Վիքիպեդիա

Լիդդըլ Հարտ

Սըր Բեզիլ Հենրի Լիդդըլ Հարտ (անգլ.՝ Sir Basil Henry Liddell Hart, հոկտեմբերի 31, 1895(1895-10-31)[1][2][3][…], Փարիզ[4] - հունվարի 29, 1970(1970-01-29)[1][2][3][…], Մարլոու, Բակինհեմփշիր, կոմսություն, Բաքինհեմշիր, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն), մինչև ասպետի կոչմանն արժանանալը հայտնի էր որպես կապիտան Հ. Բ. Լիդդըլ Հարտ), անգլիացի ռազմական պատմաբան և տեսաբան, մեծ ազդեցություն է գործել 20-րդ դարում մեքենայացված պատերազմի, ինչպես նաև ընդհանրապես ռազմավարագիտության զարգացման վրա։

Լիդդըլ Հարտ
Ծնվել էհոկտեմբերի 31, 1895(1895-10-31)[1][2][3][…]
Փարիզ[4]
Մահացել էհունվարի 29, 1970(1970-01-29)[1][2][3][…] (74 տարեկան)
Մարլոու, Բակինհեմփշիր, կոմսություն, Բաքինհեմշիր, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն
Քաղաքացիություն Միացյալ Թագավորություն[5]
Մասնագիտությունլրագրող, ռազմական պատմաբան, պատմաբան, գրող, զինվոր, ռազմական տեսաբան և ուսուցիչ
Գործունեության ոլորտռազմական պատմություն և ռազմական թղթակից[6]
Ալմա մատերԿորպուս Քրիստի քոլեջ, Սուրբ Պողոսի դպրոց, Edgeborough School? և Willington School?
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[1]
Պարգևներ
Ասպետ-բակալավր
Ամուսին(ներ)անհայտ[7] և Քեթլին Լիդել Հարթ[7]

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է Փարիզում՝ անգլիացի մեթոդիստական հոգևորականի ընտանիքում[8], սովորել է Քեմբրիջում, ավարտելով՝ ծառայության է անցել Յորքշիրի Արքայական թեթև հետևազորային զորագնդում։

Որպես Բրիտանական Արքայական բանակի սպա՝ Լիդդըլ Հարտը մասնակցել է Առաջին աշխարհամարտին, որտեղ հնարավորություն է ունեցել ուսումնասիրել դիրքային պատերազմի ընթացքը։ Մասնակցել է Սոմմա գետի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտին, պարգևատրվել է խիզախության համար։ Հաջորդ մի քանի տարիներին սկսել է խորհել այդ պատերազմի ընթացքում բարձր մարդկային կորուստների պատճառների մասին, ինչի արդյունքում մշակել է լավ ռազմավարության հիմքում ընկած սկզբունքները, սկզբունքներ, որոնք, իր խոսքերով՝ արհամարհվել են Առաջին աշխարհամարտի բոլոր զորահրամանատարների կողմից։

Լիդդըլ Հարտը պաշտոնաթող եղավ, այսինքն՝ զորացրվեց կապիտանի աստիճանով՝ 1927 թվականին։ Փաստորեն, այն բանից հետո, երբ 1923 թվականին նրան փոխադրեցին կիսատ զբաղվածության ծառայության, քանզի նա երկու հատ սրտի նոպա էր տարել՝ 1921 և 1922 թվականներին։ Այդ նոպաները, հավանական է, առաջացել էին պատերազմի ժամանակ իր կրած գազային հարձակման հետևանքով։ Զորացրվելուց հետո Լիդդըլ Հարտը շարունակեց իր կարիերան որպես գրող։ Այն, որ նա շարունակում էր օգտագործել իր ռազմական կոչումը՝ խիստ չարացնում էր բարձաստիճան զինվորականներին, քանզի այն ժամանակ նման բանը վատ վարմունք էր համարվում՝ մայորի կոչումից ցածր կոչումով սպաների համար։

