Վիքիպեդիա

Միացյալ Թագավորության տնտեսություն

Միացյալ Թագավորության տնտեսություն, խիստ զարգացած սոցիալական շուկա է[1][2] և շուկային ուղղվածություն ունեցող տնտեսություն[3][4]։ Այն աշխարհում վեցերորդ խոշորագույն ազգային տնտեսությունն է, որը չափվում է անվանական համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) հաշվով, իններորդը ՝ խոշորագույն գնողունակության պարիտետով, իսկ մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի քսաներկուերորդ ամենամեծը ՝ կազմելով համաշխարհային ՀՆԱ-ի 3,3% -ը[5]։

2016թ․ Միացյալ Թագավորությունը տասներորդ արտահանողը և հինգերորդ խոշորագույն ներմուծողն էր աշխարհում։ Միացյալ Թագավորությունը ունի ամենամասշտաբային տնտեսությունը և այն կազմված է Անգլիայից, Շոտլանդիայից, Ուելսից և Հյուսիսային Իռլանդիայից։ Իր ներմուծման և արտահանման 52% -ով Եվրամիությունը՝ ներառյալ իր 27 անդամ պետությունները, մնում է 2020 թ.-ին Մեծ Բրիտանիայի նշանավոր առևտրային գործընկերը։

Անգլիայի բանկ, Միացյալ Թագավորություններում

Ծառայությունների ոլորտը գերակշռում է ՝ նպաստելով ՀՆԱ-ի շուրջ 80% -ին[6], հատկապես կարևոր է ֆինանսական ծառայությունների արդյունաբերությունը, և Լոնդոնը երկրորդ խոշոր ֆինանսական կենտրոնն է աշխարհում[7]։ Բրիտանիայի ավիացիոն տիեզերական արդյունաբերությունը երկրորդ խոշորագույն ազգային օդատիեզերական արդյունաբերությունն է[8]։ Իր դեղագործական արդյունաբերությունը ՝ աշխարհում տասներորդ խոշորը[9], մեծ դեր է խաղում տնտեսության մեջ։ Աշխարհի 500 խոշորագույն ընկերություններից 26-ը կենտրոնացած են Մեծ Բրիտանիայում[10]։ Լոնդոնի տնտեսության չափը այն դարձնում է Եվրոպայում ՀՆԱ-ի ամենամեծ քաղաքը։

18-րդ դարում Մեծ Բրիտանիան առաջին երկիրն էր, որը զբաղվում էր արդյունաբերությամբ[11][12][13], և 19-րդ դարի ընթացքում այն գերակշռող դեր ունեցավ համաշխարհային տնտեսության մեջ[14], 1870թ-ին կազմելով աշխարհի ՀՆԱ-ի 9.1% -ը[15]։ Երկրորդ արդյունաբերական հեղափոխությունը նույնպես արագորեն տեղի ունեցավ Միացյալ նահանգներում և գերմանական կայսրությունում, որը մեծ տնտեսական մարտահրավեր էր Բրիտանիայի համար։ Առաջին աշխարհամարտի և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի դեմ պայքարի ծախսերը ավելի թուլացրին Մեծ Բրիտանիայի հարաբերական դիրքը։ 21-րդ դարում Մեծ Բրիտանիան վերականգնում է ամբողջ աշխարհում ուժի և ազդեցության նախագծման ունակությունը[16][17][18][19][20]։

Անգլիայի Բանկը Մեծ Բրիտանիայի կենտրոնական բանկն է, և 1997 թվականից նրա դրամավարկային քաղաքականության հանձնաժողովը պատասխանատու է տոկոսադրույքների, քանակական թեթևացման և առաջխաղացման համար։

Մեծ Բրիտանիայի արժույթը ֆունտ ստեռլինգն է, որը Միացյալ Նահանգների դոլարից, եվրոյից և ճապոնական իենից հետո աշխարհում չորրորդ ամենամեծ պահուստային արժույթն է, և այն նաև հանդիսանում է աշխարհի 10 ամենաթանկ արժույթներից մեկը։

Մեծ Բրիտանիան հանդիսանում է Արժույթի միջազգային հիմնադրամի, Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության, ՆԱՏՕ-ի, ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի, Համաշխարհային բանկի, Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության, Ասիայի ենթակառուցվածքների անդամ։

Պատմություն խմբագրել

1945-ից 1979 խմբագրել

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո աշխատանքային նոր կառավարությունը ամբողջովին ազգայնացրեց Անգլիայի Բանկը, քաղաքացիական ավիացիան, հեռախոսային ցանցերը, երկաթուղիները, գազը, էլեկտրականությունը և ածուխի, երկաթի և պողպատե արդյունաբերությունները՝ ազդելով 2.3 միլիոն աշխատողների վրա[21]։ Հետպատերազմյան շրջանում՝ 1950-1960-ականներին բարգավաճման արագ աճ գրանցվեց, ընդ որում գործազրկությունը ցածր էր և չէր գերազանցում 3.5% -ը մինչև 1970-ականների սկիզբը[22] ։ 1960-ից 1973 թվականների ընթացքում աճի տարեկան տեմպը միջին հաշվով կազմեում էր 2,9%, չնայած որ այդ ցուցանիշը զիջում էր եվրոպական այնպիսի երկրների, ինչպիսիք են Ֆրանսիան, Արևմտյան Գերմանիան և Իտալիան[23]։

Դադարեցվեց գործազրկությունը հանքարդյունաբերության, ծանր արդյունաբերության և արտադրության ոլորտում, ինչը հանգեցրեց բարձր վարձատրվող աշխատավոր դասակարգի աշխատատեղերի կորստին[24]։ Մեծ Բրիտանիայի մասնաբաժինը արտադրական արտադրանքի մեջ 9.5% էր, իսկ արդյունաբերական հեղափոխությունից հետո հասավ 22.9%-ի 1870-ական թվականներին։ Սակայն այն հասավ ճգնաժամային կետի 1970-ականներին, համաշխարհային էներգետիկ ճգնաժամի և բարձր գնաճի ֆոնի վրա ։

 
Աշխատուժի բաշխումը Մեծ Բրիտանիայում 1841–1911 թվականներից, իսկ Անգլիայում և Ուելսում՝ 1921–2011 թվականներից

1976 թ.-ին Մեծ Բրիտանիան ստիպված էր դիմել Արժույթի միջազգային հիմնադրամից $ 2,3 միլիարդ ֆունտ վարկ ստանալու համար։

1979 ից 1997 խմբագրել

1980-ականների ընթացքում մասնավորեցվեցին բազմաթիվ պետական ձեռնարկություններ և կոմունալ ծառայություններ, տեղի ունեցավ հարկերի կրճատում, արհմիությունների բարեփոխումներ և կարգավորվոցին ապօրինի շուկաները։ Սկզբում ՀՆԱ-ն ընկավ 5,9% -ով[25], բայց աճը հետագայում հասավ 5% տարեկան տեմպի ՝ իր գագաթնակետին ՝ 1988 թ-ին, ունենալով Եվրոպայի ցանկացած երկրի ամենաբարձր ցուցանիշներից մեկը[26][27]։

 
Գործազրկության մակարդակը Միացյալ Թագավորությունում 1881 թվականից մինչև 2017 թվականը: 1980-ականներին գործազրկությունը հասավ այն մակարդակներին, որ Մեծ Բրիտանիայում չէր եղել 1930-ականների Մեծ անկումից ի վեր:

