Վիքիպեդիա

Խոսե Ամադոր դե լոս Ռիոս

Խոսե Ամադոր դե լոս Ռիոս (իսպ.՝ José Amador de los Ríos, ապրիլի 30, 1818(1818-04-30)[1], Բաէնա, Կորդովա, Անդալուզիա, Իսպանիա - փետրվարի 17, 1878(1878-02-17)[2][1], Սևիլյա, Իսպանիա), իսպանացի մտավորական, գրաքննադատ, հնագետ։ 1867-1868 թվականներին եղել է Մադրիդի Ազգային հնագիտական թանգարանի տնօրենը։

Խոսե Ամադոր դե լոս Ռիոս
իսպ.՝ José Amador de los Ríos y Serrano
Դիմանկար
Ծնվել էապրիլի 30, 1818(1818-04-30)[1]
ԾննդավայրԲաէնա, Կորդովա, Անդալուզիա, Իսպանիա
Մահացել էփետրվարի 17, 1878(1878-02-17)[2][1] (59 տարեկան)
Մահվան վայրՍևիլյա, Իսպանիա
Քաղաքացիություն Իսպանիա
ԿրթությունՍան Ֆեռնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա և Մադրիդի կենտրոնական համալսարան
Մասնագիտությունդրամատուրգ, արվեստագետ, պատմաբան, գրող, հնագետ, քաղաքական գործիչ, բանաստեղծ, senior lecturer, գրական քննադատ և նկարիչ
ԱշխատավայրՄադրիդի կենտրոնական համալսարան
Զբաղեցրած պաշտոններԻսպանիայի խորհրդարանի պատգամավոր և պրոֆեսոր
ԿուսակցությունLiberal Union?
ԱնդամությունՊատմության արքայական ակադեմիա և Cuerpo Facultativo de Archiveros, Bibliotecarios y Arqueólogos?
ԵրեխաներՌոդրիգո Ամադոր դե լոս Ռիոս ի Վիյալտա[3] և Ramiro Amador de los Ríos?[3]
 José Amador de los Ríos Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է 1818 թվականին Բաէնայում Մարիա դել Կարմեն Սեռանոյի և գրող Խոսե Ամադոր դե լոս Ռիոսի ընտանիքում[4]։ Սովորել է Կորդովայի Սան Պելայո աստվածաբանական ճեմարանի հումանիտար և փիլիսոփայության բաժիններում։

1832 թվականին ընտանիքով տեղափոխվել են Մադրիդ, որտեղ Խոսեն շարունակել է կրթությունը Սան Իսիդրո կայսերական քոլեջում, այնուհետև ընդունվել է Սան Ֆեռնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա։ Ավարտել է Մադրիդի Կոմպլուտենսե համալսարանը։

 
Խոսե Ամադոր դե լոս Ռիոսը ժամանակակից բանաստեղծների հետ

1844 թվականին Խոսե Ամադոր դե լոս Ռիոսը եղել է «Հուշարձանների կենտրոնական կոմիտեի» քարտուղարը։ Անտոնիո դե Սաբալետայի հետ միասին եղել է բացառապես ճարտարապետությանը նվիրված Boletín Español de Arquitectura իսպանական ամսագրի համա-խմբագիրը[5]։ Այն հրատարակվել է միայն 1846 թվականի հունիսի 1-ից դեկտեմբեր ժամանակահատվածում։ 1852 թվականին նա հրատարակել է Ինյիգո Լոպես դե Մենդոսայի լիակատար ժողովածուն։ 1859 թվականին Խոսե Ամադոր դե լոս Ռիոս առաջինն էր, ով օգտագործեց «մուդեխարիզմո» տերմինը որպես ճարտարապետական ոճ։

1861 թվականին հրատարակել է Historia crítica de la literatura española առաջին հատորը, իսպաներենով գրված իսպանական գրականության առաջին ընդհանուր պատմությունը[6], որը կիսատ է մնացել։ Խոսե Ամադոր դե լոս Ռիոսը գաղափարապես լիբերալ և ռոմանտիկ, Իսպանիան ընկալում էր որպես միասնություն[6]։ Հակազդելով օտարերկրյա պատմաբաններին, ովքեր միջնադարյան Իսպանիան համարում էին գետախորշ, նա իսպանական գրականությունը դասում է ամենաբարձրը Արևմտյան Հռոմեական կայսրության անկումից հետո։ Չնայած այն հանգամանքին, որ Խոսեն անդրադառնում է միայն միջնադարին, նա իսպանա-ամերիկյան գրականությունը դիտարկում է որպես իսպանական ավանդույթի մաս։ Historia social, política y religiosa de los judíos de España աշխատության մեջ նա ընդունում է իսպանա-հրեական գրականությունը որպես ավանդույթի մաս, քանզի այն ծաղկում է ապրել իսպանական հողում[6]։ Ի տարբերություն Ադոլֆ դե Կաստրոյի՝ նա չի մեղադրում իսպանացի ինկվիզիտորներին։

