Վիքիպեդիա

Կոսովոյի հուշարձաններ

Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ

Կոսովոյի հուշարձաններ, ներառում է բոլոր հուշարձանները, որոնք գտնվում են Կոսովոյում։ Կոսովոն ունի բազմամշակութային և հարուստ մշակութային ժառանգության՝ սկսած բրոնզե դարից, Հռոմից, Բյուզանդիայից և Օսմանյան կայսրության ժամանակաշրջաններից։ Կոսովոյում հուշարձանների մեծ մասը կառուցվել են տեղական նյութերից, արհեստագործների կողմից, այն պայմաններում, որոնց վրա ազդել են Կոսովո ներխուժած կայսրությունները[1][2]։ Հուշարձանները, որոնք դեռ կան, պատկանում են բյուզանդական, սերբական ուղղափառ եկեղեցիներին և Օսմանյան կայսրությանը։ Դրանք ունեն պատմական, մշակութային, ճարտարապետական և գեղարվեստական արժեք։ Անտիկ քաղաքների, բյուզանդական և ուղղափառ եկեղեցիների ու վանքերի շարքում, Օսմանյան կայսրության մզկիթների, թուրքական բաղնիքների կողքին ծաղկում էր հասարակ ժողովրդի շինարարական մշակույթը (բնակելի կացարանները)[1]։

Կոսովոյի հուշարձանները եզակի ընդհանուր ժառանգություն են, որի պահպանման համար հասարակությունը պատասխանատվություն է կրում, որպեսզի դրանց իսկությունը փոխանցվի ապագա սերունդներին[3][4]։ Ճարտարապետության բնագավառում կարևոր են բնիկ առանձնահատկությունները, որոնք Բալկաններում համարվում են ամենայուրահատուկը, հայտնին[3]։ Կոսովոն ունի ռազմավարական աշխարհագրական դիրք, քանի որ Կոսովոյի տարածքով անցնում էին բնական երթևեկության գծեր և ճանապարհներ, որոնք կարևորություն ունեին մշակութային շարժումների, մշակութային ժառանգության, պատմական և արվեստի զարգացումների համար[5]։ 1998-1999 թվականների վերջին պատերազմի ընթացքում ռազմական ուժերի կողմից սիստեմատիկորեն թիրախավորվում էին ավելի քան 500 հուշարձաններ, որտեղ դրանց ավելի քան 80%-ը ոչնչացվում է, այրվում կամ վնասվում[1][3][5]։ Դրանցից շատերից միայն շինարարական պատերն են մնացել[3][5]։

Գրացանիցա եկեղեցի, ՅՈԻՆԵՍԿՈ -յի համաշխարհային ժառանգություն

Եկեղեցիներ խմբագրել

Գրացանիցա եկեղեցին սերբական օրթոդոքս եկեղեցի է[6][7][8], այն հիմնադրվել է սերբական թագավոր Ստեֆան Միլյուտինի կողմից 1321 թվականին[9][10][11]։ Այն գտնվում է Գրացանիցայում և սերբա-բյուզանդական ճարտարապետության ոճին է պատկանում[12]։ Եկեղեցին հայտնի է իր պատկերներով։ Պատկերները և ձեռագրերը գեղարվեստական մեծ արժեքներ են։ Այն 1947 թվականին Սերբիայի Հանրապետության կողմից հայտարարվել է բացառիկ նշանակության մշակութային ժառանգություն[13][14]: 2006 թվականի հուլիսի 13-ին ներառվել է ՅՈԻՆԵՍԿՈ-յի մշակութային ժառանգության ցանկում Կոսովոյի միջնադարյան ժառանգության անվան տակ Visoki Dečani կայքում, որը ընդհանուր առմամբ տեղադրված է Վտանգի տակ գտնվող Համաշխարհային ժառանգության ցանկում[15][16]։

Համաձայն 1957, 1963 և 1964 թվականների հնագիտական պեղումների՝ այս եկեղեցին կառուցվել է 13-րդ դարի եկեղեցու ավերակների վրա, որն էլ կառուցված էր եղել 6-11-րդ դարի քրիստոնեական բազիլիկ եկեղեցու հիմքի վրա[17][18][19][20]։ Քրիստոնեական բազիլիկը, որը եպիսկոպոսության կենտրոնն էր, 13-րդ դարում վերակառուցվում է[20]։ Այն նվիրված էր Գրացանիցայի օրհնյալ տիկնոջը՝ Տեոտոկոսին։ Այս եկեղեցին հիշատակվել է նաև Բենեդիկտոս XI Պապի կողմից 1303 թվականին։ Միայն եկեղեցին է մնացել նախնական վանական համալիրից, որը նախատեսված էր որպես Լիպլջանի եպիսկոպոսների նստավայր։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Limani, Jeta (2007). tower of Mazrekaj family in Dranoc - A Management Plan For A Sustainable Cultural Tourism Development (PDF). Kosovo. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 24-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)(չաշխատող հղում)
  2. ↑ Drançolli, Fejaz (2004). Destruction of Albanian tower (in Slovak). Prishtinë: Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Doli, Flamur (2009). Arkitektura Vernakulare e Kosovës (սլովակերեն). Prishtine: Association for the preservation of architectonic heritage.
  4. ↑ Ismajli, Rexhep (2011). Kosova Vështrim Monografik (սլովակերեն). Prishtinë: Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Drançolli, Fejaz (2004). Destruction of Albanian tower (սլովակերեն). Prishtinë: Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës.
  6. ↑ OSCE (2015). «Gračanica / Graçanicë». Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  7. ↑ Encyclopædia Britannica. «Kosovo». Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  8. ↑ Duijzings, Gerlachlus (2000). Religion and the Politics of Identity in Kosovo. էջ 66. ISBN 9781850653929.
  9. ↑ University club for UNESCO Serbia. «Srednjovekovni spomenici na Kosovu i Metohiji». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  10. ↑ Ćurčić, Slobodan (1988). Gračanica: istorija i arhitektura. ISBN 9788607003594.
  11. ↑ Browning, Robert (1992). The Byzantine Empire. CUA Press. էջ 285. ISBN 9780813207544. «gracanica 1321.»
  12. ↑ Jeffreys, Elizabeth (2008). The Oxford Handbook of Byzantine Studies. Oxford, England: Oxford University Press. էջ 362. ISBN 9780199252466.
  13. ↑ Կաղապար:CHS-SANU
  14. ↑ MKRS. «LISTA E TRASHËGIMISË KULTURORE PËR MBROJTJE TË PËRKOHSHME» (PDF) (սլովակերեն). Kosovo: Republika e Kosovës. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 24-ին.(չաշխատող հղում)
  15. ↑ UNESCO (2006). «World Heritage Committee puts Medieval Monuments in Kosovo on Danger List and extends site in Andorra, ending this year's inscriptions». Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  16. ↑ UNESCO (2006). «List of World Heritage in Danger». Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 24-ին.
  17. ↑ Nomination dossier compiled by the republic institute for the protection of the cultural monuments (2002). Decani monastery: Nomination of the cultural monument for inclusion on the world heritage list (PDF). Belgrade. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 27-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  18. ↑ «KM».
  19. ↑ Drancolli, Jahja (2000). Feja ne Kosove gjate mesjetes (Dardania Sacra 2) (սլովակերեն). Prishtine. էջ 110.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  20. ↑ 20,0 20,1 Drançolli, Jahja (2011). «Monumentet e Kultit Katolik Gjatë Mesjetës në Kosovë». Revista Drini. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 31-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կոսովոյի_հուշարձաններ&oldid=9487114» էջից