Վիքիպեդիա

Հաշիմ Տաչի

Հաշիմ Տաչի (ալբ․՝ Hashim Thaçi, ապրիլի 24, 1968(1968-04-24)[1][2][3][…], Սրբիցա, Skenderaj Municipality, Կոսովո-Միտրովիցի շրջան, Կոսովոյի սոցիալիստական ինքնավար երկրամաս, Սերբիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՀՍՖՀ[4]), Կոսովոյի մասամբ ճանաչված Հանրապետության հինգերորդ նախագահը 2016 թվականի ապրիլի 7-ից մինչև 2020 թվականի նոյեմբերի 5-ը։ 2008 թվականի փետրվարի 17-ից մինչև 2014 թվականի դեկտեմբերի 9-ը եղել է Հանրապետության վարչապետը, 2014 թվականի դեկտեմբերից մինչև 2016 թվականի ապրիլը՝ կառավարության նախագահի առաջին տեղակալը և արտաքին գործերի նախարարը Իսա Մուստաֆայի կառավարությունում։ 2008 թվականի փետրվարի 17-ին եղել է Կոսովոյի անկախության հռչակման հիմնական նախաձեռնողներից մեկը։

Հաշիմ Տաչի
 
Կուսակցություն՝ Կոսովոյի դեմոկրատական կուսակցություն
Կրթություն՝ Պրիշտինայի համալսարան և Ցյուրիխի համալսարան
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ, ռազմական գործիչ և զինվոր
Դավանանք սուննի իսլամ
Ծննդյան օր ապրիլի 24, 1968(1968-04-24)[1][2][3][…] (55 տարեկան)
Ծննդավայր Սրբիցա, Skenderaj Municipality, Կոսովո-Միտրովիցի շրջան, Կոսովոյի սոցիալիստական ինքնավար երկրամաս, Սերբիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՀՍՖՀ[4]
Քաղաքացիություն  Կոսովո և  Հարավսլավիա
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է 1968 թվականին Կոսովոյի ինքնավար երկրամասի կենտրոնական մասում՝ Դրենիցայի հյուսիս-արևմուտքում գտնվող Սրբիցայի մունիցիպալիտետի Բրոկնա գյուղում։

Եղել է «Կոսովոյի ազատագրական բանակ» կազմակերպության հիմնադիրներից մեկը։

1997 թվականի հուլիսին Հաշիմ Տաչին հարավսլավական դատարանի կողմից ահաբեկչական գործունեության համար դատապարտվել էր 10 տարվա ազատազրկման[5]։

1998 թվականին փոքր միութենական Հարավսլավիայի կողմից միջազգային հետախուզում էր հայտարարվել՝ նրա ձերբակալման համար պատժամիջոցներ սահմանելով[6]։

1999 թվականի սկզբին դարձել է Կոսովոյի ամենագլխավոր դաշտային հրամանատարներից մեկը։ Գլխավորել է Կոսովոյի ալբանացիների պատվիրակությունը Ռամբույեի բանակցություններում։ Հարավսլավիայի դեմ պատերազմի սկսվելուց հետո ՆԱՏՕ-ն ստեղծեց իր կառավարությունը, որտեղ Հաշիմ Տաչին դարձավ վարչապետ։

1999 թվականի մարտին ստեղծել է Կոսովոյի ժողովրդավարական առաջընթացի կուսակցությունը, այնուհետև վերափոխվել է Կոսովոյի դեմոկրատական կուսակցության (ԿԴԿ)։ 2000 թվականի հոկտեմբերին կայացած տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններում ԿԴԿ-ն ստացել է ձայների 26,95 տոկոսը։

2001 թվականի նոյեմբերին Կոսովոյի Սկուպշչինի ընտրություններում Տաչիի կուսակցությունը հավաքել է ձայների 25,70 տոկոսը՝ առաջին տեղը զիջելով Կոսովոյի դեմոկրատական լիգային (Իբրահիմ Ռուգովայի կուսակցություն)։

2005 թվականի մայիսին Տաչին հայտարարել էր, որ Կոսովոյի դեմոկրատական կուսակցությունը ձևավորել է երկրամասի «ստվերային» կառավարությունը։ Ռուգովայի մահից հետո 2006 թվականի հունվարին համարվում էր Կոսովոյի վարչապետի թեկնածուներից մեկը։

