Հակաերկիր

Ենթադրյալ գոյություն ունեցող տիեզերական մարմին

Հակաերկիր (հուն. Ἀντίχθων, Անտիերկրագունդ, Անտիխոն, Գլորիա, Գոր, Վուլկան), ենթադրյալ տիեզերական մարմին, որը միշտ գտնվում է Երկրագնդին համաչափ Արեգակի մյուս կողմում՝ Լանգրանժի L3 կետում, և պտտվում է Երկրին համաչափ։

Պյութագորականների պատրկերած Հակաերկրի, Երկրի, Արեգակի և Կենտրոնական կրակի ուղեծրերը

Հին Հունական տիեզերագիտություն խմբագրել

Դեռևս Հին Եգիպտոսում մարդիկ ենթադրում էին, որ յուրաքանչյուր մարդ բացի հոգուց ունի աստրալային, էներգետիկ երկվորյակ, և քանի որ այդ երկվորյակներին պետք էր ինչ-որ տեղ ապրելու համար, նրանք ենթադրեցին Երկրագնդի աստրալային երկվորյակի՝ Անտիխոնի գոյությունը։ Եգիպտացիների այդ պատկերացումները մեծ ազդեցություն ունեցան հույն փիլիսոփա Ֆիլոլոսի՝ տիեզերքի պատկերացումների վրա։ Մասնավորապես նա մեկ այլ պյութագորական Հեքեթի հետ ենթադրեցին Հակաերկրի գոյությունը։ Ըստ ամենատարածված վարկածի, նրանք Հակաերկրի գոյությամբ էին բացատրում արեգակնային խավարումները։ Ըստ մեկ այլ վարկածի նրանք ենթադրում էին, որ ինչպես Երկրի վրա հավասարակշռության համար ամեն ինչն ունի իր զույգը, այնպես էլ՝ տիեզերքում, ինչի արդյունքում էլ ծնվել է Հակաերկրի գոյության գաղափարը[1]։

Պյութագորականների պատկերացումները տիեզերքի մասին ոչ՛ արևակենտրոն (հելիոցենտրիկ) էր, ոչ էլ երկրակենտրոն(գեոցենտրիկ)։ Ըստ նրանց պատկերացումների տիեզերքի կենտրոնում այսպես կոչված Կենտրոնական կրակն էր (ինչը նրանք ասոցացնում էին տիեզերքի և աստվածների մոր՝ Հեստիա աստվածուհու հետ), որի շուրջը պտտվում էր Երկիրը, իսկ Հակաերկիրը պտտվում Երկրի և Կենտրոնական կրակի միջև։ Ըստ պյութագորականների տեսության, Երկրից Հակաերկիրը չի երևում, այնպես, ինչպես Կենտրոնական կրակը, քանի որ մարդիկ ապրում էին Երկրի արտաքին մասում, որը երբեք չի պտտվում դեպի տիեզերքի (աշխարհի) կենտրոնը։ Երկիրը և Հակաերկիրը պտտվում են համաչափ՝ իրենց միջև հեռավորությունը պահպանելու համար։ Աշխարհի վերին մասը՝ երկնակամարից մինչև Ծայրամասային կրակը կոչվում էր Օլիմպոս, որից ներքև գտնվում էին մոլորակները և Լուսինը։ Կենտրոնական կրակի շուրջը պտտվում էին 10 «աստվածային» մարմինները՝ անշարժ աստղերի երկնակամարը, 5 մոլորակ (իրենց հայտնի 5 մոլորակները՝ Սատուրնը, Յուպիտերը, Մարսը , Վեներան և Մերկուրին)։ Արեգակը, ներքևում Լուսինը, Երկիրը և վերջում Հակաերկիրը։ Ամենից դանդաղ պտտվում էր երկնակամարը, կենտրոնին մոտենալիս մոլորակների արագություններն աճում էին։ Ընդ որում, նրանք ենթադրում էին, որ ինչպես Լուսինն է միշտ մի կողմով ուղղված դեպի Երկիրը, այդպես էլ Երկիրը միշտ մի կողմով է ուղղված դեպի Կենտրոնական կրակը։ Այսնքն Օյկումենան (երկրի մարդկանցով բնակեցված հատվածը) գտնվում էր Կենտրոնական կրակի հակառակ կողմում, և լուսավորվում էր Արեգակի կողմից Կենտրոնական կրակի անդրադարձրած լույսով, քանի որ, ըստ նրանց, Արեգակը չուներ ոչ՛ սեփական լույս, ոչ էլ ջերմություն։

