Մեծ տան փոքրիկ տիրուհին
«Մեծ տան փոքրիկ տիրուհին» (անգլ.՝ The little lady of the big house), Ջեկ Լոնդոնի վեպը, որը ստեղծվել է 1915 թվականին։ Առաջին անգամ թողարկվել է 1916 թվականին։ Գրվել է ողբերգական արձակ ժանրով[1]։
Մեծ տան փոքրիկ տիրուհին անգլ.՝ The Little Lady of the Big House | |
|---|---|
| Հեղինակ | Ջեկ Լոնդոն |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | ռոմանտիկ գեղարվեստական գրականություն |
| Բնօրինակ լեզու | անգլերեն |
| Երկիր | .svg){kind=small} ԱՄՆ |
| Հրատարակիչ | Macmillan Publishers |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1916 |
| Թվային տարբերակ | gutenberg.org/ebooks/6455 |
Ջեկ Լոնդոնը գրել է ավելի քան երկու հարյուր պատմվածք, ինչպես նաև վեպեր և հեքիաթներ։ Նա ամբողջ աշխարհում հայտնի է՝ որպես արկածային գրականության ստեղծագործությունների հեղինակ։ Ըստ հեղինակի կարծիքի՝ այս վեպը իր լավագույն ստեղծագործությունն է։ Հեղինակը այս վեպը գրել է կյանքի վերջին տարիներին և հետևաբար, այն բնութագրվում է ստեղծագործական ժամանակաշրջանին բնորոշ սենտիմենտալ-ողբերգական շարժառիթներով[2]։
Սյուժե խմբագրել
Սյուժեի հիմքում ընկած է «սիրային եռանկյունին»։ Սիրավեպը նվիրված է հոգով ուժեղ անձանց հարաբերություններին և ցույց է տալիս զգացմունքների ուժն ու խորությունը, որոնք կարող են սեր առաջացնել նման մարդկանց սրտերում։ Վեպի գլխավոր հերոսներն են Պաոլա Դեստենը, Դիք Ֆորեստը և Իվեն Գրեհեմը։ Իրադարձությունները զարգանում են Կալիֆոռնիա նահանգում։ Վեպը լի է խորամանկություններով, սիրային հարաբերություններով և դրանով ամբողջապես ներթափանցում է ազնվության և պատվի ոգով, որը նրան յուրահատուկ հմայք է տալիս։
Վեպում կա նաև երկրորդ սյուժետային գիծ, որտեղ պատմվում է գլխավոր հերոսի մանկության մասին։ Դիք Ֆորեսթը, որը որոշել էր վաղ տարիքում հեռանալ տնից և գնացել առանց հոգու թափառելու աշխարհում։ Սյուժեն կառուցվել է շատ անսովոր ձևով և ունի անսպասելի ավարտ։ Հեղինակի խոսքով՝ դա եղել է ստեղծված իրավիճակի միակ հնարավոր մաքուր և ազնիվ ելքը[2]։
Գլխավոր դերեր խմբագրել
Դիք Ֆորեսթը՝ հարուստ ծնողների որդին, հաջողակ և շատ հարուստ մարդ, ամուսնացել է Պաոլայի հետ։ Նրանք կատարյալ զույգ են եղել և հիանալի լրացրել են միմյանց։ Երկուսն էլ ունեցել են տաղանդի մի զանգված և եղել են հսկայական տարածք զբաղեցնող հողի սեփականատեր, որտեղ նրանք զբաղվել են հացահատիկային մշակաբույսերի սելեկցիայով և ձիերի բուծմամբ։ Չնայած այն հանգամանքին, որ իրենց ենթակայության տակ գտնվող մարդիկ են եղել, Դիքը և Պաոլան հաճախ իրենք են մասնակցել աշխատանքին։ Կինը շրջել է երիտասարդ ձիերով, իսկ ամուսինը մշակել և ստեղծել է տարբեր մեքենաներ, որոնք օգնել են ոռոգել և ցանել դաշտերը։ Նա լիովին խորասուզվել է աշխատանքի մեջ, բայց դեռ հեռու չէր զվարճանում։ Անձնական շփման համար ամուսինների մոտ այնքան էլ շատ ժամանակ չի եղել։ Նա միշտ վաղ արթնացել ու սկսել է իր աշխատանքը՝ դեռևս անկողնում, իսկ Պաոլան մանկուց տառապում րտ անքնությունից և հաճախ քնում էր միայն առավոտյան։ Բայց ժամը տասնմեկին Դիքը ազատ րոպեներ էր ունենում, և հաճախ է այցելում էր կնոջը այդ պահին։ Նրանք ապրում են մի հսկայական կալվածքում, որը կոչվում էր «մեծ տուն», որը միշտ հյուրընկալում էր մի խումբ մարդկանց, այնպես որ նրանք երբեք չէին տխրում։