2007 թվականի նոյեմբերին Կոսովոյի հերթական խորհրդարանական ընտրություններում Տաչիի կուսակցությունը հավաքել էր ձայների 34,3 տոկոսը։

2008 թվականի փետրվարի 17-ին Կոսովոն հռչակեց իր անկախությունը։ 2008 թվականի փետրվարի 17-ից մինչև 2014 թվականի դեկտեմբերի 9-ը զբաղեցրել է Կոսովոյի Հանրապետության վարչապետի պաշտոնը։

2014 թվականի դեկտեմբերի 12-ից մինչև 2016 թվականի ապրիլի 7-ը եղել է կառավարության նախագահի առաջին տեղակալն ու արտաքին գործերի նախարարը։

2016 թվականի փետրվարի 26-ին ընտրվել է Կոսովոյի նախագահ[7], իսկ ապրիլի 7-ին ստանձնել է պաշտոնը։

2020 թվականի նոյեմբերի 5-ին կամավոր հրաժարական է տվել Կոսովոյի նախագահի պաշտոնից այն բանից հետո, երբ Կոսովոյի հանցագործությունների Հաագայի դատարանը հաստատել է մարդկության դեմ հանցագործությունների և ռազմական հանցագործությունների վերաբերյալ իր նկատմամբ առաջադրված մեղադրանքները[8]։ Նույն օրը Տաչին ձերբակալվել և կալանավորվել է[9]։

Կոսովոյի Հանրապետության նախագահ խմբագրել

2016 թվականի օգոստոսի 17-ին Պրիշտինա է այցելել ԱՄՆ փոխնախագահ Ջոզեֆ Բայդենը։ Նա Կոսովոյի իշխանություններից պահանջել է կատարել Սերբիայի և Չեռնոգորիայի հետ պայմանավորվածությունները ԱՄՆ-ի աջակցությունը շարունակելու և Եվրամիությանն անդամակցելու ճանապարհին և արտաքին քաղաքական մեկուսացումից խուսափելու համար։ Հաշիմ Տաչին Բայդենին պատասխանել է, որ բոլոր հարցերը «շուտով կլուծվեն»։ Նա հանրապետության խորհրդարանին կոչ է արել կատարել Սերբիայի հետ ավելի վաղ ձեռք բերված բոլոր պայմանավորվածությունները Սերբիայի համայնքների համագործակցության (ՊՄԳ) և Չեռնոգորիայի միջև սահմանի սահմանազատման վերաբերյալ[10]։

2017 թվականի հունվարի 17-ին Տաչին ԵՄ արտաքին գործերի նախկին գերագույն ներկայացուցիչ Քեթրին Էշթոնին պարգևատրել է մեդալով Կոսովոյին մատուցած ծառայությունների համար։ Հանրապետության նախագահը նշել է, որ մեդալ է հանձնում «Եվրոպական միությանը Բալկանների մոտենալու» համար։ Հաշիմ Տաչին նաև ասել է, որ տարածաշրջանում լարվածությունը շուտով կհեռանա, իսկ Կոսովոյի և Արևմտյան Բալկանների ապագան՝ Եվրամիությանն ու ՆԱՏՕ-ին անդամակցելուն[11]։

2017 թվականի փետրվարի 2-ին ՄԱԿ-ում չընդունված պետության նախագահը Սերբիայի իշխանություններին մեղադրել էր Կոսովոյի սերբերին նոր հակամարտության հրահրելու մեջ։ Դա տեղի է ունեցել Սերբիայի նախագահ Տոմիսլավ Նիկոլիչի՝ Ռուսաստանի, Չինաստանի և ԱՄՆ-ի դեսպանների հետ հանդիպումից հետո, որտեղ նա հայտարարել է, որ Բրյուսելում կայացած բանակցություններում Կոսովոյի պատվիրակությունն իրեն ապակառուցողական է պահել, և Կոսովոյի կողմը չի ցանկանում պայմանավորվել։ Տաչին նշել է, որ Կոսովոյի իշխանությունների քննադատությունը «նպատակ ունի խոչընդոտել Կոսովոյի հյուսիսում սերբերի ամբողջական ինտեգրմանը Կոսովոյի կառույցներին»։ Նա Կոսովոյի սերբերին հավաստիացրել է, որ Կոսովոյի անվտանգության ուժերը ոչ մի վատ բան չեն անի։ Կոսովոյի նախագահը կոչ է արել ԵՄ-ին և ՆԱՏՕ-ին «դատապարտել Սերբիային Կոսովոյում և տարածաշրջանում նոր հակամարտության հրահրման համար»[12]։

