Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ
Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում Ղազախստանի օբյեկտները թվով 5-ն են (2017 թ), որը կազմում է ընդհանուր թվի 0,5 %-ը (1073՝ 2017 թվականի դրությամբ)։ 3 օբյեկտներ ընդգրկված են մշակութային չափանիշներով, այդ թվում՝ 1-ը համարվում է մարդկային ստեղծագործ հանճարի գլուխգործոց, մնացած 2-ը՝ բնական չափանիշներով։ Բացի դրանից 2017 թվականի դրությամբ ևս 13 օբյեկտներ ընդգրկված են թեկնածու ցանկում[1]։
Ղազախստանը վավերացրել է Համաշխարհային ժառանգության պաշտպանության կոնվենցիան 1994 թվականի ապրիլի 29-ին[2]։ Ղազախստանի առաջին օբյեկտներն ընդգրկվել են ցանկում 2003 թվականին, Համաշխարհային ժառանգության հանձնաժողովի 27-րդ նիստում։
Ցանկ խմբագրել
Տվյալ աղյուսակում տեղանքներն ընդգրկված են Համաշխարհային ժառանգության կողմից դասակարգված ձևով։
| # | Պատկեր | Անվանում | Տեղադրություն | Ստեղծման տարեթիվ | Ցանկում ընդգրկվելու տարեթիվ | № | Չափանիշներ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 
|
Խոջա Ախմեդ Յասավիի դամբարան[3] (ղազ.՝ Қожа Ахмет Ясауи кесенесі) |
Քաղաք՝ Թուրքեստան Հարավ-Ղազախստանյան մարզ |
1389-1405 | 2003 | 1103 | i, iii, iv |
| 2 | 
|
Թամաղլի (Թանբալի) հնագիտական լանդշաֆտի պետրոգլիֆներ[4] (ղազ.՝ Тамғалы петроглиф тас кешені) |
Մոտակա քաղաք՝ Ալմաթի Ալմաթայի մարզ |
Մ․ թ․ ա 2-րդ հազարամյակ - 20-րդ դարի սկիզբ | 2004 | 1145 | iii |
| 3 | 
|
Սարիարկա՝ Հյուսիսային Ղազախստանի տափաստաններ և լճեր[5] (ղազ.՝ Сарыарқа - Солтүстік Қазақстан даласы мен көлдері) |
Աքմոլայի, Կարագանդայի, Կոստանայի մարզեր | — | 2008 | 1102 | ix, x |
| 4 | 
|
Մետաքսի ճանապարհի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ[6] | Ալմաթայի, Ժամբիլի մարզեր (Չինաստանի և Ղրղզստանի հետ համատեղ) | - | 2014 | 1442 | ii, iii, v, vi |
| 5 |  |
Արևմտյան Տյան Շան[7] (ղազ.՝ Батыс Тянь-Шань) * Կարատաու բնական արգելոց * Ակսու-Ջաբագլի բնական արգելոց * Սաիրամ-Ուգամ ազգային պարկ |
Հարավ-Ղազախստանյան, Ժամբիլի մարզեր (Ուզբեկստանի և Ղրղզստանի հետ համատեղ) | - | 2016 | 1490 | x |
Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն խմբագրել
Նախնական ցանկ խմբագրել
Աղյուսակում օբյեկտները դասավորված են նախնական ցանկում դրանք ավելացնելու հերթականությամբ։ Ցանկում նշված են այն օբյեկտները, որոնք Ղազախստանի կառավարության կողմից առաջարկվել են որպես թեկնածուներ համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկվելու համար։
| # | Պատկեր | Անվանում | Տեղադրություն | Ստեղծման ժամանակ | Ցանկում ընդգրկվելու տարին | № | Չափանիշներ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  |
Մերկե սրբավայր[8] (ղազ.՝ Меркі) |
Մոտակա բնակավայր՝ Մերկե Ժամբիլի մարզ |
VI-XI դարեր | 1998 | 1131 | նշված չեն |
| 2 |  |
Բեգազի Դանդիբայ մեգալիթյան դամբարան[9] (ղազ.՝ Беғазы - Дәндібай мәдениеті) |
Մոտակա բնակավայր՝ Աքթոգայ Քարաղանդայի մարզ |
Մ․ թ․ ա XIII-IX դարեր | 1998 | 1132 | ii, iii, iv |
| 3 |  |
Թասմոլա մշակույթի քարե շրջաններով դամբարանաբլուրներ[10] (ղազ.՝ Тасмола мәдениеті) |
Քարաղանդայի, Աքմոլայի, Պավլոդարի մարզեր | Մ․ թ․ ա VII-III դարեր | 1998 | 1133 | նշված չեն |
| 4 |  |
Եշկիոլմեսի ժայռապատկերներ[11] (ղազ.՝ Ешкіөлмес петроглифтері) |
Մոտակա քաղաք՝ Տալդի Կուրգան Ալմաթայի մարզ |