Տետչերի տնտեսության արդիականացումը հեռու չէր վտանգներից. նրա ճակատամարտը գնաճի հետ, որը 1980-ին բարձրացել էր 21.9% -ի, հանգեցրեց գործազրկության էական աճի՝ 1979 թ.-ին 5.3% -ից մինչև 10.4% 1982 թվականի սկզբին, հասնելով գրեթե 11,9% -ի 1984 թ.-ին։ Գործազրկության աճը հիմնականում կապված էր կառավարության տնտեսական քաղաքականության հետ։ Անգլիայում և Ուելսում արտադրությունը նվազեց աշխատատեղերի շուրջ 38% -ից 1961 թ.-ին՝ հասնելով շուրջ 22%-ի, 1981 թ-ին[28]։ 1990-ի վերջին Մեծ Բրիտանիայի տնտեսությունը ենթարկվեց ևս մեկ համաշխարհային անկման, այն ընկավ ընդհանուր 6% -ով[29]։

Չնայած երկու անկումներին՝ աշխատավարձերը աճում էին հետևողականորեն տարեկան 2% -ով՝ իրական առումով 1980 թվականից մինչև 1997 թվականը և շարունակեցին աճել մինչև 2008 թվականը[30]։

1997 ից 2008 խմբագրել

1992-ից մինչև 2007 թ. աճի միջին տեմպերը կազմել են 2,68%[26]։ Միևնույն ժամանակ, երկրի տնտեսության պարտքը աճել էր 1994 թ.-ին հասնելով 420 միլիարդ ֆունտից մինչև 1 տրլն, իսկ 2008-ին `ավելին, քան Մեծ Բրիտանիայի ամբողջ ՀՆԱ-ն[31]։ Մեծ անկումը, ինչպես հայտնի դարձավ, գործազրկության մակարդակը հասցրեց մոտ 2.5 միլիոնի[32][33]։

2009 ից 2020 խմբագրել

 
Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի համար պահանջվել է 30 քառորդ՝ վերականգնելու անկումը:

2009-ի մարտին Անգլիայի Բանկը իջեցրեց տոկոսադրույքները մինչև պատմական ցածր 0,5% և սկսեց քանակական մեղմացում՝ վարկավորումը խթանելու և տնտեսությունը զարգացնելու համար[34]։ 2011-ին Մեծ Բրիտանիայում ֆինանսական և բիզնեսի պարտքերը կազմում էին ՀՆԱ-ի 420% -ը[35]։ Երկիրն ապավինում էր օտարերկրյա ներդրողներին՝ իր վճարային հաշվեկշռի թերությունը խափանելու համար[36]։ Եվրամիությունից դուրս գալու Մեծ Բրիտանիայի 2016-ի որոշմանը զուգահեռ՝ ԵԽ-ն տոկոսադրույքները իջեցրեց նոր պատմական ցածր մակարդակի ՝ 0.25% -ով՝ ավելի քան մեկ տարվա ընթացքում։ 2020 թվականի մարտին, ի պատասխան կորոնավիրուսային համաճարակի, Բրիտանական Բանկը իջեցրեց տոկոսադրույքները 0,1% -ի[37]։ Մայիսին բանկը գնահատեց, որ տնտեսությունը կարող է նեղանալ 30% -ով `2020 թվականի առաջին կիսամյակում՝ ոչ հիմնական բիզնեսի և ժամանակավոր արգելքի պատճառով՝ պայմանավորված վիրուսի տարածման հետ։

2020 առ այսօր խմբագրել

2020 թվականի մարտին, ի պատասխան կորոնավիրուսային համաճարակի, ժամանակավոր արգելք է դրվել Մեծ Բրիտանիայում ոչ էական բիզնեսի և ճանապարհորդությունների համար։ BoE-ն նվազեցրեց տոկոսադրույքը մինչև 0,1%[38]։ Տնտեսական աճը թույլ էր մինչև ճգնաժամը՝ 0% աճով 2019 թվականի 4-րդ եռամսյակում[39]:: Մայիսի սկզբին բրիտանական աշխատուժի 23%-ը հեռացվել էր աշխատանքից (ժամանակավորապես աշխատանքից ազատվել էր)։ Գործարկվել են կառավարական ծրագրեր՝ օգնելու այն աշխատողներին, որոնց եկամուտները տուժել են բռնկումի[40] ց։ 2020 թվականի առաջին կիսամյակում ՀՆԱ-ն կրճատվել է 22,6%-ով[41], ինչը Մեծ Բրիտանիայի պատմության մեջ ամենախորը անկումն է և ավելի վատ, քան G7-ի կամ եվրոպական որևէ այլ երկիր[42]։ 2020 թվականի ընթացքում BoE-ն գնել է 450 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգ պետական պարտատոմսեր՝ Մեծ անկման սկզբից ի վեր քանակական մեղմացման գումարը հասցնելով 895 միլիարդ ֆունտի[43]։ Ընդհանուր առմամբ, ՀՆԱ-ն կրճատվել է 9,9%-ով 2020 թվականին։ Դա ամենավատ անկումն էր այն բանից հետո, երբ Մեծ սառնամանիքը կաթվածահար արեց տնտեսությունը 1709 թվականին[44]։ ՀՆԱ-ն արագ վերականգնվեց 2021 թվականին՝ գերազանցելով նոյեմբերին իր մինչհամաճարակային մակարդակը, թեև սպառողական գների գնաճի մակարդակը ամենաբարձրն էր։ 1992 թվականից էներգիայի և տրանսպորտային ծախսերի աճի պատճառով։ Երբ տարեկան գնաճը մոտենում է 7%-ին, իսկ աշխատավարձի աճը՝ 5%-ի, BoE-ն բազային տոկոսադրույքը բարձրացրել է մինչև 0,5% 2022թ.-ի փետրվարին և քննադատության է արժանացել աշխատողներին առաջարկելու համար ընդունել իրական աշխատավարձի կրճատում, որպեսզի խուսափեն կայուն բարձր գնաճից՝ դառնալով ինքնաիրականացող մարգարեություն[45]։

Կառավարության ծախսեր և տնտեսության կառավարում խմբագրել

 
Մեծ Բրիտանիայի տոկոսադրույքը 1800-ից մինչև 2020 թվականը

Կառավարության ներգրավվածությունը տնտեսության մեջ հիմնականում իրականացվում է Պետական Գանձարան-ի կողմից։ Վերջին տարիներին Մեծ Բրիտանիայի տնտեսությունը ղեկավարվել է շուկայի ազատականացման և ցածր հարկման և կարգավորման սկզբունքներին համապատասխան։ 1997 թվականից ի վեր Անգլիայի Բանկի Դրամավարկային քաղաքականության հանձնաժողովը, որը ղեկավարում է Անգլիայի Բանկի ղեկավարը, պատասխանատու է տոկոսադրույքները սահմանել անհրաժեշտ մակարդակով[46]։ Իսկ Շոտլանդիայի Կառավարությունը, որը ղեկավարվում է Շոտլանդիայի խորհրդարանի կողմից, իրավունք ունի փոփոխել Շոտլանդիայում վճարվող եկամտահարկի հիմնական դրույքաչափը։ 1986/87 թվականից մինչև 2006/07 թվականների 20-ամյա ժամանակահատվածում Մեծ Բրիտանիայում պետական ծախսերը միջին հաշվով կազմել են ՀՆԱ-ի շուրջ 40% -ը։

