Միջադեպ Ղրիմում (2016)
Միջադեպ Ղրիմում, իրադարձություն Արմյանսկ քաղաքի շրջանում 2016 թվականի օգոստոսի 7-ի լույս 8-ի գիշերը։ Իրադարձությունների երկու վարկածները (ռուսական և ուկրաինական) տարբեր են և արմատապես տարբերվում են մեկը մյուսից. մի կողմից խոսում են նախապատրաստվող ահաբեկչությունների և երկու մարդու սպանության մասին, մյուս կողմից՝ սադրանքի մասին։
Ռուսական վարկած խմբագրել
Ըստ Անվտանգության դաշնային ծառայության վարկածի՝ օգոստոսի 6-ին, չբացահայտված աղբյուրից օպերատիվ տեղեկատվություն է ստացվել, որ դիվերսանտների ենթադրյալ հանցակիցներ Եվգենի Պանովն ու Անդրեյ Զահթեյը օգոստոսի 7-ի գիշերը պատրաստվում են դիմավորել արտասահմանից ժամանող ջոկատին[1]։ Ձերբակալման փորձի ժամանակ դիվերսիոն խմբի անդամները կրակ են բացել, որի հետևանքով զոհվել է օպերատիվ խմբի ղեկավար, փոխգնդապետ Ռոման Կամենևը։ Պատասխան կրակով չեզոքացվել են դիվերսիոն խմբի երկու մասնակիցներ, երեքը ձերբակալվել են (ի սկզբանե հաղորդվում էր, որ առաջին խումբը բաղկացած է եղել 7 հոգուց․ երկու դիվերսանտներ ոչնչացվել են, 5-ը ողջ են մնացել[2]։
Դիվերսանտների երկրորդ խմբին հաջողվել է հայտնաբերել միայն 23 ժամվա ընթացքում, ընդ որում՝ արդեն ոչ թե Սուվորովի շրջանում, որի մերձակայքում տեղի էր ունեցել առաջին մարտը, այլ ավելի վաղ՝ Ուկրաինայի հետ սահմանին, Սիվաշ ծովածոցի ճահճացած տեղանքում։ Նախնական տեղեկություններով՝ դիվերսանտները ցանկացել են ականապատել ճանապարհի և էլեկտրահաղորդման գծի հենասյուները[1]։ Դիվերսանտների հետ փոխհրաձգության ժամանակ վիրավորվել են սահմանի պահպանության համար գործուղված 247-րդ գվարդիական դեսանտա-գրոհային գնդի դեսանտային զորքերը։ Դեսանտայիններից մեկը, որն առաջինն է հայտնաբերել դիվերսիոն խումբը, 22-ամյա մեխանիկ-դեսանտային մեքենայի վարորդ եֆրեյտոր Սեմյոն Սիչևը ստացած վերքից մահացել է[1]։
ԱԴԾ-ի տվյալներով՝ տեղում հայտնաբերվել են ավելի քան 40 կգ տրոտիլային համարժեքով ընդհանուր հզորությամբ 20 ինքնաշեն պայթուցիկ սարքեր, ռազմամթերք և նախաձեռնման հատուկ միջոցներ, հաստիքային հակացուցված և մագնիսական ականներ, ինչպես նաև նռնակներ և հատուկ զինատեսակներ[3]։ Ձերբակալվել է 7 մարդ[4] (այդ թվում՝ Անդրեյ Զահտեյը[5])։
«ՌԻԱ Նովոստիի» տվյալներով՝ Ղրիմում ահաբեկչություններ նախապատրաստող դիվերսանտները «ապահովագրում» էին ունեցել Ուկրաինայի ռազմածովային ուժերի սպաների խմբի տեսքով, որոնք սպասում էին իրադարձությունների զարգացմանը օջախում Ուկրաինայի ռազմածովային ուժերի հատուկ գործողությունների 73-րդ ծովային կենտրոնում։ Գործակալության աղբյուրը հայտնել է, որ օգոստոսի 7-9-ը հատուկ նշանակության 73-րդ կենտրոն է ժամանել ռազմածովային ուժերի կենտրոնական շտաբից մի խումբ սպաներ։ Ինչպես պնդում Է գործակալության զրուցակիցը, ծովային կենտրոնի զինծառայողները մասնավոր զրույցներում ասել են, որ այդ խումբը ուղղաթիռով ժամանել է Կուլբակինո օդանավակայան՝ Ղրիմում շրջափակված հետախուզական-դիվերսիոն խմբի աջակցությունը կազմակերպելու և տարհանելու համար[6]։ Սակայն տեսաբլոգեր Անատոլի Շարիյը կասկածի տակ է դներ այս պնդումը այն պատճառով, որ հատուկ նշանակության օչակովյան կենտրոնի և Կուլբակինո օդանավակայանի միջև հեռավորությունը, որի մասին ասվում է հրապարակման մեջ, կազմում է ավելի քան 50 կիլոմետր[7]։
