Կազանի դաշնային համալսարան

Կազանի դաշնային համալսարան (ռուս.՝ Казанский (Приволжский) федеральный университет), Ռուսաստանում Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի անվան հնագույն համալսարաններից։ Հիմնադրվել Է 1804 թվականին։ Մինչհեղափոխական շրջանում ունեցել է պատմաբանասիրական, ֆիզմաթ, բժշկական և իրավաբանական ֆակուլտետներ։ Համալսարանում սովորել և աշխատել են Ն. Լոբաչևսկին (1827-1846 թվականներին՝ ռեկտոր), Ա. Բուտլերովը, Մ. Կովալսկին, Վ. Բեխտերևը, Օ. Կովալևսկին, Ի. Ռոդուեն դե Կուրտենեն։

Կազանի դաշնային համալսարան
ռուս.՝ Казанский (Приволжский) федеральный университет և թաթ.՝ Казан (Идел буе) федераль университеты
ՀապավումԿԴՀ
Տեսակfederal university?, ազատ հասանելիության հրատարակություն և շինությունների համալիր
Միջազգային անվանումKazan (Volga region) Federal University,
Kazan University
Հիմնադրված է1804 (բացվել է 1805)
ՀիմնադրիրԱլեքսանդր I
Տիպպետական
ՆախագահՄյակզյում Սալախով Խալիմուլովիչ
(ընտրվել է 2010 թվականի մայիսի 27-ին)
ՌեկտորԻլշատ Գաֆուրով Ռաֆկատովիչ
(նշանակվել է 2010 թվականի ապրիլի 9-ին)
Ուսանողներավելի քան 35 000
Ընդհանուր անձնակազմ2300 մարդ
Ասպիրանտուրաավելի քան 850
Դոկտորներավելի քան 400
Դասախոսներավելի քան 2300
ԱնդամակցությունԵվրոպայի համալսարանների միություն[1]
Երկիր Ռուսաստան[2]
ՏեղագրությունԿազան
Հասցե420008, Կազան, Կրեմլյովսկայա փողոց 18
Պարգևներ
Լենինի շքանշան և Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան
Կայքkpfu.ru(ռուս.)
Կազանի դաշնային համալսարան (Ռուսաստան)##
Կազանի դաշնային համալսարան (Ռուսաստան)
Կազանի դաշնային համալսարան, Ռուսաստան
 Kazan University Վիքիպահեստում
Գլխավոր մասնաշենքը ձմռանը
Կազանի համալսարանը 1830-ական թվականներին

Կազանի համալսարանը եղել է Ռուսաստանի առաջավոր հասարակական մտքի և հեղափոխական պայքարի կենտրոններից։ 1887 թվականին իրավաբանական ֆակուլտետ է ընդունվել Վլադիմիր Ուլյանովըը (Լենին), դեկտեմբերի 4 ( 16)-ի ուսանողական հավաքի նախապատրաստմանն ու անցկացմանը ակտիվորեն մասնակցելու համար հեռացվել է համալսարանից։ 1839-1852 թվականներին գործել է հայոց լեզվի ամբիոն, որը 1842-1849 թվականներին ղեկավարել է Ս. Նազարյանը։ Խորհրդային իշխանության տարիներին Կազանի համալսարանը դարձել է գիտաուսումնական կենտրոն։

Մեծ է համալսարանի դերը Պովոլժիեի և Մերձուրալի ժողովուրդների կրթության և մշակույթի զարգացման գործում։ 1925 թվականին Կազանի համալսարանին շնորհվել Է Վ. Ի. Ուլյանով-Լենինի անունը։ Կազանի համալսարանը 1972 թվականին ուներ կենսաբանահողային, աշխարհագրական, երկրաբանական, պատմա-բանասիրական (թաթարական լեզվի և գրականության բաժնով), մեխանիկա-մաթեմատիկական, ֆիզիկայի, քիմիայի, իրավաբանական, բուհերում դասավանդողների որակավորման ֆակուլտետներ, նախապատրաստական, երեկոյան և հեռակա բաժիններ, ասպիրանտուրա, 65 ամբիոն, ԳՀԻ-ներ, աստղադիտարան, հաշվողական կենտրոն, 8 խնդրային լաբորատորիա, կենդանաբանական, երկրաբանական և ազգագրական թանգարաններ, մագնիսական և օդերևութաբանական դիտարաններ, կենդանաբանական և կենսաբանական կայաններ, հրատարակչություն, գրադարան (մոտ 4 միլիոն գիրք)։

Կազանի համալսարանում գործում է Լենինի անվան թանգարանը։ 1821 թվականից հրատարակում է «Գիտական տեղեկագիր»։

