Լուլե-սաամերեն
Լուլե-սաամյան լեզու (julevsábme), սաամյան լեզու, որը տարածված է Լուլե-լամպարկ պատմական շրջանում՝ Լուլե գետի շրջակայքում (Շվեդիա) և Նորվեգիայի հյուսիսում՝ Նուրլան շրջանում։ Հանդիսանում է Նորվեգիայի պաշտոնական լեզուներից մեկը։ Լեզվակիրների թիվը շուրջ 2000 է։
 Juvlesábme | |
|---|---|
 Ցուցանակ Շվեդիայում | |
| Տեսակ | բնական լեզու և կենդանի լեզու |
| Ենթադաս | Արևմտյան Սամի լեզուներ |
| Երկրներ |  Նորվեգիա  Շվեդիա |
| Պաշտոնական կարգավիճակ | Նորվեգիա |
| Խոսողների քանակ | 2000 մարդ |
| Վերահսկող կազմակերպություն | Sámi Giellagáldu? |
| Լեզվակիրների թիվը | 2000 |
| ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի լեզվի կարգավիճակ | լուրջ սպառնալիք[1] |
| Դասակարգում | Ուրալյան լեզվաընտանիք |
| Գրերի համակարգ | Լատինական |
| IETF | smj |
| ISO 639-2 | smj |
| ISO 639-3 | smj |
 | |
| Սաամյան լեզուների տարածվածությունը ժամանակակից քարտեզի վրա։ Հարավային սաամյան լեզու (1), Ումե-սաամյան լեզու (2), Պիտե-սաամյան լեզու (3), Լուլե-սաամյան լեզու (4), Հյուսիսային սաամյան լեզու (5), Կոլտա-սաամյան լեզու (6), Ինարի-սաամյան լեզու (7), Կիլդո-սաամյան լեզու (8), Տերո-սաամյան լեզու (9)։ Մուգ գույնով նշված են այն տարածքները, որտեղ սաամյան լեզուները ուն են պաշտոնական կարգավիճակ | |
 Lule Sami language Վիքիպահեստում | |
Գիրը խմբագրել
Գիրը հիմնված է լատիներենի այբուբենի վրա։ Լրացուցիչ նշաններն են Ń/ń և Á/á:
Լեզվի ներկա կարգավիճակը, այդ թվում՝ իրավական խմբագրել
Լուլե-սաամյան լեզուն Սաամյան լեզուներից լեզվակիրների թվով 2-րդն է, որով խոսում են շուրջ 1500-ից 2000 մարդ։ Սակայն երիտասարդների շրջանում այն գերադասելի չէ, ինչի պատճառով լեզվակիրների թիվը պակասում է։ 1983 թվականից այս լեզուն ստանդարտավորված է և այդ ժամանակից սկսած աշխատանքներ են տարվում պահպանման ուղղությամբ։ Այս հարցում մեծ դեր է կատարում Արրան մշակույթի կենտրոնը, որը հանդիսանում է Լուլե-սաամյան մշակույթի հաստատություն և գտնվում է նորվեգական Տուսֆյորդ համայնքի Դրագ գյուղում։ Այն զբաղվում է գրքերի հրատարակչությամբ։ Կենտրոնի ենթակայությամբ գործում է Լուլե-սաամյան լեզվի ուսուցման կենտրոն։ Նախապատրաստական փուլում է գտնվում Սամաստա օնլայն նախագիծը, որի միջոցով նույնպես ուսուցանվելու է այս լեզուն[2]։ 1999 թվականից մշակութային կենտրոնի կողմից հրատարակվում է Bårjås գիտա-մշակութային պարբերականը, որտեղ տպագրվում են հոդվածներ լուլե-սաամերեն, նորվեգերեն և շվեդերեն։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
Գրականություն խմբագրել
- Grundström, Harald: Lulesamisches Wörterbuch. (նորվեգերեն)
- Kintel, Anders 1991: Syntaks og ordavledninger i lulesamisk. Kautokeino : Samisk utdanningsråd. (նորվեգերեն)
- Spiik, Nils-Erik: Lulesamisk grammatik. (նորվեգերեն)
- Wiklund, K.B. 1890: Lule-lappisches Wörterbuch. Helsinki: Suomalais-ugrilaisen seuran toimituksia. (նորվեգերեն)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Sámásta Lule Sami lessons and resources(շվեդ.)
- Morphological analyzer for Lule Sámi Արխիվացված 2007-06-25 Wayback Machine (նորվեգերեն)
- Language generator for Lule Sámi Արխիվացված 2006-01-11 Wayback Machine (նորվեգերեն)
- Lule Sámi grammar in Norwegian (նորվեգերեն)
- Ådå Testamennta Արխիվացված 2007-09-26 Wayback Machine (նորվեգերեն)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լուլե-սաամերեն» հոդվածին։ |