագործություններ խմբագրել
Օպերաներ խմբագրել
Ծանոթագրություն․ փակագծերում նշված են գրելու տարիները։
- Յուրո Յանոշիկ (Juro Jánošík, 1950-1953)
- Բեգ Բայազիդ (Beg Bajazid, 1957)
- Միստր Սկրուջ (Mister Scrooge, ըստ Չ․ Դիկենսի «Ծննդյան պատմվածքների», 1959)
- Հարություն (ըստ Լ․ Ն․ Տոլստոյի, 1959-1961)
- Խաղ սիրո և մահվան մասին (Hra o láske a smrti, ըստ Ռ․ Ռոլանի, 1966)
- Կորիոլան (1970-1972)
- Դատավճիռ (Rozsudok, 1976-1978)
- Բիստրիցայի պաշարումը (Obliehanie Bystrice, 1979-1981)
- Միջատների կյանքից (Zo života hmyzu, ըստ Կ. Չապեկի, 1984-1986)
Անավարտներ խմբագրել
Բալետ խմբագրել
- Բալետային երաժշտություն «Իդիլլիա» (1944)
Սիմֆոնիկ երաժշտություն խմբագրել
- Սիմֆոնիա «Գարնանային» (1937)
- Սիմֆոնիա «1945 թիվ» (1975)
- Սիմֆոնիկ պոեմ «Ճակատամարտ» (առաջին անգամ կատարվել է «Պրահայի գարուն» առաջին երաժշտական փառատոնում՝ 1946 թվականին)
- «Սլովակյան սյուիտ»
Համերգային ստեղծագործություններ խմբագրել
- Կոնցերտինո դաշնամուրի և նվագախմբի համար (1942)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Երաժշտություն (ֆր.)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Циккер Ян // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #119401029 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.