2017 թվականի փետրվարի 19-ին Հաշիմ Տաչին հայտնել էր, որ Կոսովոն ծրագրում է 2017 թվականին հայտ ներկայացնել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին, Եվրոպայի խորհրդին և Ինտերպոլին անդամակցության համար։ Ավելի վաղ Ինտերպոլի գլխավոր քարտուղար Յուրգեն Շտոկը Տաչիի հետ հանդիպմանը խնդրել էր նրան չեղարկել Սերբիայի կողմից Կոսովոյի ալբանացիների ձերբակալության օրդերները՝ նրանց «քաղաքական մոտիվացիայով» պայմանավորված։ Նա նաև Ինտերպոլի ղեկավարին հայտնել է, որ մասնակիորեն ճանաչված Հանրապետությունը կազմակերպության մեջ մտնելու բոլոր պայմանները կատարում է և «Կոսովոն և Ինտերպոլը պետք են միմյանց»[13]։

2017 թվականի հուլիսի 3-ին Սերբիայի նախագահ Ալեքսանդր Վուչիչի հետ ոչ պաշտոնական հանդիպումից հետո Տաչին հայտարարել էր, որ հավատում է սերբերի և ալբանացիների հաշտեցման հնարավորությանը, քանի որ դա «բխում է Կոսովոյի, Սերբիայի և ամբողջ տարածաշրջանի շահերից»[14]։

2017 թվականի դեկտեմբերի 5-ին Հաշիմ Տաչին դիմել է Կոսովոյի քաղաքացիներին և Կոսովոյի անվտանգության ուժերին (ԱԽ)։ Իր ուղերձում նա կոչ է արել դադարեցնել Եվրամիության՝ օրենքի գերակայության հարցերով առաքելության (EULEX) աշխատանքը 2018 թվականի կեսերին։ Տաչին հայտարարել է, որ ե«վրոպացի հարկատուների հարյուր միլիոնավոր եվրոները ծախսվել են և շարունակում են ծախսվել EULEX առաքելության զարգացման վրա»։ Նա նշել է, որ Կոսովոյի Հանրապետության նպատակը Եվրամիությանն անդամակցելն է, «այլ ոչ թե Կոսովոյում մշտական եվրոպական առաքելություն ունենալը»։ Կոսովոյի նախագահը հայտարարել է, որ 2018 թվականի ամռանը Հանրապետությունը կքննարկի EULEX առաքելության ամբողջական փակումը։ Մինչ այդ Կոսովոն խոսում էր ԵՄ առաքելության կրճատման մասին, իսկ այժմ, ըստ Կոսովոյի առաջնորդի, «պետք է խոսել ավարտի փուլի մասին»։ Կոսովոյի անվտանգության ուժերին ուղղված ուղերձում Հաշիմ Տաչին կոչ է արել նրանց «ամբողջությամբ ստանձնել պայքարը կազմակերպված հանցավորության, ծայրահեղականության, ֆունդամենտալիզմի և ահաբեկչության բոլոր տեսակների դեմ»[15]։

Դեռևս 2017 թվականի հուլիսի սկզբին Կոսովոյի ռազմական հանցագործությունների գծով միջազգային հատուկ դատարանի ներկայացուցիչները հայտարարել էին, որ Հաագայի Կոսովոյի ազատագրական բանակի հանցագործությունների դատարանը պատրաստ է աշխատանքի։ Կոսովոյի Հանրապետությունից արձագանք չի եղել, միայն սեպտեմբերին Կոսովոյի ԱԳ նախարար Բեհջեթ Պացոլին հայտարարել է, որ Կոսովոյի ռազմական հանցագործությունների գծով միջազգային դատարանից Կոսովոյի ալբանացիների դեմ մեղադրանքներ է ակնկալում։ Նա նաև հայտարարել է, որ ռազմական հանցագործությունների համար մեղավոր Կոսովոյի ալբանացիները պետք է պատժվեն, սակայն նշել է, որ «լավ կլիներ մեղադրանքներ ունենալ նրանց դեմ, ովքեր իսկապես ռազմական հանցագործություններ են կատարել»[16][17]։

