Մանում (տեքստիլ)

Մանում, տարբեր թելերի պարուրաձև ոլորման և շարվածքի գործընթաց։ Մանումը կատարվում է հիմնականում թելերն առավել ամուր և երկար դարձնելու նպատակով։ Հայաստանում մանել սկսել են անհիշելի ժամանակներից, դա է վկայում պեղումների արդյունքում հայտնաբերված փայտյա, ոսկրե և կավե իլիկների առկայությունը։

Մանում

Textile process

Մասն է	clothmaking
Immediate cause of	twist
Ով է կիրառում	spinner, spinning master
Կազմված է	drafting

Ի. Մ. Պրյաշնիկովի «Մանածագործուհին» նկարը, 1878

Ա. Ա. Բուչկուրի, «Մանածագործուհիները» 1903-1905

Մանման եղանակները.

• Մազաթելի ոլորումը ձեռքի ափերի մեջ
• Մազաթելի մակերևութային ոլորում
• Մանում իլիկի օգնությամբ
• Մանում ճախարակի օգնությամբ
• Մանում մանածագործական սարքերի օգնությամբ

Մանման գործընթացի փուլեր

Մանումը զանազան մանածագործական գործիքների կիրառմամբ ներառում է երեք փուլեր. այդ թվում յուրաքանչյուր փուլ իր ընթացքն ունի.

• Մազաթելի զանգվածի պատրաստում և դրանից ժապավենի ստացում
  • Փխրեցում, մամլած զանգվածը ծվեն-ծվեն են անում, մանրացնում, որպեսզի ավելի հեշտ միախառնվի և աղբից հեշ զատվի։
  • Միախառնում, փխրունացված մազաթելի զանազան տեսակների իրար հետ ոլորման գործընթացը, որպեսզի ստանան այնպիսի թելեր, որպիսին հարկավոր է՝ առաձգական, ամուր, բարակ, հաստ և այլն։
  • Գզում, ապահովում է հետագա փխրեցումն ու մազաթելի մաքրումը զանազան տեսակի աղբից։
  • Սանդերքում, տեղի է ունենում առանձնացում։ Ընդհանուր զանգվածից այլ մանր թելերի առանձնացման գործընթացն է։ Հեռացնում են գործընթացից մնացած մանր մասերը և ձևավորում կամ ժապավեն կամ էլ հաստաթել։
• Նախամանում, աստիճանաբար ժապավենից դուրս են հանում հաստաթելը (նախաթել) և կծիկ պատրաստում ըստ համապատասխան ձևի և չափի։

Մանման համակարգ

Գոյություն ունի մանման երեք հիմնական համակարգ.

• սանդերքամեքենայով
• հաստոցային գործիքների օգնությամբ
• սանրավոր մեքենաներով

Մանումը գրականության մեջ

Նորատուսի բնակչուհի, ով իլիկով թել է մանում

Հայ գրականության մեջ հայտնի է Ղազարոս Աղայանի «Ճախարակ» բանաստեղծությունը, որի մեջ խոսվում է մանելու գործընթացի մասին.

Մանի՛ր, մանիր, ի՛մ ճախարակ,
Մանիր սպիտակ մալանչներ,
Մանիր թելեր հաստ ու բարակ,
Որ ես հոգամ իմ ցավեր։
Ձեթ եմ ածել ականջներըդ,
Նոր շինել եմ շրտըվիկ,
Դե՜հ, շու՛տ շարժիր լայն թևերդ,
Ոստեր շինիր սըրուլիկ։
Մանի՛ր, մանիր, ի՛մ ճախարակ,
Լիսեռնիկդ պտըտիր,
Մանիր թելեր հաստ ու բարակ,
Իլիկիդ վըրա փաթաթիր։

Գրականություն

• «Прядение». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Տես նաև

• Տեքստիլ արդյունաբերություն
• Ճախարակ (գործիք)

Արտաքին հղումներ

• Trowbridge medieval spinning industry Արխիվացված 2012-10-24 Wayback Machine
• Прядение из собачьей шерсти Արխիվացված 2016-09-06 Wayback Machine
• Spinnen mit der Handspindel (Landschaftsmuseum Obermain)
• Geschichte des Handspinnens Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine
• Wollspinnerin im Mittelalter Kleidung, soziales Umfeld, Gegenstände des mittelalterlichen Spinnens und Textilhandwerk
• Spinnen und Weben als halstattzeitliche Urnendarstellung Արխիվացված 2007-09-27 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մանում (տեքստիլ)» հոդվածին։