Հակաերկրի գոյության փաստեր խմբագրել

Փաստերը, որոնք վկայում են Հակաերկրի գոյության մասին մի քանիսն են[2]։

  • Երկրի ուղեծիրը յուրահատուկ է․ Երկրագնդի խմբի մյուս մոլորակների ուղեծրերը որոշ պարամետրերով համաչափ են նրա նկատմամբ։ Նման օրինաչափություն նկատվում է նաև Յուպիտերի խմբի մոլորակների մոտ՝ Յուպիտերի ուղեծրի նկատմամբ, սակայն այդ օրինաչափությունները բացատրվում են Յուպիտերի՝ մյուս մոլորակների նկատմամբ զգալի մեծությամբ (օրինակ այն մեծ է Սատուրնից մոտ 3 անգամ), մինչդեռ Երկիրը Վեներայից մեծ է ընդամենը 18%-ով։ Գիտնականները երկար ժամանակ չէին կարողանում բացատրել Վեներայի շարժման տարօրինակությունները, այն կարծես չէր ենթարկվում երկնային մեխանիկայի օրենքներին, մեկ առաջ էր ընկնում հաշվարկված ժամանակից, մեկ ընդհակառակը՝ ուշանում էր։ Այսինքն Վեներայի վրա ինչ-որ անհայտ ուժ էր ազդում։ Նման տարօրինակություն նկատվում էր նաև Մարսի շարժման ժամանակ։ Ընդ որում, երբ Վեներան առաջ էր ընկնում, Մարսն ընդհակառակը՝ ուշանում էր, և հակառակը։ Դա կարելի է բացատրել, ենթադրելով, որ Մարսի և Վեներայի ուղեծրերի միջև կա ևս 1 մարմին, որի ազդեցության պատճառով էլ նկատվում են այդ «տարօրինակությունները»։
  • Լուրջ քննարկման հարց է նաև Անտիխոնի գտնվելու հնարավոր վայրը։ Նախ հարց է առաջանում՝ արդյոք կարող են նույն կամ շատ մոտ ուղեծրերով պտտվել 2 մարմիններ։ Պարզվում է, որ հնարավոր է։ Օրինակ Սատուրնի 2 արբանյակների՝ Էպիմեթևսի ու Յանուսի ուղեծրերը չափազանց մոտ են։ Յանուսի ուղեծրի շառավիղն ընդամենը 50 կիլոմետրով է փոքր Էպիմեթևսինից։ Այս տարբերությունն անհամեմատ փոքր է այս երկու արբանյակների չափսերից։ Չորս տարին մեկ այս երկու արբանյակները փոխանակում են իրենց ուղեծրերը։ Նրանց վերջին մոտեցումները կայացել են 2006-ի հունվարի 21-ին և 2010-ին, երբ Յանուսի ուղեծիրը փոքրացավ ~20 կմ-ով, իսկ Էպիմեթևսինը մեծացավ ~80 կմ-ով։ Յանուսի ուղեծիրն ավելի պակաս չափով է փոփոխվում, քանի որ Էպիմեթևսից չորս անգամ ավելի զանգվածով է։ Ըստ եղած հավաստի տվյալների այս հարմարվածությունը եզակի երևույթ է Արեգակնային համակարգում։ Սակայն, ըստ ռուս աստղաֆիզիկ Կ․ Բուտուսովի, Երկրագնդին համաչափ Արեգակի մյուս կողմում գտնվող Լագրանժի L3 կետն անկայուն է, այսինքն որոշակի պարբերությամբ Հակաերկիրը պետք է երևա Երկրից։ Իսկ 1666, 1672 թվականներին Փարիզյան աստղադիտարանի տնօրեն Կասինին Վեներայի մոտակայքում նկատել է մահիկանման մարմին, և ենթադրել է, որ այն մոտ Լուսնի զանգվածի քառորդը կշռող Վեներայի արբանյակն է, սակայն այժմ մենք հստակ գիտենք, որ Վեներան արբանյակներ չունի։ Ավելի ուշ նմանատիպ օբյեկտ են գրանցել՝ 1740 թվականին՝ Շորյը, 1759 թվականին՝ Մայերը, իսկ 1761 թվականին՝ Ռոթիեքերը։ Ընդ որում Բուտուսովը ենթադրում էր, որ Արեգակը նույնպես ունի իր «երկվորյակը»[3]։ Նա կողմ էր արտահայտվում այն տեսությանը, որ Արեգակը կրկնակի աստղ է՝ մեր գալակտիկայի բազմաթիվ աստղերի նման։ Այդ աստղին անվանում են Ռաջա-Արեգակ, քանի որ նրա գոյության մասին առաջին վկայությունները տիբեթական առասպալներում են։ Տեղացիներն այն կոչում էին «մետաղական մոլորակ»՝ ընդգծելու համար նրա մեծ զանգվածը համեմատաբար փոքր ծավալում։ Ըստ այդ առասպելների, այդ աստղը 1 լրիվ պտույտ է կատարում 36000 տարում, և նրա վերջին այցելությունից հետո է Երկիրը «ձեռք բեերել» Լուսինը, քանի որ մինչև այդ Երկրագունդն արբանյակ չի ունեցել։ Ըստ Բուտուսովի Ռաջա-Արեգակը եղել է կարմիր հսկա, պայթել է, ինչի արդյունքում կորցրել է իր զանգվածի մեծ մասը, վեր ածվել շագանակագույն թզուկի, իսկ նրա շուրջը պտտվող մոլորակներն անցել են Արեգակին։ Շարժվելով ձգված էլիպսով այն հեռանում է Արեգակից, ավելի քան 1100 ա․մ․, դառնում գրեթե աննկատ։ Ենթադրվում է, որ այդ աստղի հաջորդ այցելությունը (եթե այն գոյություն ունի) կլինի մոտ ժամանակներում՝ 2000±100 տարի հետո։
  • Այս տեսությունը ժխտողների այն հարցին, թե ինչու մինչև այժմ որևէ արբանյակ չի ֆիքսել Անտիխոնը, տեսության կողմնակիցները պատասխանում են, որ յուրաքանչյուր արբանյակ ունի որոշակի ուղեծիր, նպատակ, և սարքավորումներ, որոնցով նույնիսկ Լանգրանժի L3 կետին նայելու դեպքում հնարավոր չի ֆիքսել մոլորակը։