Հարկում խմբագրել

Միացյալ Թագավորություններում հարկումը կարող է ներառել վճարումներ կառավարման առնվազն երկու տարբեր մակարդակների վրա ՝ տեղական ինքնակառավարման մարմին և կենտրոնական իշխանության։ Տեղական ինքնակառավարումը ֆինանսավորվում է կենտրոնական կառավարության միջոցներից դրամաշնորհների, բիզնեսի դրույքաչափերի, ավագանու հարկի և, ավելի ու ավելի, վճարների և վճարների կողմից, ինչպիսիք են փողոցային կայանատեղիներից ստացվող դրամաշնորհները։ Կենտրոնական կառավարության եկամուտները հիմնականում եկամտահարկից, ազգային ապահովագրության ներդրումներից, ավելացված արժեքի հարկից, կորպորացիայի հարկերից և վառելիքի տուրքերից են։

Ոլորտներ խմբագրել

 
Ցորենի արտ Անգլիայում

Գյուղատնտեսություն խմբագրել

 
Շոտլանդիայում օգտագործման կոմբայն

Գյուղատնտեսությունը Մեծ Բրիտանիայում ինտենսիվ, խիստ մեխանիզացված և արդյունավետ է եվրոպական ստանդարտներով ՝ 2008 թ.-ին արտադրելով պարենային կարիքների մոտ 50%- ը[47]։ Այն նպաստում է բրիտանական ազգային ավելացված արժեքի մոտ 0,6% -ին։ Արտադրության շուրջ երկու երրորդը անասունների վրա է ծախսվում, իսկ մեկ երրորդը ՝ վարելահողերի։ Գյուղատնտեսությունը սուբսիդավորվում է Եվրամիության միասնական գյուղատնտեսական քաղաքականությամբ։

Մեծ Բրիտանիան պահպանում է կարևոր, չնայած կրճատված ձկնորսական արդյունաբերությունը։

«Կապույտ գիրք, 2013» -ը հայտնում է, որ «Գյուղատնտեսությունը» 2011 թ.-ին բերել է 9,438 միլիոն ֆունտ ստերլինգ[48]։

Շինարարություն խմբագրել

2011-ին Միացյալ Թագավորության շինարարական արդյունաբերությունը 86 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգ ներդրեց տնտեսության մեջ[48]։ Արդյունաբերությունը 2009 թ.-ի չորրորդ եռամսյակում ստեղծել է շուրջ 2,2 միլիոն աշխատատեղ[49]։ 2009 թ.-ին Միացյալ Թագավորությունում գործում էր շուրջ 194,000 շինարարական ձեռնարկություն, որից շուրջ 75.400-ը պատկանում էր ընդամենը մեկ մարդու, իսկ 62-ը՝ ավելի քան 1200 մարդու[49]։

Արտադրական արդյունաբերություններ խմբագրել

Էլեկտրաէներգիա, գազ և ջրամատակարարում խմբագրել

«Կապույտ գիրք 2013» -ը հայտնում է, որ այս ոլորտը 2011 թ.-ին ավելացրեց 33.2289 միլիոն ֆունտ ստերլինգ տնտեսությանը[48]։ Ակնկալվում է, որ Միացյալ Թագավորությունը կսկսի նոր միջուկային ռեակտորների կառուցումը ՝ առկա գեներատորները փոխարինելու և Մեծ Բրիտանիայի էներգետիկ պաշարները խթանելու համար[50]։

Արտադրություն խմբագրել

 
Ինքնաթիռի շարժիչը ՝ Airbus A380

1970-ականներին արտադրությունը կազմում էր տնտեսության 25 տոկոսը։

Վերջին 50 տարիների ընթացքում արտադրությունը աճել է 36 անգամ, իսկ 2007 թ.-ին կրկնակի անգամ գերազանցել է 1958-ին։ 2008 թվականին Մեծ Բրիտանիան վեցերորդ խոշորագույն արտադրողն էր աշխարհում։ Մեծ Բրիտանիան շարժիչների արտադրության խոշոր կենտրոն է, և 2008 թվականին երկրում արտադրվել է շուրջ 3,16 միլիոն շարժիչ[51]։

Մեծ Բրիտանիայի ավիացիոն տիեզերական արդյունաբերությունն աշխարհում երկրորդ կամ երրորդ խոշորագույն օդատիեզերական արդյունաբերությունն է ՝ կախված չափման մեթոդից[52][53]։

Դեղագործական արդյունաբերությունը Մեծ Բրիտանիայում 67,000 աշխատատեղ է ապահովում, իսկ 2007-ին ՝ 8,4 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգով նպաստել է երկրի ՀՆԱ-ին[54][55]։

Հանքարդյունաբերություն, քարհանք և ածխաջրածիններ խմբագրել

 
Մեծ Բրիտանիայի նավթի առևտրային հաշվեկշիռը 1890 թվականից մինչև 2015 թվականը: 25 տարվա զուտ արտահանումներից հետո, Մեծ Բրիտանիան 2005 թվականին դարձել է նավթի զուտ ներմուծող:

2010 թվականի դրությամբ Մեծ Բրիտանիան ունի շուրջ 3,1 միլիարդ բարել ապացուցված հում նավթի պաշար, որը ԵՄ-ի անդամ ցանկացած պետությունից ամենամեծն է[56]։ 2009 թվականին Մեծ Բրիտանիան աշխարհում բնական գազի 13-րդ խոշորագույն արտադրողն էր[57]։

Մեծ Բրիտանիան հարուստ է նաև մի շարք բնական ռեսուրսներով `ածուխ, թիթեղ, կրաքար, երկաթ հանքաքար, աղ, կավ, կավիճ, գիպս, կապար և սիլիցա։ Ելնելով Մեծ Բրիտանիայի ածխի ներկայիս սպառումից ՝ այդ ծավալները ներկայացնում են պաշարներ, որոնք կարող են ծառայել Մեծ Բրիտանիային 200-ից 400 տարի։

Ծառայությունների արդյունաբերություններ խմբագրել

Ծառայությունների ոլորտը Մեծ Բրիտանիայի տնտեսության գերիշխող հատվածն է և 2016 թվականի դրությամբ նպաստում է ՀՆԱ-ի շուրջ 80,2% -ին։

Արտահանում խմբագրել

Մեծ Բրիտանիան արտահանում է 160 երկիր։

Ստեղծագործական արդյունաբերություններ խմբագրել

Ստեղծագործական արդյունաբերությունները 2005 թ. կազմել են համախառն ավելացված արժեքի 7% -ը և 1997-ից 2005-ի միջև աճը եղել է միջինը տարեկան 6%[58]։ Հիմնական ոլորտները ներառում են Լոնդոնը և Անգլիայի հյուսիս-արևմուտքը, որոնք Եվրոպայում ստեղծագործական արդյունաբերության երկու ամենամեծ կլաստերներն են[59]։ Ըստ Բրիտանիայի նորաձևության խորհրդի տվյալների, նորաձևության արդյունաբերության ներդրումը Մեծ Բրիտանիայի տնտեսության մեջ 2014 թվականին կազմում է 26 միլիարդ ֆունտ ՝ 2009 թվականի 21 միլիարդ ֆունտի դիմաց[60]։ Մեծ Բրիտանիայում տեղակայված է աշխարհի խոշորագույն գովազդային ընկերությունը։

Կրթություն, առողջապահություն և սոցիալական աշխատանք խմբագրել

 
Թագուհի Ելիզավետի անվան հիվանդանոց Բիրմինգհեմում

Համաձայն «Կապույտ գիրք 2013» -ի, կրթության ոլորտը 2011 թվականին ավելացրել է 84,556 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ[48]։