Աշխատություններ խմբագրել

  • Colección de poesías escogidas (Sevilla, 1839).
  • Historia de la literatura española escrita en francés por Sismonde [sic] de Sismondi ; principiada a traducir, anotar y completar por José Lorenzo Figueroa y proseguida por José Amador de los Ríos Sevilla: Imprenta de Álvarez y Compañía, 1841-1842.
  • Sevilla pintoresca o Descripción de sus más célebres monumentos artísticos... teniendo presentes los apuntes de Juan Colom y Colom... ornada con... vistas de los principales edificios, dibujadas por Joaquín Domínguez Becquer y Antonio Brabo (Sevilla: Francisco Álvarez, 1844).
  • Toledo pintoresco o Descripción de sus más célebres monumentos (Madrid: Ignacio Boix, 1845).
  • Italica: Historia de esta ciudad famosa, desde su fundación hasta nuestros días, con todos sus descubrimientos, manuscrito de 1845.
  • Estudios históricos, políticos y literarios sobre los judíos de España, 1848.
  • Edición de las Obras de Don Iñigo López de Mendoza, Marqués de Santillana, con biografía, notas y comentarios en cuatro volúmenes, que termina de publicar en 1855.
  • El arte latino-bizantino en España y las coronas visigodas de Guarrazar: Ensayo histórico crítico (Madrid: Imprenta Nacional, 1861).
  • Con Juan de Dios de la Rada y Delgado y Cayetano Rosell, Historia de la Villa y Corte de Madrid, 1861, segunda edición en 1867.
  • Historia crítica de la literatura española (1861-1865), 7 vols.
  • Historia social, política y religiosa de los judíos en España y Portugal, que saldría publicada en 1875-76 en tres volúmenes
  • La Casa-Lonja de Valencia del Cid Madrid: José Gil Dorregaray, 1876.
  • Estudios monumentales y arqueológicos, 1877.
  • La Cámara Santa de la catedral de Oviedo y sus más antiguos monumentos artístico-industriales. Madrid: José Gil Dorregaray, 1877.
  • Iglesias de San Salvador de Val-de-Dios y Parroquial de Sal Salvador de Priesca, en el Concejo de Villaviciosa (Asturias) Madrid, 1877.
  • El monasterio de San Juan de los Reyes en Toledo Madrid: José Gil Dorregaray, 1877
  • Mosaicos gentílicos, mosaico de Galatea en Elche Madrid: José Gil Dorregaray, 1877.
  • Monumentos latino-bizantinos de Mérida Madrid: José Gil Dorregaray, 1877.
  • Ermita de Santa Cristina en el concejo de Pola de Lena (Asturias) Madrid: José Gil Dorregaray, 1877
  • Iglesias de San Salvador de Val-de-Dios y parroquial de San Salvador de Priesca en el Concejo de Villaviciosa (Asturias) Madrid: José Gil Dorregaray, 1877.
  • Iglesia de San Miguel de Lillo y Palacio de Ramiro I, actualmente destinado á iglesia parroquial bajo el nombre de Santa María del Naranco (Asturias, Concejo de Oviedo). Madrid: José Gil Dorregaray, 1877.
  • Puerta Antigua de Bisagra en Toledo. Madrid: José Gil Dorregaray, 1877
  • Primeros monumentos religiosos del arte mahometano en Toledo: mezquitas llamadas del Santo Cristo de la Luz y de las Tornerías. Madrid : José Gil Dorregaray, 1877
  • Tríptico-Relicario del Monasterio Cisterciense de Piedra en Aragon Madrid, 1877.
  • Con su hijo Rodrigo Amador de los Ríos y Villalta, Monumentos latino-bizantinos de Córdoba Madrid, 1879.
  • Memoria histórico-crítica sobre las tréguas celebradas en 1439 entre los Reyes de Castilla y de Granada leída en... la Real Academia de la Historia. (Madrid: Real Academia de la Historia, 1879).
  • Poesías de Don José Amador de los Ríos precedidas de un prólogo de Juan Valera Madrid: Imp. y Librería de Eduardo Martínez, 1880.
  • Revisión y edición de la Historia general y natural de las Indias, islas y tierra firme del mar océano, escrita originalmente por Gonzalo Fernández de Oviedo y Valdés en el siglo XVI, por cuenta de la Real Academia de la Historia (1854)

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Diccionario biográfico español (իսպ.) — Real Academia de la Historia, 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Priego C. C. Amador de los Ríos, José // Grove Art Online / J. Turner — [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2017. — ISBN 978-1-884446-05-4 — doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T002222
  3. ↑ 3,0 3,1 http://institucional.us.es/revistas/spal/24/08%20Alfredo%20Mederos_Spal%2024.pdf — P. 183–184.
  4. ↑ que se vio obligado a trasladarse a Córdoba en 1827 por veleidades políticas
  5. ↑ José Enrique García Melero (2002), Literatura española sobre Artes Plásticas: Bibliografía aparecida en España entre los siglos XVI y XVIII (Encuentro), 176.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 David Thatcher Gies (2004), The Cambridge History of Spanish Literature (Cambridge: Cambridge University Press), 28–30

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Նախորդող
Ֆելիքս Տոռես Ամատ
 

Պատմության թագավորական ակադեմիա, մեդալ 16
1848 - 1878 		Հաջորդող
Խակոբո Սոբել դե Սանգրոնիզ
 
 Խոսե Ամադոր դե լոս Ռիոս
էջը Վիքիպահեստում
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խոսե Ամադոր դե լոս Ռիոս» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Խոսե_Ամադոր_դե_լոս_Ռիոս&oldid=9498586» էջից