Հապալասենի,Ղողնոշ
Հապալսենի
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր
Բաժին Ծածկասերմեր
Դաս Երկշաքիլավորներ
Կարգ Հապլասածաղկավորներ
Ընտանիք Հապալասազգիներ
Ցեղ Հապլասենի
Լատիներեն անվանում
Vaccinium
Տիպիկ ներկայացուցիչներ
Ենթատեսակներ, բաժիններ տեսակներ
Տես. բաժին ենթատեսակներ և բաժիններ
Տես. բաժին Առավել հայտնի տեսակներ
Տես նաև. Հապլասենու դասի տաքսոնները
մոտ 450 տեսակ


Դասակարգումը
Վիքիցեղերում


Պատկերներ
Վիքիպահեստում

ITIS 23571
NCBI 13749
EOL 38372

IPNI41122

Հապալասենի,Ղողնոշ, (լատին․՝ Vaccinium), հապալասազգիների ընտանիքի բույսերի ցեղ։ Հայտնի է 200 տեսակ։ Առավել տարածված են կարմիր, սև, կապույտ, բարձրաճ և խոշորապտուղ հապալասենիներ։ Հայաստանում աճում է անտառային շրջաններում։

Կենսաբանական նկարագիր խմբագրել

 
Vaccinium vitis-idaea: Բուսաբանական նկարազարդումը Լինդմանի «Bilder ur Nordens Flora» գրքի, 1917-1926:
1 - ընձյուղը ծաղիկներով,
2 - պտուղները,
3 - ծաղկի լայնակի կտրվածքը,
4 - առէջ

Բազմամյա հատապտղային կիսաթփեր են, բարձրությունը՝ 25-60 սմ-ից, 0,3-1 մ։ Տերևները հերթադիր են, կաշեկերպ, երկարավուն, ձվաձև, ծաղիկները տերևանութային են կամ գագաթնային, մեկական կամ ողկուզներում, երկսեռ, ծաղիկները՝ սպիտակ կամ բաց վարդագույն, պտուղները՝ խոշոր, գնդաձև, երկարավուն, մաշկը՝ նուրբ, մոմաշերտով։ Ծաղկում է հունիս-հուլիսին։ Պտուղը խոշոր, գնդաձև, երկարավուն, նուրբ մաշկով, բազմասերմ, հյութալի, քաղցրավունթթվաշ հատապտուղ է։

Ծաղկի բանաձև՝  [3]

Հայաստանում խմբագրել

Հայաստանում աճում է առնվազն 3 տեսակ՝

Տարածում խմբագրել

Տարածված է Լոռու (Ֆիոլետովո, Մարգահովիտ գյուղիի շրջակայք), Կոտայքի (Հանքավանի շրջակայք), Գեղարքունիքի (Թաքաղաչի կիրճ, Սպիտակասար) մարզերում։ Աճում է վերին լեռնային, ենթալպյան և ալպյան գոտիներում (2800-3300 մ բարձրություններում), մարգագետիններում, անտառներում։

Ենթադասեր և բաժիններ խմբագրել

 
Միրգ Vaccinium vitis-idaea խոշոր պլանով

Կիրառում խմբագրել

Պտղամիսը պարունակում է շաքարներ, վիտամիններ։ Օգտագործվում է թարմ և վերամշակված (մուրաբա, ջեմ, հյութ ևն)։ Ունի հակալնդախտային և միզամուղ հատկություն։ Բազմացվում է կտրոններով։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Род Vaccinium в базе данных Index Nominum Genericorum (ING) (поиск по слову Vaccinium) (անգլ.)
  2. В издании Флора Европейской части СССР… (см. раздел Литература) в качестве номенклатурного типа указан вид Vaccinium myrtillus L. (1753), объяснение этому даётся в Index Nominum Genericorum (ING) (поиск по слову Vaccinium) (անգլ.)
  3. Андреева И. И., Родман Л. С. Ботаника. — 3-е, перераб. и доп. — М.: Колос, 2005. — С. 410. — 528 с. — ISBN 5-9532-0114-1

Գրականություն խմբագրել

  • Кожевников Ю. П. Семейство вересковые (Ericaceae) // Жизнь растений. В 6-ти т. / под ред. А. Л. Тахтаджяна. — М.: Просвещение, 1981. — Т. 5. Ч. 2. Цветковые растения. — С. 88—95. — 512 с. — 300 000 экз.
  • Виноградова В. М. Ericaceae Juss. — Вересковые // Флора европейской части СССР / Отв. ред. Ан. А. Фёдоров. — Л.: Наука. Ленинградское отделение, 1981. — Т. V. Редактор тома Р. В. Камелин. — С. 40—52. — 4200 экз. — УДК 582.683.2 (470.1/6)
  • Vaccinium // Ботаника. Энциклопедия «Все растения мира»: Пер. с Английский язык = Botanica / ред. Д. Григорьев и др. — М.: Könemann, 2006 (русское издание). — С. 911. — 1020 с. — ISBN 3-8331-1621-8
  • Губанов И. А. и др. Определитель высших растений средней полосы европейской части СССР: Пособие для учителей / И. А. Губанов, В. С. Новиков, В. Н. Тихомиров. — М.: Просвещение, 1981. — С. 190—191.
  • Jorge B. Retamales, James F. Hancock. Blueberries. — CABI, 2012. — 336 p. — ISBN 1845938267ISBN 9781845938260

Արտաքին հղումներ խմբագրել

  • «Vaccinium». eFloras (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 27-ին.
  • «Vaccinium in Flora of China». eFloras (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 27-ին.
  • «Search Results: Vaccinium». Flora Europaea (անգլերեն). Royal Botanic Garden Edinburgh. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 27-ին.
  • «PLANTS Profile for Vaccinium (blueberry)» (անգլերեն). USDA NRCS. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 27-ին.
Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։  
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 241