Պարգևատրվել է Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանով (1955

Ծանոթագրություններ խմբագրել

Գրականություն խմբագրել

  • Булич Н. Н. Из первых лет Казанского университета (1805-1819)։ Рассказы по арх. документам / Ч. 1-2. - Казань։ тип. Имп. ун-та, 1887-1891. - 2 т. (2-е изд. - СПб.։ тип. И. Н. Скороходова, 1904. - 2 т.)
  • Загоскин Н. П. Материалы для истории кафедр и учреждений Казанского университета (1804-1826 гг.). - Казань։ типо-лит. Ун-та, 1899. - 572 с.
  • Загоскин Н. П. Деятели Императорского Казанского университета. 1805 г. - 1900 г.։ Опыт краткого биографического словаря профессоров и преподавателей Казанского ун-та за первые 95 лет его существования. - Казань։ типо-лит. Имп. ун-та, 1900.
  • Загоскин Н. П. История Императорскаго казанскаго университета за первые сто лет его существования, 1804-1904 / Соч. Н. П. Загоскина, заслуженного ординарнаго проф. - Казань։ Типо-литогр. Имп. казан. ун-та, 1902-1904. - (в четырёх томах).
  • Биографический словарь профессоров и преподавателей Императорского Казанского университета։ За сто лет (1804-1904)։ В 2 ч. / Под ред. заслуж. орд. проф. Н. П. Загоскина. - Казань։ типо-лит. Имп. ун-та, 1904.
  • Корбут М. К. Казанский государственный университет им. В. И. Ульянова-Ленина за 125 лет. 1804/05-1929/30։ В 2 т. - Казань, 1930.
  • Ионенко И. М., Попов В. А. Казанский университет в годы Великой Отечественной войны. - М.։ Изд-во Казан. ун-та, 1985. - 159 с.
  • Биобиблиографический словарь профессоров и преподавателей Казанского университета, 1905-1917 / Составители Е. М. Мишина и др. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 1986. - 78 с.
  • Усманова Д. М. Профессора и выпускники Казанского университета в Думе и Госсовете России, 1906-1917։ Биографические очерки. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2002. - 137 с. - ISBN 5-7464-0374-1.
  • Астафьев В. В. и др. Очерки истории Казанского университета. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2002. - 373 с. - ISBN 5-7464-0693-7.
  • Императорского Казанского университета список о студентах (1804-1839 гг.) / Подгот. Ю. А. Лексина и др. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2002. - 130 с. - ISBN 5-7464-0845-X.
  • Казанский университет в юбилейных изданиях, 1856-1980։ Библиографический указатель / Сост. В. И. Шишкин. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2003. - 52 с. - ISBN 5-7464-0940-5.
  • Вишленкова Е. А. Казанский университет Александровской эпохи։ Альбом из нескольких портретов. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2003. - 240 с. - ISBN 5-7464-0490-X.
  • Казанский университет (1804-2004)։ Биобиблиографический словарь / Гл. ред. Г. Н. Вульфсон. - В трёх томах։
    • Т. 1։ 1804-1904. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2002. - 808 c. - ISBN 5-7464-0742-9.
    • Т. 2. 1905-2004, А-М. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2004. - 880 с. - ISBN 5-7464-0537-X.
    • Т. 3. 1905-2004, Н-Я. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2004. - 768 с. - ISBN 5-7464-0605-8.
  • История Казанского университета. 1804-2004 / Гл. ред. И. П. Ермолаев. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2004. - 651 с. - ISBN 5-7464-0586-8.
  • Ректоры Казанского университета 1804-2004 гг.։ очерки жизни и деятельности / Сост. и науч. ред.։ В. С. Королёв. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2004. - 359 с. - ISBN 5-7464-0582-5.
  • Исаков А. П. Летопись Казанского государственного университета։ история в фактах, подтверждённых документами / В двух томах. - Казань; Лондон։ МИАН։
  • Казанский университет как исследовательское и социокультурное пространство։ сборник научных статей и сообщений [Посвящается 200-летию Казанского государственного университета] / Редкол.։ Г. П. Мягков (отв. ред.) и др. - Казань։ Тип. Издат. центра КГУ им. В. И. Ульянова-Ленина, 2005. - 382 с. - ISBN 5-98180-173-5.
  • Вишленкова Е. А., Малышева С. Ю., Сальникова А. А. Terra Universitatis։ Два века университетской культуры в Казани. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2005. - 500 с. - ISBN 5-98180-197-2.
  • Михайлова С. В., Коршунова О. Н. Казанский университет։ между Востоком и Западом. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2006. - 207 с. - ISBN 5-7464-0545-0.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 155