Կարոյ Ագհազի (հունգարերեն՝ Károly Aggházy, ˈkaːroj ˈɒkhaːzi հոկտեմբերի 30, 1855(1855-10-30)[1], Պեշտ, Պեշտ, Հունգարիա - հոկտեմբերի 8, 1918(1918-10-08)[1], Բուդապեշտ, Ավստրո-Հունգարիա[2]), 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարասկզբի հունգարացի վիրտուոզ դաշնակահար, կոմպոզիտոր և մանկավարժ։

Կարոյ Ագհազի
Բնօրինակ անունհունգ.՝ Aggházy Károly
Ծնվել էհոկտեմբերի 30, 1855(1855-10-30)[1]
Պեշտ, Պեշտ, Հունգարիա
Երկիր Հունգարիա
Մահացել էհոկտեմբերի 8, 1918(1918-10-08)[1] (62 տարեկան)
Բուդապեշտ, Ավստրո-Հունգարիա[2]
ԳերեզմանՖիումեի փողոցի գերեզմանոց
Ժանրերօպերա
Մասնագիտությունդաշնակահար, կոմպոզիտոր և երաժշտության ուսուցիչ
Գործիքներդաշնամուր
 Károly Aggházy Վիքիպահեստում

Նկարիչ Դյուլա Ագհազիի եղբայրն է։

Կենսագրական հակիրճ տեղեկություններ խմբագրել

Կարոյ Ագհազին աշակերտել է անվանի կոմպոզիտորներ Ռոբերտ Ֆոլկմանին, Անտոն Բրուքներին և Ֆերենց Լիստին.[3]: 1879 թվականից համերգային ելույթներ է ունեցել որպես դաշնակահար[3][4]։ 1883 թվականից դասավանդել է Բեռլինի, հետագայում՝ Բուդապեշտի կոնսերվատորիայում[3][3]։

Կարոյ Ագհազիի՝ որպես կոմպոզիտորի, լավագույն ստեղծագործություններից են «Մարիետա» օպերան, կամերային և դաշնամուրային երաժշտության մի շարք նմուշներ[3][5]։ Եթե դաշնամուրային և կամերային գործերում զգացվում է ֆրանսիացի որոշ կոմպոզիտորների, բարոկկո ոճի, Լիստի և հունգարական ժողովրդական երգարվեստի ազդեցությունը, ապա օպերաներում դժվար չէ նկատել Ռիխարդ Վագների ազդեցությունը[6]. Dans ses opéras il n'a pas pu se détacher de l'influence de Richard Wagner[7]:

Երկերի ընտրանի խմբագրել

Համերգային ստեղծագործություններ խմբագրել

  • A Borzáné Marcsája (Frau Borzas Tochter Marie), Singspiel in 3 Akten. Zusammen mit: Jenő Hubay. Libretto: Tihané Almási Balogh. Uraufführung: 8. Mai 1880, Budapest, Volkstheater
  • Szép leányok (Schöne Mädchen), Musik zum Schauspiel von Gergely Csiky. Uraufführung: 4. Februar 1881, Budapest, Volkstheater
  • A Művészet diadala (Triumph der Kunst), Pantomime in 1 Akt (op. 28). Libretto: K. Pejacsevich. Komponiert 1894
  • Maritta, a korsós Madonna (Maritta, die Madonna mit dem Kruge), Oper in 2 Akten (op. 32). Libretto: Irene K. Fuhrmann. Komponiert 1895. Uraufgeführt: 14. Oktober 1897, Budapest, Königliches Opernhaus. Das Sujet entstammt dem Buch Die Klöster der Christenheit. Ort der Handlung ist das spanische Kloster von Yuste[8]
  • A Ravennai nász (Die Hochzeit von Ravenna), Oper in 2 Akten. Libretto: Dezső Orbán. Komponiert 1908. Nicht aufgeführt.