Մեծ Բրիտանիայում առողջապահության ոլորտի մեծամասնությունը ղեկավարվում է պետության կողմից ֆինանսավորվող և գործող Առողջապահության ազգային ծառայության կողմից։ Այն ներառում է Միացյալ Թագավորության ամբողջ առողջապահության ծախսերի ավելի քան 80% -ը և ունի աշխատուժ՝ շուրջ 1,7 միլիոն, ինչը նրան դարձնում է Եվրոպայի ամենամեծ գործատուն՝ երկիրը դնելով աշխարհի խոշորագույն գործատուների շարքում[61][62][63]։

2007/08 թվականներին Մեծ Բրիտանիայի բարձրագույն ուսումնական հաստատություններն ունեին 23 միլիարդ ֆունտ ընդհանուր եկամուտ, իսկ աշխատողներն ընդհանուր առմամբ 169,995 էին[64]։ 2007/08 թվականներին Մեծ Բրիտանիայում կային 2 306,000 միլիոն բարձրագույն կրթություն ունեցող ուսանողներ (Անգլիայում՝ 1.922.180, Շոտլանդիայում՝ 210.180, Ուելսում՝ 125.540 և Հյուսիսային Իռլանդիայում՝ 48.200)[64]։

Ֆինանսական և բիզնես ծառայություններ խմբագրել

Մեծ Բրիտանիայի ֆինանսական ծառայությունների արդյունաբերությունը 2011 թվականին տնտեսությանը ավելացրեց 116 363 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ[48]։

 
Պատրնոստերի հրապարակ, Լոնդոնի ֆոնդային բորսայի տուն

Լոնդոնը միջազգային բիզնեսի և առևտրի խոշոր կենտրոն է և հանդիսանում է համաշխարհային տնտեսության երեք կենտրոններից մեկը (Նյու Յորքի և Տոկիոյի կողքին)։ Լոնդոնում գործում են 500-ից ավելի բանկեր, որոնք հանդիսանում են բանկային, ապահովագրական, արտարժույթի, առևտրի առաջատար միջազգային կենտրոններ։ Քաղաքում տեղակայված են Լոնդոնի ֆոնդային բորսան, Լոնդոնի մետաղների բորսան և Անգլիայի բանկը ։ Լոնդոնը նաև այլ բիզնեսի և մասնագիտական ծառայությունների խոշոր կենտրոն է, և աշխարհի վեց խոշոր իրավաբանական ընկերություններից չորսը գտնվում են այնտեղ։ Մեծ Բրիտանիայի մի շարք այլ քաղաքներ ունեն խոշոր ֆինանսական հատվածներ և հարակից ծառայություններ։ Էդինբուրգը ունի Եվրոպայի խոշորագույն ֆինանսական կենտրոններից մեկը[65]։

Հյուրանոցներ խմբագրել

«Կապույտ գիրք 2013» -ը հայտնում է, որ այս արդյունաբերությունը 2011 թ.-ին ավելացրեց 36.554 միլիոն ֆունտ ստերլինգ[48]։ Միջմայրցամաքային հյուրանոցների խումբը , որի կենտրոնակայանը գտնվում է Դենհեմ քաղաքում, ներկայումս հանդիսանում է աշխարհի խոշորագույն հյուրանոցային ցանցը։

Ոչ պաշտոնական խմբագրել

2014-ին կատարված ուսումնասիրության արդյունքում պարզվեց, որ մարմնավաճառությունն ու հարակից ծառայություններն ամեն տարի 5 միլիարդ ֆունտ գումար են ավելացնում տնտեսությանը[66]։

 
Մանչեսթերի Թրաֆորդ Կենտրոնի առևտրային համալիրը 2011 թվականին վաճառվել է 1,6 միլիարդ ֆունտով բրիտանական պատմության ամենամեծ գույքի վաճառքում:

Անշարժ գույքի և վարձակալության գործունեության ոլորտը ներառում է տների վարձակալության և բիզնեսի աջակցմանն ուղղված գործողություններ։ «Կապույտ գիրք 2013» -ը հայտնում է, որ 2011 թ.-ին անշարժ գույքի արդյունաբերությունը տնտեսությանն ավելացրել է 143,641 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ։

1985 թվականից ի վեր վարձավճարը գրեթե կրկնապատկվել է որպես ՀՆԱ-ի մասնաբաժին և այժմ ավելի մեծ է, քան արտադրական հատվածը։ 2014-ին վարձավճարը և ենթադրյալ վարձավճարը `նախահաշիվը, թե որքան են տանտերերը վճարելու իրենց տունը վարձելու դեպքում, կազմում էին ՀՆԱ-ի 12.3% -ը[67]։

Տուրիզմ խմբագրել

Տուրիզմը Բրիտանիայի տնտեսության կարևորագույն մասն է կազմում։ Միայն 2014թ․ երկիրն ունեցել է 32.6միլիոն զբոսաշրջիկ։Միացյալ Թագավորությունը դասվում է որպես աշխարհում զբոսաշրջության ութերորդ խոշոր ուղղություն[68]։ Լոնդոնը աշխարհում երկրորդ ամենաշատ այցելված քաղաքն է ՝ 2014 թվականին 17,4 միլիոն այցելուով ՝ առաջին հորիզոնականում գտնվող Հոնկոնգից (27,8 միլիոն այցելու) հետո[69]։

Տրանսպորտ, պահեստավորում և կապ խմբագրել

 
Տրանսպորտի մոդուլի ցուցադրումը՝ 1952թ․-ից մինչև 2006թ, որն սկսեց նվազել, երբ երկաթուղին շահագործվեց ։[70]

Տրանսպորտի և պահեստի արդյունաբերությունը 2011 թվականին Մեծ Բրիտանիայի տնտեսությանը ավելացրեց 59,179 միլիոն ֆունտ ստերլինգ համախառն արժեք, իսկ հեռահաղորդակցման արդյունաբերությունը նույն տարում ավելացրեց համախառն արժեք ՝ 25,098 միլիոն ֆունտով[48]։

Մեծ Բրիտանիան ունի 246,700 մղոն ընդհանուր ճանապարհային ցանց (397.025 կմ) ՝ 50.533 կմ գլխավոր ճանապարհներով[71] ։ Երկաթուղային ենթակառուցվածքը Մեծ Բրիտանիայում ներառում է 31.046 կմ երկաթուղային գծեր, որից 9,866 մղոնը (15.878 կմ) բաց է երթևեկության համար[72]։

Պետական սեփականություն հանդիսացող ընկերությունը պատասխանատու է Անգլիայի միջքաղաքային ճանապարհների և մայրուղիների համար։ Երթևեկի գերբնակվածությունը տրանսպորտի ամենալուրջ խնդիրներից մեկն է Անգլիայում։

2017-ի փետրվարից մինչև 2018-ի հունվարին Միացյալ Թագավորության օդանավակայանները տեղափոխել են ընդհանուր առմամբ 284,8 միլիոն ուղևոր[73]։ Կան 3 գլխավոր օդանավակայաններ[73]։

Մեծածախ և մանրածախ առևտուր խմբագրել

Այս ոլորտը ներառում է ավտոմոբիլային առևտուր, ավտոմեքենաների նորոգում, անձնական և կենցաղային ապրանքների արդյունաբերություն։ «Կապույտ գիրք 2013» -ը հայտնում է, որ այս ոլորտը 2011 թվականին Մեծ Բրիտանիայի տնտեսությանը ավելացրեց 151,785 միլիոն ֆունտ ստերլինգ[48]։