Մի օր նրանց մոտ է գալիս Դիքի վաղեմի ընկերը՝ Իվեն Գրեհեմը։ Հանգամանքների բերումով նրանք Պաոլայի հետ միասին շատ ժամանակ են անցկացնում և, բնականաբար, հյուրը ներթափանցում է տան տիրուհու զգացմունքների մեջ։ Իվենը հիանում էր Պաոլայի գեղեցկությամբ, խելքով և վեհաշուք հմայքով, քանի որ նա նրա առջև ներկայանում էր՝ որպես աղջնակի պես տղա և միևնույն ժամանակ իմաստուն, ազնիվ, նրբաճաշակ, հպարտության և չափի զգացումով։ Իվենը բացում է իր զգացմունքները Պաոլային, և նա հասկանում է, որ Իվենը սիրահարվել է իրեն և չի կարող ավելի շատ բարեկամական վերաբերվել նրան։ Նրան սկսում են տանջել հոգեկան ապրումները՝ ամուսնու հանդեպ սիրո և նվիրվածության միջև եղած խզումը, ով իր համար ամեն ինչի իմաստ էր դարձել, և ադ ամենը եղել է Իվենի հանդեպ կրքի պատճառով, այն մարդու, որն իր կյանքում այնքան ուրախություն և վաղուց մոռացված զգացմունքներ ու զգացմունքներ է մտցրել։ Դիքը շուտով գուշակում է ամեն ինչ, բայց որպես սիրող ամուսին, որոշում է գնալ մի քայլի, որը կարող էր հեշտացնել սիրահարներին կյանքը։ Պաոլան, մեղքի զգացում ունենալով նրա առաջ, երկար ժամանակ չի կարողանում ընտրել՝ իր ամուսնուն հավատարիմ մնալու, կամ Իվենի հետ մեկնելու մեջ։
Ստեղծման պատմություն խմբագրել
Ջեկ Լոնդոնը ապրել է կարճ, բայց շատ հագեցած և հետաքրքիր կյանք՝ լի տարբեր իրադարձություններով և տպավորություններով։ Իր 40 տարիների ընթացքում նա եղել է Հյուսիսային Ամերիկայի գրեթե յուրաքանչյուր կետում, զգացել Է Ալյասկայի սառնամանիքները և Սողոմոնի կղզիների կիզիչ արևը։
Իր ստեղծագործություններից յուրաքանչյուրում Լոնդոնը ներդրել է իր մի մասնիկը, նա նկարագրել է կյանքի ճանապարհին իրեն հանդիպող մարդկանց գծերն ու բնավորությունը։ Ջեկ Լոնդոնի բոլոր կերպարներն օժտված են խիզախությամբ, պատվով, ազնվությամբ և համառությամբ, կենսասիրությամբ, ընկերակցության զգացումով և արդարության ձգտումով[1]։
«Մեծ տան փոքրիկ տիրուհին» վեպում հեղինակը նկարագրել է բուրժուական Ամերիկայի ծանր տարիներին, երբ Կալիֆոռնիան թվում էր փրկության միակ վայրը իր երազանքներն ու ձգտումները։ Ջեկ Լոնդոնն ինքն էլ վերջին տարիներին ընտանիքով տեղափոխվել է Կալիֆոռնիա, որտեղ էլ արտադրել է նման փորձեր (վեպում նկարագրված)՝ հացահատիկային մշակաբույսերի աճեցման և ձիերի խաչասերման ու դուրս բերման վերաբերյալ։
Վեպը գրվել է հեղինակին ոչ բնորոշ ժանրով, այդ պատճառով հրապարակումից հետո նա բավականին ոչ տեղին արձագանքներ է ստացել Լոնդոնի ժամանակակիցների կողմից։ «Փոքրիկ տիրուհին այն է, ինչին ես ձգտում էի իմ ամբողջ գրողական կյանքում, չէ՞ որ այս գիրքն այնքան տարբեր է նրանցից, ինչ ես ստեղծել էի նախկինում»[1][3]։
Էկրանավորում խմբագրել
- «Մեծ տան փոքրիկ տիրուհին» (The Little Fool) - 1921 թվական, ԱՄՆ, տևողությունը 60 րոպե։