Օգոստոսի 12-ին տեղեկություն էր հայտնվել, որ Եվգենի Պանովը դեռևս 2014 թվականին դարձել էր Ուկրաինայի պաշտպանության նախարարության հետախուզության գլխավոր վարչության (ՀԳՎ) պատվավոր աշխատակից, կամավոր էր Դոնբասի զորքերում, մեդալ էր ստացել «հակաահաբեկչական գործողության» համար[8]։
Օգոստոսի 15-ին Եկատերինբուրգում Ռուսաստանի և ԳՖՀ-ի արտաքին գործերի նախարարների հանդիպման ժամանակ Սերգեյ Լավրովը հայտարարել էր, որ Ռուսաստանն ունի Ղրիմի Հանրապետության տարածքում Ուկրաինայի ՊՆ-ի Գու-ի դիվերսիաների նախապատրաստման անհերքելի ապացույցներ[9]։
Օգոստոսի 19-ին Ղրիմում անվտանգության խորհրդի անդամների հետ խորհրդակցության ժամանակ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը ենթադրել է, որ Ղրիմում դիվերսիայի փորձը ձեռնարկվել Է Ուկրաինայի իշխանությունների կողմից՝ Մինսկի համաձայնությունները կատարելու դժկամության կամ անհնարինության պատճառով[10]։
Օգոստոսի 21-ին «Ռոսիա-24»-ը հրապարակել էր տեսադիտարկման տեսախցիկների կադրերը, որոնցում պատկերված էին ձերբակալված Եվգենի Պանովն ու Ալեքսեյ Սանդուլը, որոնք այցելում էին խանութներ, բենզալցակայաններ և բնակություն հաստատում Ղրիմի Հանրապետության տարածքում գտնվող հյուրանոցում[11]։
Ուկրաինական վարկած խմբագրել
Ուկրաինայի նախագահ Պետրո Պորոշենկոն ԱԴԾ-ի հաղորդագրությունները «երևակայություն» է անվանել[2]։ Եվգենի Պանովը սովորական վարորդ է Զապորոժյեի ԱԷԿ-ում։ Ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի քարտուղար Ալեքսանդր Տուրչինովը տվյալները ահաբեկչություններ նախապատրաստելու Ղրիմում «սադրիչ զառանցանք» և փորձ է թաքցնել կանոնադրական հարբած ռուս զինվորականներին[12]։ Անտոն Գերաշչենկոն նշել է, որ իր տվյալներով՝ ՌԴ ԱԴԾ-ի հայտարարած «ուկրաինացի դիվերսանտները» ռուս դասալիքներ են[13]։
Ուկրաինայի Զապորոժյեի մարզի բնակիչ Եվգենի Պանովի եղբայրն ասել է, որ իր եղբորը կարող Էին առևանգել[14]։ Ուկրաինայի ոստիկանությունը քրեական վարույթ է հարուցել Ուկրաինայի քաղաքացի Եվգենի Պանովի առևանգման փաստով[15]։ Պանովի ընկերը՝ Էնգոդարի տեղական խորհրդի պատգամավոր Արտյոմ Դուբկովը նույնպես ենթադրել է, որ Պանովին առևանգել են[16]։ Սակայն Ուկրաինայի պաշտպանության նախարարության հետախուզության գլխավոր վարչության պաշտոնական ներկայացուցիչ Վադիմ Սկիբիցկին հայտարարել է, որ Պանովը Ղրիմի Հանրապետության տարածք է մտել ինքն իր ավտոմեքենայով[17]։