Քանի որ Միացյալ Թագավորությունում գնված ապրանքների 75% -ը արտադրվում է արտերկրում, այդ ոլորտը բաժին է ընկնում միայն բրիտանական տնտեսությանը ավելացված համախառն արժեքի 5,7% -ը[74]։ Առցանց վաճառքից բաժին է ընկնում Մեծ Բրիտանիային մանրածախ ծախսերի 22% -ը, ինչը երկիրը դարձնում է երրորդը՝ Չինաստանից և Հարավային Կորեայից հետո աշխարհում ամենաբարձր ցուցանիշով[75]։

COVID-19 համաճարակի հետևանքներ խմբագրել

Համաճարակի պատճառով անհրաժեշտ ճանապարհորդության սահմանափակումներն ու արգելափակումները բացասաբար ազդեցին հյուրընկալության/զբոսաշրջության ամբողջ հատվածի վրա 2020 թվականին՝ այդ տարի Մեծ Բրիտանիա «ներգնա զբոսաշրջության» 76%-ով կրճատմամբ՝ ըստ VisitBritain-ի։ 2021 թվականի հունվարի կանխատեսումը ցույց է տվել, որ այլ երկրներից այցելությունները կավելանան «2020 թվականի համեմատ 21 տոկոսով, բայց 2019 թվականի մակարդակի միայն 29 տոկոսով»։ Որոշակի աճ ակնկալվում էր 2021 թվականին, սկզբում դանդաղ. Զբոսաշրջության մարմինը եզրակացրեց, որ այցելությունների թիվը չի ակնկալվում «նույնիսկ մոտ նորմալ մակարդակին»։

Նույն VisitBritain զեկույցը նաև քննարկել է համաճարակի ազդեցությունը Մեծ Բրիտանիայի ներսում ներքին ճանապարհորդությունների վրա 2020 թվականին՝ վկայակոչելով ծախսերի զգալի կրճատումը, նախորդ տարվա համեմատ 62% գնահատված անկման համար։ 2021 թվականի հունվարի դրությամբ տարվա կանխատեսումը ենթադրում էր, որ ծախսերը կավելանան 79%-ով նախորդ տարվա համեմատ, և որ «ծախսերի արժեքը կվերադառնա 2019 թվականի մակարդակի 84%-ին» մինչև 2021 թվականի վերջ[76]։

Ներքին ճանապարհորդությունների «COVID-19-ի որոշ սահմանափակումներ» պետք է թուլացվեին 2021 թվականի ապրիլի 12-ին, և Մեծ Բրիտանիան ծրագրում էր մայիսի կեսերից սկսել թուլացնել այլ երկրներից ճանապարհորդության որոշ սահմանափակումներ[77]։ Վերջին պլանը դարձավ ավելի քիչ հստակ 2021 թվականի ապրիլի 8-ի դրությամբ, երբ Եվրոպական միության աղբյուրները հայտարարեցին, որ «համաճարակի երրորդ ալիքը [տարածում էր] մայրցամաքը»[78]։ B117 տարբերակը հատկապես մտահոգիչ էր։ Երկու օր առաջ վարչապետ Բորիս Ջոնսոնը հասկացրել էր, որ «մենք չենք ցանկանում տեսնել, որ վիրուսը վերաներմուծվի այս երկիր արտասահմանից»[79]։

Արժույթ խմբագրել

 
Անգլիայի Բանկ, Միացյալ Թագավորության կենտրոնական բանկ

Լոնդոնը արտարժույթի առևտրի համաշխարհային մայրաքաղաքն է։ 2013 թվականին համաշխարհային շուկայական մասնաբաժինը կազմում է գրեթե 41% ՝ օրական 5,3 տրիլիոն դոլար՝ ընդհանուր շրջանառության մեջ։

Մեծ Բրիտանիայի արժույթը ֆունտ ստեռլինգն է, որը ներկայացված է «£» խորհրդանիշով։ Անգլիայի Բանկը կենտրոնական բանկն է, որը պատասխանատու է արտարժույթի թողարկման համար։ Շոտլանդիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի բանկերը պահպանում են իրենց սեփական դրամները թողարկելու իրավունքը ։ Ֆունտ ստեռլինգը օգտագործվում է նաև որպես պահուստային արժույթ այլ կառավարությունների և հաստատությունների կողմից և երրորդն է ԱՄՆ դոլարից և եվրոյից հետո[80]։

Մեծ Բրիտանիան որոշեց արժույթի գործարկման ընթացքում չմիանալ եվրոյին։ Նախկին վարչապետ Թոնի Բլերի կառավարությունը խոստացել էր անցկացնել հանրային հանրաքվե ՝ անդամակցության մասին որոշման համար։ Մինչև համեմատաբար վերջերս քննարկումներ էին ընթանում այն մասին, թե արդյոք Մեծ Բրիտանիան պետք է վերացնի իր արտարժույթը և ընդունի եվրոն։ 2005 թվականին Մեծ Բրիտանիայի կեսից ավելին (55%) դեմ էին արտարժույթի ընդունմանը, մինչդեռ 30% -ը կողմ էին։

Ներդրումներ խմբագրել

2013-ին Մեծ Բրիտանիան առաջատար երկիր էր Եվրոպայում՝ արտաքին ուղղակի ներդրումների համար՝ 26,51 միլիարդ դոլար։ Դա նրան տվեց Եվրոպայում 19,31% մասնաբաժին շուկայում[81]։

Ներքին ներդրումները, սակայն, նվազել են՝ 2016 թվականի առաջին կիսամյակի 120 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգից մինչև 2017 թվականի նույն ժամանակահատվածի 25 միլիարդ ֆունտ դեֆիցիտ[82]։

Առևտուր խմբագրել

 
Մեծ Բրիտանիայի արտահանման արժեքը մշտական գներով, 1995–2016 թթ

Առևտրի դեֆիցիտը (ապրանքներ և ծառայություններ) կրճատվել է 0,2 միլիարդ ֆունտով՝ մինչև 7,9 միլիարդ ֆունտ 2018 թվականի նոյեմբերին ընկած երեք ամիսների ընթացքում, քանի որ և՛ ապրանքների, և՛ ծառայությունների արտահանումը յուրաքանչյուրն աճել է 0,1 միլիարդ ֆունտով ավելի, քան իրենց համապատասխան ներմուծումը[83]։

Առանց անկանոն ապրանքների (հիմնականում օդանավերի) ընդհանուր առևտրային դեֆիցիտը 2018 թվականի նոյեմբերին ընկած երեք ամսում աճել է 1,2 միլիարդ ֆունտով՝ մինչև 9,5 միլիարդ ֆունտ։

Նավթի և ինքնաթիռների արտահանման գների մեծ աճը նպաստեց ընդհանուր առևտրային դեֆիցիտի կրճատմանը. Վերացնելով գնաճի ազդեցությունը՝ 2018 թվականի նոյեմբերին ընկած երեք ամսում ընդհանուր առևտրային դեֆիցիտը ընդլայնվել է 0,3 միլիարդ ֆունտով՝ մինչև 6,5 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգ։

Ապրանքների առևտրի դեֆիցիտը ԵՄ երկրների հետ ընդլայնվել է 0,8 միլիարդ ֆունտով, իսկ ԵՄ անդամ չհանդիսացող երկրների հետ՝ 0,9 միլիարդ ֆունտ ստերլինգով կրճատվել է 2018 թվականի նոյեմբերին ընկած երեք ամսում, ինչը հիմնականում պայմանավորված է ԵՄ երկրներից ներմուծման և ոչ ԵՄ երկրներ արտահանման աճով։

Ընդհանուր առևտրային դեֆիցիտը 12 ամսում մինչև 2018 թվականի նոյեմբեր ընկած ժամանակահատվածում աճել է 4,1 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգով՝ հիմնականում ծառայությունների առևտրի հավելուրդի 4,4 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգով կրճատման պատճառով։

Եվրամիությունից Միացյալ Թագավորության դուրս գալուց հետո Միացյալ Թագավորության և Եվրամիության միջև առևտրային համաձայնագրի շուրջ բանակցությունները, ներառյալ նրա 27 անդամ երկրները, կարող են ունենալ նույն կարգավիճակը, ինչ երրորդ երկրները Միացյալ Թագավորության հետ ներմուծման և արտահանման հետ կապված վիճակագրության համար.

