Կալցիտրիոլ

Կալցիտրիոլ, կալցիումի փոխանակությունը կարգավորող հորմոն։ Այս հորմոնը վիտամին D3-ի փոխանակության ակտիվ նյութերից է։ կալցիտոնինի և պարաթիրեոիդ հորմոնի հետ միասին մասնակցում է կալցիումի և ֆոսֆորի փոխանակությանը։ Հորմոնն ունի ստերոիդային ծագում^[1]։ Կալցիտրիոլի ազդեցությամբ արյան մեջ շատանում է կալցիումի և ֆոսֆորի քանակը։ Բայց միաժամանակ, արյան միջից կալցիումն անցնում է ոսկրեր։

Սինթեզ խմբագրել

Կալցիտրիոլի սինթեզն ընթանում է 3 փուլով։ Սկզբում մաշկում ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությամբ նախավիտամինից առաջանում է խոլեկալցիֆերոլ։ Երկրորդ փուլը կապված է լյարդի հետ, որտեղ խոլեկալցիֆերոլի հիդրօքսիլացման արդյունքում առաջանում է 25(OH)D3 (25-հիդրօքսիկալցիֆերոլ)։ Վերջինս անցնում է արյուն և կապվում α-գլոբուլինի հետ։ Այն ֆիզիոլոգիական խտաստիճաններով կալցիումի փոխանակության վրա գրեթե չի ազդում։ Երրորդ փուլն իրականացվում է երիկամներում, որտեղ առաջանում է կալցիտրիոլը, որը հանդիսանում է վիտամին D3-ի առավել ակտիվ ձևը^[2]^[3]։

Այս հորմոնն ինակտիվանում է լյարդում։

Ազդեցության մեխանիզմ խմբագրել

Կալցիտրիոլի հիմնական ազդեցությունն արտահայտվում է աղիներում կալցիումի ներծծման խթանմամբ։ Միաժամանակ աղիներում այս հորմոնը խթանում է նաև ֆոսֆատների ներծծումը։ Կալցիտրիոլի երիկամային ազդեցություններն արտահայտվում են նեֆրոնի խողովակիկներում ֆոսֆատների և կալցիումի հետներծծման խթանմամբ, իսկ ոսկրերում խթանում է օստեոբլաստների գործունեությունը^[4]^[5]։

Կալցիտրիոլի պակասից կարող է առաջանալ ռախիտ կամ օստեոմալյացիա։ Պարաթհորմոնն ու թերկալցիումարյունությունը խթանում են կալցիտրիոլի առաջացումը։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ "Nomenclature of Vitamin D. Recommendations 1981. IUPAC-IUB Joint Commission on Biochemical Nomenclature (JCBN) " reproduced at the Queen Mary, University of London website. Retrieved 21 March 2010.
↑ Holick, MF; Schnoes, HK; Deluca, HF; Suda, T; Cousins, RJ (1971). "Isolation and identification of 1,25-dihydroxycholecalciferol. A metabolite of vitamin D active in intestine". Biochemistry 10 (14): 2799–804. doi:10.1021/bi00790a023 . PMID 4326883
↑ Voet, Donald; Voet, Judith G. (2004). Biochemistry. Volume one. Biomolecules, mechanisms of enzyme action, and metabolism, 3rd edition, pp. 663–664. New York: John Wiley & Sons. ISBN 0-471-25090-2.
↑ Nagpal, S.; Na, S.; Rathnachalam, R. (2005). "Noncalcemic Actions of Vitamin D Receptor Ligands". Endocrine Reviews 26 (5): 662–687. doi:10.1210/er.2004-0002 . PMID 15798098
↑ Carney SL (1997). "Calcitonin and human renal calcium and electrolyte transport". Miner Electrolyte Metab 23 (1): 43–7. PMID 9058369

[1] "Nomenclature of Vitamin D. Recommendations 1981. IUPAC-IUB Joint Commission on Biochemical Nomenclature (JCBN) " reproduced at the Queen Mary, University of London website. Retrieved 21 March 2010.

[2] Holick, MF; Schnoes, HK; Deluca, HF; Suda, T; Cousins, RJ (1971). "Isolation and identification of 1,25-dihydroxycholecalciferol. A metabolite of vitamin D active in intestine". Biochemistry 10 (14): 2799–804. doi:10.1021/bi00790a023 . PMID 4326883

[3] Voet, Donald; Voet, Judith G. (2004). Biochemistry. Volume one. Biomolecules, mechanisms of enzyme action, and metabolism, 3rd edition, pp. 663–664. New York: John Wiley & Sons. ISBN 0-471-25090-2.

[4] Nagpal, S.; Na, S.; Rathnachalam, R. (2005). "Noncalcemic Actions of Vitamin D Receptor Ligands". Endocrine Reviews 26 (5): 662–687. doi:10.1210/er.2004-0002 . PMID 15798098

[5] Carney SL (1997). "Calcitonin and human renal calcium and electrolyte transport". Miner Electrolyte Metab 23 (1): 43–7. PMID 9058369

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]