Քննադատություն խմբագրել

Կարլա դել Պոնտեի կարծիքով՝ Հաշիմ Տաչին առևանգումներ էր կազմակերպում և կապեր էր հաստատում Եվրոպայի կլինիկաների հետ և կազմակերպում էր առգրավված օրգանների տեղափոխումը[18][19][20]։

Շվեյցարա-իտալական քաղաքական գործիչ և իրավաբան Դիկ Մարտիի զեկույցում, որը հրապարակվել է 2010 թվականի դեկտեմբերի կեսին Եվրոպայի Խորհրդի կայքում[21], Հաշիմ Տաչին կոչվել է «Կոսովոյի ալբանացիների քրեական խմբի ղեկավար, որոնք զբաղվում են զենքի, թմրանյութերի և մարդկային օրգանների մաքսանենգությամբ»։ The Independent-ի մեկնաբան Դենիս Մաքշեյնը նշում է, որ Մարտիի «ոչ մի անուն չկա, նշված չէ չարագործությունների ականատես ոչ մի վկա, որտեղ նա մեղադրում է Տաչիին՝ խոշտանգված զոհերից օրգաններ վերցնելու մեջ» և այդ կերպ հանցագործություններին Տաչիի մասնակցության ապացույցներն ամբողջությամբ բացակայում են։ Նրա կարծիքով, Մարտիի զեկույցը իրավաբանական փաստաթուղթ չէ և առավելապես կրկնում է Կառլա դել Պոնտեի գրքում հնչեցված մեղադրանքները[22]։

2020 թվականի հունիսի 24-ին Կոսովոյի հանցագործությունների գծով հատուկ դատարանի դատախազությունը հաղորդել է, որ Խաշիմ Տաչիի, Կոսովոյի խորհրդարանի նախկին խոսնակ Քադրի Վեսելիի և մի շարք այլ անձանց դեմ մեղադրանք է պատրաստել մարդկության դեմ հանցագործությունների և ռազմական հանցագործությունների, այդ թվում՝ սպանության, մարդկանց բռնի անհետացման, հետապնդման և կտտանքների համար[23]։ Հատուկ դատախազությունում նշել են, որ որոշել են հայտնել մեղադրանքի նախապատրաստման մասին, քանի որ Հաշիմ Տաչին և Քադրի Վեսելին բազմիցս փորձել են խանգարել հատուկ դատարանի աշխատանքին[24]։

Հաշիմ Տաչին 2020 թվականի հունիսի 29-ին հայտարարել է, որ հրաժարական կտա, եթե Հաագայի հանցագործությունների գծով հատուկ դատարանը հաստատի 1998-1999 թվականների ռազմական հանցագործությունների համար իր նկատմամբ մեղադրական ակտը[25]։ Կոսովոյի հարցով հատուկ դատարանը 2020 թվականի հոկտեմբերի 27-ին պաշտոնական մեղադրանք է ներկայացրել Կոսովոյի մասնակիորեն ճանաչված Հանրապետության նախագահ Հաշիմ Տաչիին ռազմական հանցագործությունների և մարդկության դեմ հանցագործությունների կատարման համար։ Մեկնաբանելով իրավիճակը՝ Եվրախորհրդարանի նախագահ Ժոզեպ Բորելը հայտարարել է, որ ԵՄ-ն նախկինի պես վճռականորեն պաշտպանում է Կոսովոյի հարցով հատուկ տրիբունալի և հատուկ դատախազության աշխատանքը[26]։

Նոյեմբերի 5-ին մասնակի ճանաչված Կոսովոյի Հանրապետության պաշտոնաթող նախագահ Հաշիմ Տաչին, որին մեղադրում են ռազմական հանցագործությունների մեջ[27], կալանավորվել է Հաագայում։