  • Համաձայն OEC World 2017-ի տվյալների՝ ԵՄ-27-2020-ը կարող է դառնալ/մնալ Միացյալ Թագավորության նշանավոր գործընկերներից մեկը, ընդ որում Մեծ Բրիտանիայից արտահանումը հասնում է մոտ 200 միլիարդ դոլարի, մոտ ԱՄՆ-ից (45 միլիարդ դոլար, իսկ Չինաստանը ՝ 21 միլիարդ դոլար)[84]։
  • Համաձայն OEC World 2017-ի տվյալների՝ ԵՄ-27-2020-ը կարող է դառնալ/մնալ Միացյալ Թագավորության նշանավոր գործընկերներից մեկը, ընդ որում ներմուծումը Միացյալ Թագավորություն հասնում է մոտ 330 միլիարդ դոլարի, մոտ ԱՄՆ-ից (46 միլիարդ դոլար, իսկ Չինաստանը՝ 58 միլիարդ դոլար)[85]։

Եվրամիության անդամակցություն խմբագրել

2016-ի հունիսին Մեծ Բրիտանիան քվեարկեց ԵՄ կազմից դուրս գալու ազգային հանրաքվեի անցկացման վերաբերյալ։ Լիսաբոնի պայմանագրի 50-րդ հոդվածի ակտիվացումից հետո Մեծ Բրիտանիան պետք է հեռանար 2019-ի մարտի 29-ին։ Այնուամենայնիվ, արձակուրդի ժամկետը երկարաձգվեց մինչև 2019 թվականի ուրբաթ 12-ը, իսկ այնուհետև կրկին երկարաձգվեց մինչև 2019 թվականի հինգշաբթի 31-ը[86], և ապա նորից երկարաձգվեց մինչև 2020 թվականի հունվարի 31-ի ուրբաթ։ Մեծ Բրիտանիայի և ԵՄ միջև ապագա հարաբերությունները բանակցությունների փուլում էին մինչև 2019 թվականի հոկտեմբերի վերջը։

Անգլիայի Բանկը և մի շարք ֆինանսական մարմիններ նախազգուշացրել են, որ ԵՄ-ից դուրս գալը կարող է խորը բացասական հետևանքներ ունենալ Բրիտանիայի տնտեսության համար[87]։

Մեծ Բրիտանիան լքեց ԵՄ-ն 2020-ի հունվարին։

Աղքատություն խմբագրել

Միացյալ Թագավորությունը զարգացած երկիր է սոցիալական բարեկեցության ենթակառուցվածքով, ուստի աղքատության վերաբերյալ քննարկումները միտված են հարաբերական նվազագույն եկամուտ օգտագործել ՝ զարգացող երկրների համեմատ։ Մեծ Բրիտանիան զարգացած երկրների վարկանիշային աղյուսակում գտնվում է աղքատության ցածր մակարդակի վրա՝ ավելի բարձր, քան Իտալիան և ԱՄՆ-ն, բայց ավելի ցածր, քան Ֆրանսիան, Ավստրիան, Հունգարիան, Սլովակիան և հյուսիսային երկրները[88]։

Տվյալներ խմբագրել

Ստորև բերված աղյուսակը ցույց է տալիս 1980–2020 թվականների հիմնական տնտեսական ցուցանիշները։ 3%-ից ցածր գնաճը կանաչ գույնով է.

Տարի ՀՆԱ

(Բիլ. US$PPP)

Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ

(ԱՄՆ դոլար PPP-ով)

ՀՆԱ

(Բիլ. ԱՄՆ դոլար անվանական)

Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ

(ԱՄՆ դոլար անվանական)

ՀՆԱ-ի աճ

(իրական)

Գնաճի մակարդակ

(տոկոսներով)

Գործազրկություն

(տոկոսներով)

Պետական պարտքը

(ՀՆԱ-ի %-ով)

1980 494.4 8,777.0 604.0 10,722.2  -2.1%  16.8% 7.1% 42.6%
1981  537.4  9,536.1  587.7  10,427.1  -0.7%  12.2%  9.7%  44.8%
1982  581.9  10,337.3  558.7  9,925.6  2.0%  8.5%  10.7%  43.1%
1983  630.1  11,187.9  532.5  9,455.1  4.2%  5.2%  11.5%  41.9%
1984  667.4  11,832.2  504.6  8,944.9  2.2%  4.4%  11.8%  42.2%
1985  716.9  12,677.0  536.9  9,494.3  4.1%  5.2%  11.4%  41.3%
1986  754.4  13,309.1  655.1  11,556.8  3.2%  3.6%  11.3%  41.3%
1987  814.8  14,343.4  813.0  14,312.5  5.4%  4.1%  10.4%  39.3%
1988  891.8  15,669.5  989.6  17,386.5  5.7%  4.6%  8.6%  37.1%
1989  950.7  16,656.6  1,007.4  17,650.7  2.6%  5.2%  7.2%  32.5%
1990  993.5  17,357.8  1,193.7  20,854.9  0.7%  7.0%  7.1%  28.6%
1991  1,015.8  17,684.8  1,247.9  21,725.3  -1.1%  7.5%  8.9%  28.5%
1992  1,043.1  18,114.3  1,289.1  22,385.4  0.4%  4.2%  10.0%  33.2%
1993  1,094.4  18,962.9  1,154.1  19,997.2  2.5%  2.5%  10.4%  38.0%
1994  1,160.8  20,061.4  1,239.7  21,425.4  3.8%  2.0%  9.5%  40.8%
1995  1,215.1  20,941.6  1,341.9  23,125.9  2.5%  2.6%  8.6%  43.7%
1996  1,268.2  21,804.1  1,416.8  24,359.4  2.5%  2.4%  8.1%  43.8%
1997  1,354.3  23,223.7  1,558.5  26,726.5  5.0%  1.8%  7.0%  43.3%
1998  1,420.3  24,288.9  1,651.8  28,247.5  3.7%  1.6%  6.3%  40.9%
1999  1,487.8  25,352.1  1,682.6  28,672.0  3.3%  1.3%  6.0%  39.4%
2000  1,574.8  26,743.5  1,661.3  28,212.7  3.5%  0.8%  5.5%  36.7%
2001  1,654.3  27,984.7  1,639.1  27,727.9  2.7%  1.2%  5.1%  34.0%
2002  1,716.7  28,916.4  1,782.9  30,032.2  2.2%  1.3%  5.2%  34.2%
2003  1,808.7  30,328.2  2,052.8  34,421.4  3.3%  1.4%  5.0%  35.4%
2004  1,899.7  31,688.0  2,413.1  40,252.4  2.3%  1.3%  4.8%  38.4%
2005  2,017.2  33,389.8  2,535.6  41,971.8  3.0%  2.1%  4.8%  39.6%
2006  2,135.4  35,106.7  2,709.8  44,549.7  2.7%  2.3%  5.4%  40.5%
2007  2,244.9  36,610.5  3,094.6  50,467.1  2.4%  2.3%  5.4%  41.5%
2008  2,281.6  36,904.6  2,952.3  47,753.7  -0.3%  3.6%  5.7%  49.3%
2009  2,201.7  35,363.2  2,421.0  38,885.1  -4.1%  2.2%  7.6%  63.2%
2010  2,274.4  36,240.1  2,484.0  39,579.6  2.1%  3.3%  7.9%  74.3%
2011  2,351.3  37,154.2  2,660.8  42,044.6  1.3%  4.5%  8.1%  80.0%
2012  2,439.7  38,296.7  2,704.5  42,453.5  1.4%  2.8%  8.0%  83.2%
2013  2,560.7  39,945.1  2,785.1  43,444.6  2.2%  2.6%  7.6%  84.2%
2014  2,667.4  41,292.5  3,067.1  47,480.8  2.9%  1.5%  6.2%  86.1%
2015  2,772.6  42,583.1  2,933.4  45,053.5  2.4%  0.0%  5.4%  86.7%
2016  2,896.5  44,121.1  2,703.2  41,177.8  1.7%  0.7%  4.9%  86.8%
2017  3,032.8  45,923.4  2,664.7  40,349.9  1.7%  2.7%  4.4%  86.3%
2018  3,144.1  47,325.6  2,861.0  43,063.7  1.3%  2.5%  4.1%  85.8%
2019  3,246.3  48,599.0  2,833.3  42,416.6  1.4%  1.8%  3.8%  85.2%
2020  2,961.9  44,153.9  2,709.7  40,394.1  -9.8%  0.9%  4.5%  104.5%