Սկզբում Լիդդըլ Հարտը ռազմական և մարզական (թենիսի) մեկնաբան էր զանազան անգլիական թերթերում։ Այդպես շարունակվեց մինչև Երկրորդ Աշխարհամարտը։ Բայց այնուհետև Լիդդըլ Հարտը սկսեց հրապարակել իր ռազմական տեսական հոդվածները և այն մեծ զորավարների կենսագրությունները, որոնք, ըստ Լիդդըլ Հարտի՝ մեծ էին հենց այն բանի պատճառով, որ լավ ըմբռնում էին ռազմավարությունը, այսինքն ստրատեգիան։ Ըստ Լիդդըլ Հարտի՝ նման զորավարների թվում էին Սկիպիոն կամ Սցիպիոն Աֆրիկացին, գեներալ Ուիլյամ Շերմանը և Թոմաս Էդվարդ Լոուրենսը։ Պատերազմից քիչ անց Լիդդըլ Հարտը հարցազրույց վերցրեց բազմաթիվ գերմանացի գեներալներից և հրապարակեց դրանք երկու գրքում՝ «Բլրի մյուս կողմում» (անգլիական հրատարակություն) և «Գերմանացի գեներալները պատմում են» (համառոտ հրատարակությունը ԱՄՆ–ում)։ Հետագայում Լիդդըլ Հարտը համոզեց ֆելդմարշալ Ռոմմելի այրուն՝ թույլ տալ իրեն՝ մշակելու Ռոմմելի չոչնչացված օրագրերը և հրապարակեց դրանք՝ 1953 թվականին, որպես կեղծ հուշագրություններ՝ «Ռոմմելի գրությունները» վերնագրի ներքո։

Բազիլ (Բեզիլ) Լիդդըլ Հարտը 1966 թվականին օծվել է որպես Բրիտանական թագավորության ասպետ։

Իր մահից հետո Ալեքս Դանչևը՝ համագործակցելով Լիդդըլ Հարտի այրու հետ՝ գրեց անգլիացի մեծ ռազմական պատմաբանի հետմահու կենսագրությունը՝ «Պատերազմի ալքիմիկոսը․ Բազիլ Լիդդըլ Հարտի կյանքը»։

Ռազմական տեսությունում կատարած ներդրում․ «անուղղակի գործողությունների» ռազմավարություն խմբագրել

Լիդդըլ Հարտը «անուղղակի գործողություններ» անունը կրող իր ռազմական ստրատեգիայի սկզբունքները արտահայտել է հետևյալ երկու հիմնական կանոնների մեջ։ Դրանք են՝

  • Ամրացված դիրքեր զբաղեցրած հակառակորդի վրա ուղղակի գրոհը գործնականում երբեք արդյունք չի տալիս և հետևաբար՝ չպետք է կիրառվի.
  • Հակառակորդին հաղթելու համար պետք է նրան հավասարակշռությունից հանել, ինչին հնարավոր չէ հասնել հիմնական գրոհով, սակայն ինչին պետք է անպայման հասնել, որպեսզի հիմնական գրոհը հաջողությամբ պսակվի։

Մասնագետների շրջանում շատ հայտնի են բրիտանացի ռազմական տեսաբանի հետևյալ մտքերը․

  Ռազմավարության մեջ երկար շրջանցող ուղին հաճախ դուրս է գալիս ամենակարճը։ Ուղղակի հարձակումը հյուծում է հենց իրեն՝ հարձակվողին և խտացնում պաշտպանվող կողմի պաշտպանությունը։ Այնինչ ոչ ուղղակի մոտեցումը թուլացնում է պաշտպանվողին, հավասարակշռությունից հանելով վերջինիս։
- Լիդդըլ Հարտ
  

[9]

  Պատերազմի խորագույն ճշմարտությունն այն է, որ ճակատամարտի ելքը որոշվում է զորահրամանատարների մտքերում, այլ ոչ թե նրանց ռազմիկների մարմիններում։
- Լիդդըլ Հարտ
  

[9]

Այսպիսով, ըստ Լիդդըլ Հարտի՝ հաղթանակի կարելի է հասնել, եթե հակառակորդին պահես իրավիճակի և քո մտադրությունների իր իմացության անորոշության մեջ, ինչպես նաև, եթե անես այն, ինչը նա չի ակնկալում և ինչին նա պատրաստ չէ[9]։

Լիդդըլ Հարտը պնդում էր, որ պետք չէ կիրառել հզոր ուղղակի հարվածների կամ էլ ֆիքսված պաշտպանական դիրքերի կոշտ մարտավարություն։ Դրա փոխարեն հարկ է կիրառել շարժուն ստորաբաժանումներ, որոնք շարժվում և գործում են համաձայն «անուղղակի գործողությունների» ռազմավարության կամ ուսմունքի՝ դոկտրինայի։

Հետագայում Լիդդըլ Հարտը որպես այդ ռազմական տեսության դասական նմուշ՝ օրինակ էր բերում գերմանացի ֆելդմարշալ Էրվին Ռոմելի հյուսիսաֆրիկյան ռազմարշավը։