Ղրիմում ահաբեկչական գործողություններ կազմակերպելու կասկածանքով ձերբակալվածները հարցաքննության ժամանակ հայտարարել են, որ ծրագրել են մի շարք պայթյուններ կազմակերպել հանգստավայրում, որպեսզի միայն գեղատեսիլ կերպով «սպանեն զբոսաշրջությունը», բայց մարդկանց սպանել նրանք չէին ծրագրում[18]։ Գուրը հայտարարել Է Ղրիմում «դիվերսանտների» մասին, որ նրանք ուկրաինացիներ են, հայրենասերներ, բայց ոչ հետախուզության աշխատակիցներ, այլ Անտոն Գերաշչենկոն հայտարարել է, որ երկրորդը ոչ թե հայրենասեր է, այլ «վատնիկ»[19]։
2016 թվականի օգոստոսի 11-ին Գրոմադսկե տելեբաչեննիան հայտնել էր, որ Պանովն ավելի վաղ ապրել է Ղրիմում, այնուհետև աջակցել Եվրամայդանին, մեկնել է «հակաահաբեկչական գործողության» շրջան և 2014 թվականի սեպտեմբերից մինչև 2015 թվականի օգոստոսը ծառայություն է անցել 37-րդ գումարտակի կազմում։ Պանովի գումարտակի նախկին հրամանատար Ալեքսանդր Լոբասը հայտարարել է․
2016 թվականի օգոստոսի 12-ին Պաշտպանության նախարարության հետախուզության գլխավոր վարչության ներկայացուցիչ Վադիմ Սկիբիցկին հայտարարել էր, որ փոխհրաձգությունը ռուս զինվորականների միջև էր[21]։
Ձայնագրություն խմբագրել
2020 թվականի հուլիսին Ուկրաինայի ժողովրդական պատգամավոր Անդրեյ Դերկաչը մամուլի ասուլիսի ժամանակ հրապարակել էր Պետրո Պորոշենկոյի և ԱՄՆ նախկին փոխնախագահ Ջո Բայդենի միջև խոսակցությունների ձայնագրությունների մի մասը։ Բայդենն ու Պորոշենկոն Ղրիմում քննարկել էին 2016 թվականի օգոստոսի ուկրաինացի դիվերսանտներին։ Զրույցից պարզ էր դառնում, որ դիվերսիոն գործողությունն իսկապես եղել է։ Դա փաստացի ճանաչել Է Պորոշենկոն։ Բայդենը խստորեն քննադատել Է Ղրիմում դիվերսիոն գործողություն անցկացնելու որոշումը և ասել է, որ դա էսկալացիայի ռիսկեր է ստեղծում, ինչպես նաև եվրոպացիներին առիթ է տալիս դրանում մեղադրելու Ուկրաինային[22]։
Միջազգային արձագանք խմբագրել
Լիտվա, արտաքին գործերի նախարար Լինաս Լինկյավիչուսը ԱԴԾ հայտարարությունը կեղծ մեղադրանք է անվանել[23]։
ԱՄՆ, «ԱՄՆ-ի կառավարությունը ոչ մի հաստատում չի տեսել «Ղրիմ ներխուժելու» ռուսական մեղադրանքներին, որոնք Ուկրաինան վստահորեն հերքում է... սա Ուկրաինայի առաջին կեղծ մեղադրանքն էր, որն արտահայտվեց ուշադրությունը սեփական հակաիրավական գործողություններից շեղելու համար»[24]։
Եվրամիություն, «մենք լսել ենք ռուսական իշխանությունների հայտարարությունները իրադարձությունների մասին, ինչպես նաև ուկրաինական իշխանությունների հայտարարությունները, որոնք հերքել են նման իրադարձություններին որևէ առնչություն ունենալու փաստը և նման հայտարարությունները դատապարտել են ամենավճռական ձևով։ Կարևոր է նաև նշել, որ ռուսական իշխանությունների կողմից արված մեղադրանքների ոչ մի անկախ հաստատում չի եղել»[25]։
Միացյալ Թագավորություն, «Հետագա էսկալացիայից խուսափելու համար անհրաժեշտ է զսպվածություն և դիվանագիտություն»[26]։
ՆԱՏՕ, «Ռուսաստանը Ուկրաինայի հասցեին մեղադրանքների ոչ մի ապացույց չի ներկայացրել»[27][28]։
.svg){kind=small}
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Диверсантов в Крыму обнаружили, когда они уже заминировали дамбу. Комсомольская правда.
