Հինգերորդ հանրապետության շարժում
Հինգերորդ հանրապետության շարժում (իսպ.՝ Movimiento V [Quinta] República, MVR), Վենեսուելայի ձախ սոցիալիստական կուսակցություն, որն ստեղծվել է 1997 թվականի հուլիսին Հեղափոխական բոլիվարական շարժում-200-ի հիման վրա, որպեսզի 1998 թվականի նախագահական ընտրություններում սատարի Ուգո Չավեսին։ Իր անունն ստացել է Չավեսի՝ նոր, Հինգերորդ հանրապետություն ստեղծելու անհրաժեշտություն ստեղծելու գաղափարից, որպեսզի փոխարինվի այսպես կոչված Չորրորդ հանրապետության հոտած վարչակարգը։
| Հինգերորդ հանրապետության շարժում իսպ.՝ Movimiento Quinta República | |
|---|---|
 | |
 | |
| Տեսակ | կուսակցություն |
| Երկիր | .svg){kind=small} Վենեսուելա |
| Առաջնորդ | Ուգո Չավես |
| Հիմնադիր | Ուգո Չավես |
| Հիմնադրված | 1997 |
| Լուծարված | 2006 |
| Գաղափարախոսություն | սոցիալիզմ, ձախ ազգայնականություն, socialism of the 21st century?, բոլիվարիզմ և Chavismo? |
| Շտաբ | Կարակաս, Վենեսուելա |
| Կայք | mvr.org.ve |
 Fifth Republic Movement Վիքիպահեստում | |
Իր առաջնորդի նախագահ դառնալուց հետո Հինգերորդ հանրապետության շարժումը դառնում է կառավարող կուսակցություն մինչև 2007 թվականի հոկտեմբերի 20-ը, երբ կազմավորվեց Վենեսուելայի միասնական սոցիալիստական կուսակցությունը՝ Հինգերորդ հանրապետության շարժմանը Չավեսին սատարող մի շարք ձախ կուսակցությունների միավորման արդյունքում։
Իր ստեղծման պահից Հինգերորդ հանրապետության շարժումն իրեն դիրքավորում էր որպես Բոլիվարական հեղափոխության կուսակցություն և աղքատ երկրների քաղաքական ձայն։
Հինգերորդ հանրապետություն խմբագրել
Ըստ Վենեսուելայի պատմագրության՝ գոյություն է ունեցել 4 հանրապետություն, որի տակ հասկանում են երկրի գոյատևումը վարչակարգի լուրջ փոփոխությունների ընթացքում։ Համարվում է, որ Առաջին հանրապետությունը, որը հայտնի է նաև «Վենեսուելայի կոնֆեդերացիա» անվամբ, հիմնադրվել է 1811 թվականին և գոյություն է ունեցել մինչև 1812 թվականը։ Երկրորդ հանրապետության պատմությունն սկսվում է 1813 թվականին Սիմոն Բոլիվարի կողմից իր Հրաշալի արշավից հետո հանրապետական վարչակարգի վերականգնումից․ այն նույնպես երկար ժամանակ չգոյատևեց՝ մինչև 1814 թվականը։ Երրորդ հանրապետության ժամանակաշրջանն սկսվում է 1816 թվականից, երբ Իսպանիայից անկախություն ձեռք բերելու կողմնակից պարտիզանական տարբեր խմբեր Լյանոսում միավորվեցին Բոլիվարի ղեկավարությամբ և կազմավորեցին անկախ կառավարություն, որը գոյատևեց մինչև 1819 թվականը, երբ Անգոստուրայի կոնգրեսը հայտարարեց Մեծ Կոլումբիայի ստեղծումը, որի մի մասը դարձավ Վենեսուելան։ 1830 թվականին Մեծ Կոլումբիան փլուզվեց և վերականգնվեց Վենեսուելայի անկախությունը՝ սկիզբ դնելով Չորրորդ հանրապետությանը։ 1864 թվականին Վենեսուելայի Հանրապետությունը վերակազմավորվեց Վենեսուելայի Միացյալ Նահանգների դաշնության և ետ վերափոխվեց 1953 թվականին։ Թեև այս այս ժամանակաշրջաններն սկսվում են նոր սահմանադրությունների ներդրմամբ՝ համապատասխանաբար չորրորդ և քսանչորսերորդ, Վենեսուելայի պատմագրության մեջ դրանք նշվում են որպես Չորրորդ հանրապետության շարունակություն[1]։
Նախագահ դառնալուց հետո Չավեսը նախաձեռնեց սահմանադրական բարեփոխում, որն ավարտվեց 1999 թվականի դեկտեմբերին նոր սահմանադրության ընդունմամբ։ Այդ ժամանակվանից երկիրը հայտնի է որպես «Վենեսուելայի բոլիվարական հանրապետություն», այդպիսով իրականություն դարձնելով Չավեսի՝ քաղաքականության և ղեկավարման մեջ նոր դարաշրջան սկսելու ցանկությունը։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Gustavo Planchart Manrique: "Constituciones de Venezuela" in Diccionario de Historia de Venezuela. Caracas: Fundación Polar, 1997. ISBN 980-6397-37-1