ԽՍՀՄ սպորտի վարպետ
«ԽՍՀՄ սպորտի վարպետ» (սպորտային տեղեկատվական գրականության մեջ կրճատ տարբերակը՝ ՍՎ), սպորտային կոչում, ստեղծվել է 1935 թվականին[1] ԽՍՀՄ Կենտրոնական Կատարողական Կոմիտեի ֆիզիկական կրթության բարձրագույն խորհրդի կողմից (շախմատային ՍՎ կոչումը ստեղծվել է ավելի վաղ)։
Պատմություն խմբագրել
Կոչումը շնորհվում էր ԽՍՀՄ մարզիկներին 1937 թվականից Միասնական համամիութենական սպորտային դասակարգման սահմանած չափորոշիչների իրականացման համար։ Կոչման շնորհումը դադարեցվել է 1992 թվականին։
1935 թվականի նմուշները համարներ չունեին։ 1949 թվականին ստեղծվեց նոր նշան, որն այլևս չփոխեց իր տեսքը։ № 1 նշանը շնորհվել է Ալբերտ Աբրամյանին[2] ԽՍՀՄ-ի մարմնամարզության ազատ վարժությունների առաջնությունում հաղթելու համար։
1975 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ կոչում է ստացել շուրջ 108,1 հազար մարդ[1], իսկ 1988-ի դրությամբ՝ շուրջ 250 հազար[3]։
-
ԽՍՀՄ սպորտի վարպետի կրծքանշան, 1949 թվականի նմուշ -
![«Սպորտի վարպետ» կոչման վկայական, շնորհվել է 1978 թվականին Անատոլի Ստարոստինին]]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/%D0%A3%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%9C%D0%A1_-_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD_%281978%29.jpg/250px-%D0%A3%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%9C%D0%A1_-_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD_%281978%29.jpg)
«Սպորտի վարպետ» կոչման վկայական, շնորհվել է 1978 թվականին Անատոլի Ստարոստինին]]
![«Սպորտի վարպետ» կոչման վկայական, շնորհվել է 1978 թվականին Անատոլի Ստարոստինին]]](/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D0%A3%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%9C%D0%A1_-_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD_(1978).jpg)
Սպորտի պատվավոր վարպետ խմբագրել
1959 թվականին ներմուծվել է «ԽՍՀՄ սպորտի վարպետի» պատվավոր նշանը, որը շնորհվել է այն մարզիկներին, որոնք 5 տարի անընդմեջ իրականացրել են ԽՍՀՄ սպորտի վարպետի չափորոշիչները։ ԽՍՀՄ-ի մարմնամարզության և սպորտի ռուսական ազգային կոմիտեի կողմից 1986 թվականի հունիսի 26-ից դադարացվել է այդ նշանով պարգևատրումը[4]։ Սպորտային գրականության մեջ այս նշանը կրողները ստանում են «ԽՍՀՄ սպորտի պատվավոր վարպետ» (հապավումը՝ ՍՊՎ) անվանումը։
Ազգային մարզաձևերի սպորտի վարպետ խմբագրել
1950-1960-ական թվականներին խորհրդային մի շարք երկրներում սահմանվել է «Ազգային մարզաձևերի սպորտի վարպետ» կոչումը[1]։ Այն շնորհվել է հանրապետության սպորտկոմիտեի կողմից հիմնավորված մրցակցային կանոններ ունեցող ազգային մարզաձևերի համար։ 1970 թվականին ընդունված ազգային սպորտաձևերի համառուսական դասակարգումը իր մեջ ներառել է 17 մարզաձև՝ լծված եղջերուների մրցավազք, ազգային ըմբշամարտ, լապտա և այլն։
Այլ խմբագրել
- Շախմատի ԽՍՀՄ սպորտի վարպետ - կոչումը սահմանվել է 1925 թվականին։
- ԽՍՀՄ շախմատային կոմպոզիցիայի սպորտի վարպետ - կոչումը սահմանվել է 1934 թվականին։
Համանման կոչումներ խմբագրել
Համանման կոչումներ գոյություն են ունեցել Բուլղարիայում, Լեհաստանում (մինչև 1996 թվականը), Գերմանիայում, Ռումինիայում, Չեխոսլովակիայում[5]։ 1992 թվականից սկսած՝ «սպորտի վարպետի» կոչում են սահմանել նաև նախկինում ԽՍՀՄ-ի կազմում ընդգրկված այլ պետություններ՝ Ռուսաստան, Ուկրաինա, Բելառուս, Ղազախստան, Ղրղզստան, Մոլդովա, Տաջիկստան, Ուզբեկստան։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Спортивные звания հոդվածը Սովետական մեծ հանրագիտարանում
- ↑ Спортивные знаки и награды հոդվածը Սովետական մեծ հանրագիտարանում
- ↑ Мастер спорта — статья из Большого энциклопедического словаря
- ↑ Почётный знак «Мастер спорта СССР» — статья из: Бокс. Энциклопедия / Авторы-составители В. А. Марков, В. Л. Штейнбах. — М.: «Человек», 2011. — С. 370.
- ↑ Спортсмены стран социализма на международной арене / Составитель В. Л. Штейнбах. — М.: «Физкультура и спорт», 1974
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- «ԽՍՀՄ «Սպորտի վարպետ» կոչման նշան». falerist.org. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 1-ին.