- ↑ 2,0 2,1 Диверсионный след привел к Сивашу. // Коммерсант.
- ↑ Украинские СМИ узнали в задержанном в Крыму диверсанте разведчика ВСУ. Лента.ру.
- ↑ Российские СМИ сообщили о задержании семи «диверсантов» в оккупированном Крыму. УНИАН.
- ↑ Россия назвала имя ещё одного «диверсанта», задержанного ФСБшниками в Крыму. УНИАН.
- ↑ Источник: диверсантов, готовивших теракты в Крыму, страховали ВМС Украины. РИА Новости.
- ↑ Группа прикрытия крымских диверсантов. youtube.
- ↑ 8,0 8,1 Диверсанта, планировавшего теракты в Крыму, выдала «летучая мышь» — символ украинской разведки. Комсомольская правда.
- ↑ Лавров: РФ и ФРГ обсудили возможность встречи «четверки» с учетом попытки диверсии в Крыму. ИТАР-ТАСС.
- ↑ Путин объяснил диверсию в Крыму промахами в политике Киева. РосБизнесКонсалтинг, 19.08.2016.
- ↑ Диверсию в Крыму разрабатывали на высоком уровне. Вести.ru, 21.08.2016.
- ↑ Турчинов назвал данные о подготовке терактов в Крыму попыткой скрыть перестрелку пьяных российских военных. newsru.com.
- ↑ Геращенко: Заявленные ФСБ РФ «украинские диверсанты» — это на самом деле российские дезертиры. УНИАН.
- ↑ Задержанного по подозрению в диверсии в Крыму украинца похитили на родине, считает брат подозреваемого. newsru.com.
- ↑ Полиция открыла уголовное производство по факту похищения гебистами Панова. УНИАН.
- ↑ Что происходит в Крыму: версии и прогнозы. Би-би-си.
- ↑ Задержанный в Крыму Панов въехал на полуостров самостоятельно — Минобороны. РИА Новости — Украина.
- ↑ «Коммерсант»: диверсанты в Крыму собирались «убить туризм» без человеческих жертв. newsru.com
- ↑ Геращенко: Второй задержанный в Крыму «украинский диверсант» — дважды судимый «ватник». УНИАН.
- ↑ Подробиці про затриманого ФСБ в Криму Панова: Воював під Авдіївкою та Маріуполем. Громадське телебачення.
- ↑ Разведка подтвердила, что перестрелка в Крыму произошла между российскими военными. УНИАН.
- ↑ «Новые "пленки Деркача": Байден раскритиковал Порошенко за диверсионную операцию в Крыму в августе 2016 года». 112.ua. 2020 թ․ հուլիսի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 12-ին.
- ↑ Глава МИД Литвы первым среди иностранных лидеров прокомментировал заявление ФСБ о событиях в Крыму. УНИАН.
- ↑ Пайетт об «украинских диверсантах» в Крыму: России не удалось обмануть США. УНИАН.
- ↑ ЕС отреагировал на события в оккупированном Крыму: заявлениям России нет подтверждений. УНИАН.
- ↑ В Великобритании отреагировали на ситуацию вокруг Крыма: мы не признаем аннексию. УНИАН.
- ↑ НАТО о событиях в Крыму: Россия не предоставила никаких доказательств её обвинений в адрес Украины. УНИАН.
- ↑ «Putin steps back from the brink of war in Ukraine», Newsweek, 20.08.2016