Գործիքային և ժողովրդական երաժշտություն խմբագրել

  • Elégia für Klavier, Aloyse Bodó gewidmet[Digitalisat 1]
  • Etude de concert für Klavier op. 21, Franz Liszt gewidmet[Digitalisat 2]
  • Poëmes hongroise für Klavier zu 4 Händen op. 13, publiziert 1887 bei Bote & Bock in Berlin
  • Danse de Noces für Klavier zu vier Händen op. 15, 1890 publiziert bei Harmonia in Budapest
  • Suite hongroise für Klavier zu vier Händen op. 19, 1890 publiziert bei Harmonia in Budapest. I Mélodie II Danse III Intermezzo IV Rhapsodie
  • Trois Mazurkas für Klavier op. 26, 1895
  • Vier Klavierstücke op. 41 I Duo II Ritornell III Badinage IV Präludium und Fuge, publiziert 1912 bei D. Rather in Leipzig[Digitalisat 3]
  • Sechs Lieder für eine Singstimme mit Klavierbegleitung op. 30, Raimund Zur-Mühlen gewidmet, bei C. Kieslers Musikverlag in Leipzig publiziert. I Im wunderschönen Monat Mai Text: Heinrich Heine II Es schauen die Blumen III Schelmenlied IV Das ist ein Brausen V Sag mir, wer einst VI Der Tod[Digitalisat 4]
  • Serenata alla Chitarra für Klavier, 1885 bei Weinholtz in Berlin publiziert
  • Sonata dramatique für Klavier und Violine, um 1885 komponiert
  • Valse sentimentale, um 1885 komponiert
  • Geistliche Variationen über Es ist ein Ros entsprungen für Klavier
  • Klavierquintett g-moll, 1897

Օպերաներ խմբագրել

  • 1897Marietta
  • 1906Rákóczy
  • A ravennai nász, օպերա 2 գործողությամբ (1908, չի բեմադրվել)[6].

Այս օպերաներում նկատելի է Ռիխարդ Վագների ազդեցությունը[7]։

Թվայնացված ստեղծագործություններ խմբագրել

  1. Elégia(չաշխատող հղում) als Digitalisat im International Music Score Library Project
  2. Etude de concert op. 21 Արխիվացված 2019-08-18 Wayback Machine als Digitalisat im International Music Score Library Project
  3. Vier Klavierstücke op.41(չաշխատող հղում) als Digitalisat im International Music Score Library Project
  4. Sechs Lieder op. 30(չաշխատող հղում) als Digitalisat im International Music Score Library Project

Գրականություն խմբագրել

  • Wilibald Gurlitt, Carl Dahlhaus (Herausgeber) - Riemann Musik-Lexikon. In drei Bänden und zwei Ergänzungsbänden. |TitelErg=Agghazy, Carolus |Hrsg= |Sammelwerk= |Band=1. Personenteil A–K |Nummer= |Auflage=12. völlig neubearbeitete Auflage |Verlag=B. Schotts-Söhne |Ort=Mainz |Datum=1959 |Seiten=11 |ISBN= |JahrEA=1882}}
  • Wilibald Gurlitt, Carl Dahlhaus (Herausgeber) - Riemann Musik-Lexikon. In drei Bänden und zwei Ergänzungsbänden. |TitelErg=Aggházy, Károly |Hrsg= |Sammelwerk= |Band=4. Ergänzungsband, Personenteil A–K |Nummer= |Auflage=12. völlig neubearbeitete Auflage |Verlag=B. Schotts-Söhne |Ort=Mainz |Datum=1972 |Seiten=8 |ISBN= |JahrEA=1882}}

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 PIM identifier
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Riemann Musiklexikon, 1959.
  4. |Titel=Dur und Moll |Sammelwerk=Signale für die musikalische Welt |Band=37 |Nummer=8 |Ort=Leipzig |Datum=1879-01 |Seiten=120 |Online=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=smw&datum=1879&page=124&size=45&qid=4M1DEOOSQ1HQI9MNS0TLJ7SCGID7BY}}
  5. |titre=Magyar Színművészeti Lexikon |traduction titre=Encyclopédie de l'art dramatique hongrois |volume=I |prénom1=Aladár |nom1=Schöpflin |directeur1=oui |année=1929-1931 |titre chapitre=Aggházy Károly |lieu=Budapest |passage=31 |langue=hu}}
  6. 6,0 6,1 Musik in Geschichte und Gegenwart. «Aggházy, Károly – Bühnenwerk». Operone (գերմաներեն). [« Œuvres pour la scène »]
  7. 7,0 7,1 (Գերմաներեն) Musik in Geschichte und Gegenwart [I] XV, 49
  8. |Autor=August Beer |Titel=Maritta |Sammelwerk=Pester Lloyd |Ort=Budapest |Datum=1897-10-15 |Seiten=2, 7 |Online=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=pel&datum=18971015&seite=2&zoom=71&query=%22Agghazy%22&ref=anno-search}}

Արտաքին հղումներ խմբագրել