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ https://www.mitpressjournals.org/doi/pdfplus/10.1162/jinh_a_01448
  2. ↑ https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-349-20315-4_12
  3. ↑ Nigel Hawkins (2010 թ․ հոկտեմբերի 13). «Privatization Revisited» (PDF). Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  4. ↑ Alan Griffiths & Stuart Wall (2011 թ․ հուլիսի 16). «Applied Economics» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  5. ↑ «Global Economy Watch - Projections > Real GDP / Inflation > Share of 2016 world GDP». PWC. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 23-ին.
  6. ↑ Lorna Booth (2017 թ․ հունիսի 9). «Components of GDP: Key Economic Indicators». UK Parliament. House of Commons Library. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 25-ին.
  7. ↑ David Reid (2019 թ․ սեպտեմբերի 19). «New York stretches lead over London as the world's top financial center, survey shows». CNBC.
  8. ↑ Laura Wipfer (2017 թ․ հունիսի 12). «Facts and Figures 2017». ADS Group. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 25-ին.
  9. ↑ Angela Monaghan (2014 թ․ ապրիլի 22). «Pharmaceutical industry drives British research and innovation». The Guardian. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 25-ին.
  10. ↑ «The Fortune 2016 Global 500». Fortune. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Number of companies data taken from the "Country" box for Britain and Britain/Netherlands.
  11. ↑ Perry, Marvin; Jacob, Margaret C.; Chase, Myrna; Jacob, James R. (2009). Western Civilization: Ideas, Politics, and Society (9th ed.). Boston: Houghton Mifflin Harcourt. էջ 503. ISBN 978-0-547-14701-7.
  12. ↑ «Productivity Growth In The Industrial Revolution» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2005 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 8-ին.
  13. ↑ «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
  14. ↑ Ferguson, Niall (2004). Empire, The rise and demise of the British world order and the lessons for global power. Basic Books. ISBN 0-465-02328-2.
  15. ↑ Angus Maddison (2006). The World Economy. Development Centre of the Organisation for Economic Co-operation and Development. էջ 263. ISBN 978-92-64-02261-4.
  16. ↑ https://ukdefencejournal.org.uk/uk-ranked-second-most-powerful-country-in-the-world-in-audit-of-major-powers/
  17. ↑ CIA World Factbook (est. 2011): https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2012.html#uk Արխիվացված 2018-10-11 Wayback Machine, which also roughly correspond to figures given by Eurostat (est. 2010): «Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 22-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) (i.e. combination of "Industry, including energy" and "construction")
  18. ↑ Charles Levy, Andrew Sissons and Charlotte Holloway (2011 թ․ հունիսի 28). «A plan for growth in the knowledge economy» (PDF). The Work Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  19. ↑ «A Regional Perspective on the Knowledge Economy in Great Britain» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 8-ին.
  20. ↑ Bolshaw, Liz (2012 թ․ փետրվարի 29). «The future of work is the knowledge economy». FT.com. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 1-ին.
  21. ↑ Parker, David (2009). The Official History of Privatisation: The Formative Years 1970–1987. Vol. 1. Routledge. էջ 7. ISBN 978-1-134-03140-5.
  22. ↑ James Denman; Paul McDonald (1996). «Unemployment statistics from 1881 to the present day». Labour Market Trends. The Government Statistical Office. 104 (15–18).
  23. ↑ J. Christopher R. Dow; Dow, Christopher (2000). Major Recessions: Britain and the World, 1920-1995. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-924123-1.
  24. ↑ High, Steven (2013 թ․ նոյեմբեր). «"The wounds of class": a historiographical reflection on the study of deindustrialization, 1973–2013». History Compass. Wiley. 11 (11): 994–1007. doi:10.1111/hic3.12099.
  25. ↑ Phillip Inman, "Reports of recovery much exaggerated, says CBI", The Guardian (UK), 15 June 2009, p. 21.
  26. ↑ 26,0 26,1 «Edit/Review Countries». Imf.org. 2003 թ․ ապրիլի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  27. ↑ The ONS figures, reproduced by the Local Government Association, "From Recession to recovery", November 2008. Retrieved 13-05-09, p. 7, are slightly lower, giving 4.5% in 1988. Արխիվացված 2 Նոյեմբեր 2011 Wayback Machine
  28. ↑ ONS (2013 թ․ հունիսի 5). «170 Years of Industrial Change across England and Wales». The National Archives. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
  29. ↑ Elliott, Larry (2009 թ․ դեկտեմբերի 22). «UK recession longest and deepest since war, says ONS». The Guardian. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 9-ին.
  30. ↑ Stephen Machin (2015 թ․ ապրիլի 6). «Real wages and living standards: the latest UK evidence». London School of Economics. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  31. ↑ Mark Horsley (2015 թ․ մարտի 28). The Dark Side of Prosperity: Late Capitalism's Culture of Indebtedness. Ashgate Publishing. էջ 31. ISBN 978-1-4724-3657-3.
  32. ↑ «UK unemployment falls by 32,000». BBC News. 2008 թ․ մարտի 19. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  33. ↑ «Unemployment rise continues to slow». BBC News. 2009 թ․ դեկտեմբերի 16. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  34. ↑ «UK interest rates lowered to 0.5%». BBC News. 2009 թ․ մարտի 5. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
  35. ↑ Meyer, Annette (2012). Value Added / 14 National Labor Forces. Dorrance Publishing. էջ 170. ISBN 978-1-4349-7375-7.
  36. ↑ Katie Allen (2016 թ․ մարտի 21). «Current account deficit hits record high as GDP revised higher». The Guardian. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  37. ↑ https://www.bbc.co.uk/news/business-51962982
  38. ↑ «Coronavirus: UK interest rates cut to lowest level ever». BBC News. 2020 թ․ մարտի 19.
  39. ↑ «Gross Domestic Product: Quarter on Quarter growth: CVM SA %». Office for National Statistics. 2020 թ․ մարտի 31. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 10-ին.
  40. ↑ Elliott, Larry (2020 թ․ մայիսի 4). «Nearly a quarter of British employees furloughed in last fortnight». The Guardian. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 11-ին.
  41. ↑ Partington, Richard (2020 թ․ օգոստոսի 12). «Covid-19: UK economy plunges into deepest recession since records began». The Guardian.
  42. ↑ Strauss, Delphine (2020 թ․ օգոստոսի 12). «UK economy suffers worst slump in Europe in second quarter». Financial Times.
  43. ↑ «Quantitative Easing». Bank of England. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 16-ին.
  44. ↑ Romei, Valentina; Giles, Chris (2021 թ․ փետրվարի 12). «UK suffers biggest drop in economic output in 300 years».
  45. ↑ MAtt Keep (2022 թ․ հունվարի 25). «Economic update: Economy was back to pre-pandemic level before Omicron». House of Commons Library. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 1-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 30-ին.