Մ․ թ․ ա XIII-IX դարեր | 1998 | 1134 | նշված չեն |
| 5 |  |
Արփա-Ուզենի ժայռապատկերներ[12] (ղազ.՝ Арпаөзен петроглифтері) |
Մոտակա բնակավայր՝ Չուլակկուրգան Հարավ-Ղազախստանյան մարզ |
Մ․ թ․ ա I հազ․ | 1998 | 1135 | ii, iii, iv |
| 6 |  |
Կարաթաուի պալեոլիթական օբյեկտներ[13] (ղազ.՝ Қаратау) |
Հարավ-Ղազախստանյան, Ժամբիլի, Ղիզիլօրդայի մարզեր | — | 1998 | 1136 | նշված չեն |
| 7 |  |
Օթրար օազիսի հնագիտական օբյեկտներ[14] (ղազ.՝ Отырар) |
Մոտակա քաղաք՝ Թուրքեստան Հարավ-Ղազախստանյան մարզ |
— | 1998 | 1137 | iii, iv |
| 8 |  |
Ուլիթաու մշակութային լանդշաֆտ[15] (ղազ.՝ Ұлытау) |
Մոտակա քաղաք՝ Ժեզկազգան Քարաղանդայի մարզ |
— | 1998 | 1138 | նշված չեն |
| 9 | _in_June.jpg) |
Հյուսիսային Տյան Շան (Իլե-Ալաթաու ազգային պարկ)[16] (ղազ.՝ Іле-Алатау ұлттық паркі) |
Մոտակա քաղաք՝ Ալմաթի Ալմաթայի մարզ |
— | 2002 | 1681 | x |
| 10 |  |
Ալթին Էմել պետական ազգային պարկ[17] (ղազ.՝ «Алтынемел» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі) |
Մոտակա քաղաք՝ Ալմաթի Ալմաթայի մարզ |
— | 2002 | 1682 | vii, viii, ix |
| 11 |  |
Աքսու Ժաբագլի արգելոց[18] (ղազ.՝ Ақсу-Жабағылы мемлекеттік табиғи қорығы) |
Հարավ-Ղազախստանյան, Ժամբիլի մարզեր | — | 2002 | 1683 | vii, x |
| 12 |  |
Մետաքսի ճանապարհ[19] (ղազ.՝ Жібек жолы) |
Եվրոպա-Չինաստան | — | 2012 | 5754 | նշված չեն |
| 13 |  |
Սաուիսկանդիկի ժայռապատկերներ[20] | Մարզ՝ Ղիզիլօրդայի մարզ | XVIII век до н. э. — III век н. э. | 2016 | 6156 | ii, iii, iv |
Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն խմբագրել
Մերկե
Բեգազի Դանդիբայ
Թասմոլա
Եշկիոլմեսի
Արփա-Ուզեն
Աքսու Ժաբագլի
Թեկնածու օբյեկտների տեղադրություն
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Tentative» (անգլերեն). UNESCO World Heritage Centre — Список кандидатов в объекты всемирного наследия ЮНЕСКО в Казахстане. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 10 октября 2011-ին.
- ↑ «The States Parties - Kazakhstan». unesco.org. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 10 октября 2011-ին.
- ↑ http://whc.unesco.org/en/list/1103
- ↑ http://whc.unesco.org/en/list/1145
- ↑ http://whc.unesco.org/en/list/1102
- ↑ http://whc.unesco.org/en/list/1442
- ↑ http://whc.unesco.org/en/list/1490
- ↑ http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1131/
- ↑ http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1132/
- ↑ http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1133/
- ↑ http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1134/
- ↑ http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1135/
- ↑ http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1136/
- ↑ http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1137/
- ↑ http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1138/
- ↑ http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1681/
- ↑ http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1682/
- ↑ http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1683/
- ↑ http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5754/
- ↑ http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6156/