Սակայն 2006 թվականի հոկտեմբերի 26-ին Արեգակի ակտիվության գրանցման համար տիեզերք ուղարկված զույգ արբանյակների (STEREO ( Solar TErrestrial RElations Observatory) )դիրքը աշխատանքի սկզբնական փուլում հնարավորություն տվեց ուղղակիորեն զննել Լանգրանժի L3 կետի շրջակայքը, և որևէ օբյեկտ չեն հայտնաբերել։

Գրականություն խմբագրել

  • С. В. Житомирский. Античная астрономия и орфизм. — М.: Янус-К, 2001. Online
  • Т. Гомперц. «Греческие мыслители», Мн.: Харвест, 1999. Гл. IV, Дальнейшее развитие пифагорейских учений
  • И. Д. Рожанский. Развитие естествознания в эпоху античности. Ранняя греческая наука о природе. — М.: Наука, 1979.
  • П. Таннери. Первые шаги древнегреческой науки. — СПб: 1902.
  • Ю. В. Чайковский. Доплатонова астрономия и Коперник : Историко-астрономические исследования. — вып. XXX. — М.: Наука, 2005. — с. 159—200.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. «Противоземля» (ռուսերեն). 2018 թ․ հունվարի 7. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  2. Томилин, А. Н. Занимательно о космогонии (ռուսերեն). Рипол Классик. ISBN 9785458301756.
  3. «Двойник Земли - планета Глория». ОКО ПЛАНЕТЫ информационно-аналитический портал. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 1-ին.