Մոնժիզարի ճակատամարտ
Մոնժիզառի ճակատամարտ (ֆր.՝ Bataille de Montgisard, այլկերպ — Ռամլայի ճակատամարտ) տեղի է ունեցել 1177 թ. նոյեմբերի 25-ին Ռամլա քաղաքի մոտ գտնվող Մոնժիզառ բլրի մոտ։ Սալահ ալ-Դինի և Երուսաղեմի թագավորության ուժերի միջև։
 | |
|---|---|
 | |
| Թվական | 1177 թվականի Նոյեմբերի 25 |
| Մասն է | Խաչակրաց արշավանքներ |
| Վայր | Ռամլաից ոչ հեռու գտնվող` Մոնժիզառ բլուր, Իսրայել |
| Արդյունք | Խաչակիրների հաղթանակ |
| Հակառակորդներ | |
 Երուսաղեմի թագավորություն Տաճարականներ |  Այուբյաններ |
| Հրամանատարներ | |
| Բալդուին IV Ռենո դը Շատիլյոն | Սալահ ալ-Դին |
| Կողմերի ուժեր | |
| 375 աշխարհիկ ասպետ, մինչև 200 տաճարական, 3—5 հազ. հետևակային նստեցված էշերի վրա | մոտ 18—20 հազ. զինվոր, մոտ կեսը — ուղտերի վրա նստեցված հետևակայիններ և հեծելազոր |
| Ռազմական կորուստներ | |
| 1100 սպանված, 750 վիրավոր | բանակի 90 %, մեծամասնությունը դասալիքներ, հիմնական մասը սպանվել է հետապնդման ժամանակ |
1177 թ. Բալդուին IV-ը նախաձեռնում է միանալ Բյուզանդական կայսրության հետ և հարձակվել Եգիպտոսի վրա։ Սակայն ռազմական գործողությունները տեղի չունեցան։
Նույն ժամանակ Սալահ ալ-Դինը նույնպես նախաձեռնում էր ռազմական գործողություններ, սակայն ի տարբերություն խաչակիրների կյանքի է կոչում իր ծրագրերը։ Նոյեմբերի 18-ին հատում է Երուսաղեմի թագավորության սահմանները։ Գազայի տաճարականները կարծում են, որ Սալահ ալ-Դինի նպատակը իրենց պահակակետի նվաճումն է պատրաստվեցին պաշտպանման, սակայն Սալահ ալ-Դինը հարձակվեց Ասկալոնի վրա։
Տեղեկանալով Սալահ ալ-Դինի առաջխաղացման մասին Բալդուին IV-ը լքեց Երուսաղեմը մոտ 500 ասպետի և 1-3 հազ. էշերի, (ջորիների և ուղտերի վրա նստեցված) հետևակայինի հետ և ուղևորվեց դեպի Ասկալոն։ Սալահ ալ-Դինի գլխավոր նպատակը Երուսաղեմն էր։ Տասնվեցամյա արքային օգնում էր Ռենո դը Շատիլյոնը վերջինս համարվում էր Սալահ ալ-Դինի ոխերիմ թշնամին։
Ենթադրելով, որ Բալդուինը չի համարձակվի կանգնեցնել նրան փոքրաթիվ ուժերով գրավեց Ռամլան։ Ըստ քրիստոնյա ժամանակագիրների Սալահ ալ-Դինը իր տրամադրության տակ ուներ 26 հազ. զանվոր, որոնցից 8 հազարը մամլուքներ էին[1], իսկ հազարը հատընտիր հեծյալներ՝ սուլթանի անձնական գվարդիան։ Սալահ ալ-Դինը մտածելով, որ իրենից մինչև Երուսաղեմ չկան զգալի ուժեր թույլատրեց իր մարտիկներին թալանել շրջակայքը այրեցին՝ Լիդիան և Ռամլան, բնակչությունը կամ գերեվարվեց կամ փախուստի մատնեց։ Լիդիայում իսլամիստները ավերեցին Սուրբ Գևորգ-ի եկեղեցին։
Տեղեկանալով մուսուլմանների գործողությունների մասին Բալդուինը խնդրեց տաճարականներին լքել Գազան և մոտենալ իրեն։ Միացյալ ուժերը միասին շարժեվեցին Սալահ ալ-Դինի զորքերի ուղղությամբ։ Երուսաղեմի բնակչությունը փաստացի մնալով անպաշտպան տաճարներում աղոթում էր արքայի և զորքերի համար։ Սակայն Բալդուինը հաղթելով Սալահ ալ-Դինի հերթապահ ջոկատներին հայտնվեց Սալահ ալ-Դինի թիկունքում։ Քրիստոնյաների ուժերը Մոնժիզեռ բլրի մոտ[2] չնայած ուժերի խիստ անհավասարությանը գրոհեցին սարակինոսների մեծ բանակի վրա վերջիններս խուճապի մեջ ընկան։ Քրիստոնյաների ծանր հեծելազորը ջախջախեց մամլուքներին և անձնական գվարդիային։ Մուսուլմանները խուճապահար փախուստի մատնվեցին, հետապնդման ընթացքում ոչնչացվեցին մուսուլմանական շատ ջոկատներ։ Եգիպտոս վերադարձավ միայն Սալահ ալ-Դինի բանակի 10%-ը։
1179 թ. Սալահ ալ-Դինը վերականգնեց գրոհները քրիստոնյաների նկատմամբ, սակայն այս անգամ ևս չհասնելով հաջողության նա իր քարտուղարին ասաց իր հայտնի խոսքերը «Աստված չի ցանկանում, որպեսզի Երուսաղեմի թագավորությունը ընկնի այս արքայի օրոք»։ Այս հերոսական ճակատամարտը հետագայում վերածվեց լեգենդի, որը երկար ժամանակ հիշվեց այն բանի շնորհիվ, որ քրիստոնյաները չնայած ուժերի խիստ անհավասարությանը կարողացան ջախջախել մուսուլմաններին։
Գրականություն խմբագրել
- Duggan, A. «The Story of the Crusade». London, 1963.
- Nicholson, R. B. «Joscelyn III & the Fall of the Crusaders States». Brill, 1973.
- Runciman, S. «A History of the Crusades», 2 vols. Cambridge, 1952.
- Schlumberger, G. «Renaud de Châtillon…» Paris, 1898.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ God's Warriors: Knights Templar, Saracens and the Battle for Jerusalem. By Helen Nicholson, David Nicolle. 2005 Osprey Publishing
- ↑ possibly at Tell el-Jezer (Lane-Poole 1906, էջեր 154–155), or Kfar Menahem (Lyons & Jackson 1982, էջ 123)