Տաչիից բացի, ձերբակալվել են Կոսովոյի խորհրդարանի նախկին նախագահներ Քադրի Վեսելին և Յակուպ Կրասնիչին[28], ինչպես նաև Կոսովոյի ազատագրական բանակի դաշտային հրամանատարներից մեկը՝ Ռեջեփ Սելիմին, ասված է դատախազության հաղորդագրության մեջ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1474365/Hashim-Thaci
  2. ↑ 2,0 2,1 Andrejevich M. Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.ukhairdressers.com/celebrity%20male%20hairstyles/Male%20Celebrity%20Hairstyles.asp?id=101
  5. ↑ Русская линия / Новости / Главой правительства Косово стал террорист
  6. ↑ [Notorious terrorists head ethnic Albanian KLA. — Serbia Info News (serbia-info.com), 24.02.1999]
  7. ↑ «Хашим Тачи избран президентом Косово». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 28-ին.
  8. ↑ Косовского президента призвали в Гаагу // Коммерсантъ.
  9. ↑ Специальный суд по Косово в Гааге взял под стражу Хашима Тачи
  10. ↑ «Президент Косово призвал парламент к выполнению соглашений с Черногорией». РИА Новости (ռուսերեն). 20160819T0126+0300Z. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  11. ↑ «Кэтрин Эштон наградили за заслуги перед Косово». РИА Новости (ռուսերեն). 20170117T2219+0300Z. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  12. ↑ «Глава Косово обвинил Белград в подстрекании косовских сербов к конфликту». РИА Новости (ռուսերեն). 20170202T2000+0300Z. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  13. ↑ «Косово хочет подать заявки на вступление в ЮНЕСКО, Совет Европы и Интерпол». РИА Новости (ռուսերեն). 20170219T1953+0300Z. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  14. ↑ «Глава Косово заявил, что верит в примирение албанцев и сербов». РИА Новости (ռուսերեն). 20170703T1650+0300Z. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  15. ↑ «Лидер Косово призвал к закрытию миссии Евросоюза по верховенству закона». РИА Новости (ռուսերեն). 20171206T1641+0300Z. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  16. ↑ «Глава МИД Косово выступил за наказание албанских военных преступников». РИА Новости (ռուսերեն). 20170918T1623+0300Z. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  17. ↑ «Хашим Тачи назвал суд по преступлениям косовских албанцев несправедливостью». РИА Новости (ռուսերեն). 20171226T1615+0300Z. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  18. ↑ «Россия требует от Гаагского трибунала отчета по книге дель Понте». «Deutsche Welle». 9 апреля 2008. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 25-ին.
  19. ↑ Александр Борисов (5 ноября 2018). «Карла дель Понте: Косово - это не государство». «Российская газета». Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 25-ին.
  20. ↑ Виктория Леблан (31 марта 2008). «Бывший прокурор Гаагского трибунала Карла дель Понте: "Косовары потрошили сербов на органы"». «Известия». Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 25-ին.
  21. ↑ Доклад Совета Европы: Хашим Тачи — руководитель криминальной группы, «Вести»
  22. ↑ Макшейн Д. «Доклад о торговле органами в Косове: где доказательства?». The Independent. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 1-ին.
  23. ↑ «Спецпрокуратура в Гааге выдвинула обвинения против президента Косово». «ՌԻԱ Նովոստի». 24 июня 2020. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 25-ին.
  24. ↑ «Тачи отказался от визита в Вашингтон после обвинений в совершении военных преступлений». «ТАСС». 24 июня 2020. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 25-ին.
  25. ↑ «Президент Косово готов уйти в отставку из-за обвинений в преступлениях». РИА Новости (ռուսերեն). 20200629T2231. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 13-ին.
  26. ↑ «В Евросоюзе прокомментировали приговор Специального трибунала по Косово». regnum.ru (русский). Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 1-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  27. ↑ «Indictment against Hashim Thaçi, Kadri Veseli, Rexhep Selimi and Jakup Krasniqi confirmed by KSC Pre-Trial Judge». Kosovo Specialist Chambers & Specialist Prosecutor's Office (անգլերեն). 2020 թ․ նոյեմբերի 5. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  28. ↑ «Бывший президент Косова Хашим Тачи арестован в Гааге». Радио Свобода (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հաշիմ_Տաչի&oldid=9523671» էջից