Մարսի արբանյակներ
| Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Մարս մոլորակը ունի երկու բնական արբանյակ։ Ֆոբոս (հուն․՝ φόβος «վախ») և Դեյմոս (հուն․՝ δείμος «սարսափ»).
Երկու արբանյակներն էլ պտտվում են իրենց առանցքի շուրջ նույն ժամանակում, որքան և Մարսի շուրջ, այդ պատճառով, նրանք միշտ շրջված են դեպի մոլորակը նույն կողմով։ Մարսի մակընթացային ազդեցությունը անընդհատ դանդաղեցնում է Ֆոբոսի շարժումը, և ի վերջո կհանգեցնի արբանյակի անկմանը մոլորակի վրա։ Իսկ Դեյմոսը հակառակը հեռանում է Մարսի ուղեծրից։
Երկու արբանյակն էլ ունեն էլիպսոիդային ձև, Ֆոբոսը (26,6×22,2×18,6 կմ) մի փոքր մեծ է Դեյմոսից (15×12,2×10,4 կմ)։ Դեյմոսի մակերեսը ավելի հարթ է, այն բանի հաշվին, որ խառնարանների մեծ մասը ծածկված է մանրահատիկ նյութով։ Ամենայն հավանականությամբ Ֆոբոսի դեպքում, որը ավելի մոտ է մոլորակին և ավելի ծանր է, երկնաքարերի հարվածների հետևանքով արտանետված մասնիկները կամ հարվածել են Ֆոբոսի մակերևույթին, կամ ընկել են Մարսի վրա, իսկ Դեյմոսի դեպքում այդ մասնիկները մնացել են արբանյակի ուղեծրում և ժամանակի հետ նստել են մակերևույթի վրա, թաքցնելով ռելիեֆի անհարթությունները։
Հետազոտություններ խմբագրել
1894 թվականին Ա․ Բելոպոլսկին և 1896 թվականին Ս․ Կոստինսկին ստացան Դեյմոսի լուսանկարները, իսկ 1909 թվականի մեծ դիմակայության ժամանակ Ս․ Կոստինսկին ստացավ հստակ լուսանկարներ Ֆոբոսի և Դեյմոսի մասին։ 1911 թվականին Գ․ Ստրյուվն առաջարկել է Մարս մոլորակի արբանյակների շարժման առաջին տեսանյութը։
Արտաքին հղումներ խմբագրել
|
Սա անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։ Այս նշումը հարկավոր է փոխարինել համապատասխան թեմատիկ նշումով։ |