  46. ↑ «More About the Bank». Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 12. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 8-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ bot: original URL status unknown (link) Bank of England – Retrieved 8 August 2008
  47. ↑ «Agriculture in the United Kingdom, 2009» (PDF). DEFRA. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2010 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 17-ին.
  48. ↑ 48,0 48,1 48,2 48,3 48,4 48,5 48,6 48,7 «Release: United Kingdom National Accounts, The Blue Book, 2013 Edition». Office for National Statistics. 2013 թ․ հուլիսի 31. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  49. ↑ 49,0 49,1 «Construction Statistics Annual 2010» (PDF). Office for National Statistics. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հունիսի 29-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 9-ին.
  50. ↑ Britain moves a step closer to building new nuclear reactors, Financial Times, 9 January 2008
  51. ↑ «Motor Industry Facts 2010» (PDF). SMMT. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2010 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 28-ին.
  52. ↑ «Facts & Figures – 2009» (PDF). Aerospace & Defence Association of Europe. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2010 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 13-ին.
  53. ↑ «UK Aerospace Industry Survey – 2010». ADS Group. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 13-ին.
  54. ↑ Bawden, Tom; Rose, David (2009 թ․ հունվարի 27). «Gordon Brown plans tonic for pharmaceutical industry». The Times. London. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  55. ↑ «The pharmaceutical industry and market in the UK». The Association of the British Pharmaceutical Industry. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  56. ↑ «United Kingdom – Oil». US Energy Information Administration. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  57. ↑ «United Kingdom – Natural Gas». US Energy Information Administration. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  58. ↑ «From the Margins to the Mainstream – Government unveils new action plan for the creative industries». DCMS. 2007 թ․ մարտի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 9-ին.
  59. ↑ «MediaCityUK – Talent Pool». MediaCityUK. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  60. ↑ «LFW: Fashion industry worth 26 billion pound to UK economy». FashionUnited Group. 2014 թ․ փետրվարի 17. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 17-ին.
  61. ↑ «Which is the world's biggest employer?». BBC News. 2012 թ․ մարտի 20.
  62. ↑ «Labour gets into bed with private medicine». The Guardian. London. 2000 թ․ նոյեմբերի 19. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  63. ↑ «At 60, the NHS needs reality check». Reuters. 2008 թ․ հուլիսի 3. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  64. ↑ 64,0 64,1 «Higher education in facts and figures – Summer 2009» (PDF). Universities UK. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2010 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 29-ին.
  65. ↑ Lazarowicz (Labour MP), Mark (2003 թ․ ապրիլի 30). «Financial Services Industry». United Kingdom Parliament. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  66. ↑ Davenport, Justin (2015 թ․ հոկտեմբերի 9). «'Chip and sin' cash boom for crooks». London Evening Standard. էջ 1.
  67. ↑ «GDP boosted by £158bn of 'phantom rent'». New Economics Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 7-ին.
  68. ↑ UNWTO Tourism Highlights 2015 Edition. UNWTO. 2015. doi:10.18111/9789284416899. ISBN 9789284416899.
  69. ↑ Bremner, Caroline (2016 թ․ հունվարի 28). «Top 100 City Destinations Ranking». Euromonitor International. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  70. ↑ «Department for Transport Statistics: Passenger transport: by mode, annual from 1952».
  71. ↑ «Road Lengths in Great Britain 2017» (PDF). Department of Transport. 2018 թ․ հուլիսի 5.
  72. ↑ «Rail infrastructure, assets and environmental 2017-18 Annual Statistical Release» (PDF). gov.uk. Office of Rail and Road. 2018 թ․ հոկտեմբերի 18.
  73. ↑ 73,0 73,1 «Size of Reporting Airports February 2017 - January 2018» (PDF). civil Aviation Authority. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 12-ին.
  74. ↑ Allister Heath (2016 թ․ հունիսի 16). «Why Britain's shopping spree will come at a cost». The Telegraph. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 18-ին.
  75. ↑ Judith Evans (2019 թ․ հունիսի 22). «Death of the high street weighs on landlords round the world». Financial Times. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 22-ին.
  76. ↑ «2021 tourism forecast». 2015 թ․ ապրիլի 20. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 8-ին. «forecast assumes a slow recovery in early 2021 before a step change in the spring ... followed by a gradual recovery throughout the rest of the year and beyond.»
  77. ↑ «COVID-19 (new coronavirus) - latest information and advice for businesses». Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 8-ին. «whether non-essential international travel can resume on 17 May, or whether we will need to wait longer before lifting the outbound travel restriction.»
  78. ↑ «European travel restrictions: Nonessential travel curbed». Deutsche Welle. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 8-ին. «Amid the coronavirus pandemic, many countries worldwide continue to restrict entry and most travel remains discouraged.»
  79. ↑ Whalan, Roscoe (2021 թ․ ապրիլի 5). «Boris Johnson refuses to set hard date for Britain to reopen for international travel». ABC News. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 8-ին. «Amid the coronavirus pandemic, many countries worldwide continue to restrict entry and most travel remains discouraged.»
  80. ↑ Chavez-Dreyfuss, Gertrude (2008 թ․ ապրիլի 1). «Global reserves, dollar share up at end of 2007-IMF». Reuters. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  81. ↑ «The fDi Report 2014 – Europe». FDi Magazine. 2014 թ․ հունիս. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 17-ին.
  82. ↑ Ambrose Evans-Pritchard (2017 թ․ հոկտեմբերի 15). «Britain's missing billions: Revised figures reveal UK is £490bn poorer than previously thought». The Telegraph. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  83. ↑ «November 2018 release». www.ons.gov.uk. UK trade - Office for National Statistics. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  84. ↑ «Where does export to? (2017) | OEC».
  85. ↑ «Where does import from? (2017) | OEC».
  86. ↑ «Brexit: All you need to know about the UK leaving the EU». British Broadcasting Corporation. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 6-ին.
  87. ↑ Partington, Richard (2019 թ․ հուլիսի 11). «Bank of England warns no-deal Brexit could trigger economic shock». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 6-ին.
  88. ↑ «Growing unequal?». OECD website. 2008. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.

Մատենագրություն խմբագրել

Հետագա ընթերցում խմբագրել

  • Gregg, Pauline. A Social and Economic History of Britain: 1760–1950 (1950) online

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Միացյալ_Թագավորության_տնտեսություն&oldid=9533871» էջից