Հայելային նեյրոններ
| Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Հայելային նեյրոնները նեյրոնների տեսակ են, որոնք արտահայտում են և օրգանիզմի շարժումը և գործողության դիտարկումը մեկ այլ օրգանիզմին նմանակելով։ Այսպիսով հայելային նեյրոնները օգնում են նմանակել մեկ այլ օրգանիզմի վարքագիծը և հասկանալ զգացմունքները։ Այս նեյրոնները ուղղակիորեն նկատվում են պրիմատների նյարդային համակարգում։ Թռչուններն ունեն նմանակող ռեզոնանս և նյարդաբանական տվյալներ, ինչը վկայում է այս կամ այն աստիճանի արտացոլման համակարգի մասին։ Մարդու գլխուղեղի հայելային համակարգի ֆունկցիան դարձել է բազմաթիվ հետազոտությունների կիզակետ։ Ճանաչողական նյարդաբանները և հոգեբանները համարում են, որ այն ապահովում է ընկալման և նմանակման ֆիզիոլոգիական մեխանիզմը։ Նրանք համաձայն են, որ հայելային նեյրոնները կարևոր են հասկանալու համար մյուս մարդկանց գործողությունները և ձեռք բերել նոր հմտություններ նմանակման շնորհիվ։
Ուսումնասիրություններ խմբագրել
1980-ից 1990 թվականներին Պարմայի համալսարանի նյարդաֆիզիոլոգներ Ջակոմո Ռիզոլատին[1], Ջուզեպե դի Պալեգրինոն, Լուչիանո Ֆոգասին և Վիտորիո Գալլեսեն մակակա կապկի գլխուղեղում տեղադրեցին էլեկտրոդներ, որպեսզի ուսումնասիրեն ձեռքի և բերանի գործողություննեը կարգավորող նեյրոնները։ Փորձի ընթացքում հետազոտողները պետք է հետևեին թե ինչպես է կապիկը փորձում ուտել մրգերը։ Նրանք նկատեցին, որ որոշ նեյրոններ ակտիվանում են, երբ կապիկը նայում է մարդու միրգ վերցնելը, այնուհետև կրկնում նույնությամբ գործողությունը։ Հետագա փորձերն ապացուցեցին, որ գլխուղեղի ստորին ճակատային և ստորին արտաքին նեյրոնների 10% -ն ունեն «հայելային» հատկանիշներ։ 2002 թվականին Քրիստիան Քեյսերսը հրապարակեց, որ մարդու և կապկի հայելային համակարգը պատասխանում է նաև ձայնային ազդանշաններին։
Մարդ խմբագրել
Հաճախ անհնարին է հետազոտել գլխուղեղի մեկուսի նեյրոնները, այդ իսկ պատճառով մեծ մասամբ մարդու հայելային նեյրոնների գործառույթները համարվում են անուղղակի։ Գլխուղեղի ֆունկցիոնալ մագնիսա-ռեզոնանսային պատկերը ցույց է տալիս, որ մարդու գլխուղեղի ստորին ճակատային և վերին գագաթային մասերը ակտիվ են, երբ մարդը կատարում է գործողություն և հետևում է մեկի այլ անձի գործողությունը կատարելիս։ Սա ապացուցեց, որ գլխուղեղի այդ մասերը պարունակում են հայելային նեյրոններ և ընդունվեցին որպես մարդու հայելային նյարդային համակարգ։ Հետագա փորձերը ցույց տվեցին, որ նույնիսկ մասնակի շրջաններում, որոնք պարունակում են բազմաթիվ վոքսելներ, մեծացնում են իրենց ակտիվությունը դիտելու և գործողությունների կատարման ժամանակ։
Նեյրոֆիզիոլոգիական ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ գլխուղեղի ակտիվությունը, միմիկայի մեկնաբանման և կենսաբանական միջնորդությամբ ընկալման պակասուրդները մատնանշում են պատճառահետևանքային կապ ստորադաս ճակատային կեղևի և վարքագծի միջև։ Հայելային նեյրոնները գտնվում են հավելյալ շարժուն շրջաններում և միջին քունքային կեղևում։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Когда тебя понимают,Эксперт On-line
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հայելային նեյրոններ» հոդվածին։ |