Լիդդըլ Հարտն իր այդ եզրակացություններին հանգեց, ուսումնասիրելով անցյալի մեծ ռազմավարների մեթոդները և հաղթանակները, այդ թվում, հատկապես՝ Սուն Ձըի, Նապոլեոնի և Բելիսարիոսի։ Լիդդըլ Հարտը գտնում էր, որ անուղղակի գոծողությունները ընդհանուր տարր են բոլոր այն զորահրամանատարների ռազմավարության մեջ, որոնց գործունեությունը ինքն ուսումնասիրել էր։ Նա պնդում էր, որ «անուղղակի գործողությունների» ռազմավարությունը կարելին է կիրառել նաև բիզնեսում՝ գործարարության մեջ, ինչպես նաև մարդկային հարաբերություններում։

Անգլիացի պատմաբանը սկսեց իր տեսությունները հրապարակել հանրահայտ մամուլում 1920-ական թվականներին։ Որոշ ժամանակ անց Լիդդըլ հարտը հայտնաբերեց, որ իր մշակումները կամ դրանց նման որոշ մշակումներ դրված են Նացիստական Գերմանիայի բլիցկրիգի, այսինքն՝ կայծակնային պատերազմի մարտավարության հիմքում։ Մասնավորապես՝ Գուդերիանի հուշագրություններում ասված է հետևյալը, որը համարվում է վերն ասվածի վկայություն․

  Ես ձեռք բերեցի բավական գրականություն և սկսեցի ուսումնասիրել այն։ Դրանք գերազանցապես անգլիական հոդվածներ և գրքեր էին, որոնք հեղինակել էին Ֆուլլերը, Լիդդըլ Հարտը և Ժիֆար Մարտելը, որոնք չափազանց հետաքրքրեցին ինձ և հարստացրեցին իմ երևակայությունը։ Այդ հեռատես մասնագետները արդեն այդ ժամանակաշրջանում ցանկանում էին զրահատանկային զորքերը վերածել ինչ–որ մի ավելի նշանակալի բանի, քան հետևակազորի համար օժանդակ զորք լինելն է։ Նրանք զրահասայլը կամ հրասայլը դնում էին եր դարաշրջանի սկսկվող մոտորիզացիայի՝ շարժիչայնացման կենտրոնում, դրանով իսկ, հանդիսանում էին պատերազմի վարման ժամանակակից մեթոդների մշակման ասպարեզի խոշորագույն նորարարներ։»
- Հայնց Գուդերյան, «Զինվորի հուշեր», գլուխ. 2։
  

[9]

Աշխատություններ խմբագրել

Անգլերեն բնագիր խմբագրել

  • New Methods of Infantry Training (1918)
  • Scipio Africanus: Greater Than Napoleon (originally: A Greater than Napoleon: Scipio Africanus; W Blackwood and Sons, London, 1926; Biblio and Tannen, New York, 1976)
  • Lawn Tennis Masters Unveiled (Arrowsmith, London, 1926)
  • Great Captains Unveiled (W. Blackwood and Sons, London, 1927; Greenhill, London, 1989)
  • Reputations 10 Years After (Little, Brown, Boston, 1928)
  • Sherman: Soldier, Realist, American (Dodd, Mead and Co, New York, 1929; Frederick A. Praeger, New York, 1960)
  • The decisive wars of history (1929) (This is the first part of the later: Strategy: the indirect approach)
  • The Real War (1914–1918) (1930), later republished as A History of the World War (1914–1918).
  • Foch, the man of Orleans In two Volumes (1931), Penguin Books, Harmondsworth, England.
  • The Ghost of Napoleon (Yale University, New Haven, 1934)
  • T.E. Lawrence in Arabia and After (Jonathan Cape, London, 1934 – online)
  • World War I in Outline (1936)
  • The Defence of Britain (Faber and Faber, London, Fall 1939 (after the German war against Poland); Greenwood, Westport, 1980). German edition: Die Verteidigung Gross-Britanniens. Zürich 1939.
  • The Current of War, London: Hutchinson, 1941
  • The strategy of indirect approach (1941, reprinted in 1942 under the title: The way to win wars)
  • The way to win wars (1942)
  • Why Don't We Learn From History?, London: George Allen and Unwin, 1944
  • Why don't we learn from history? (Hawthorn Books, New York, 1971)
  • The Revolution in Warfare, London: Faber and Faber, 1946
  • The Other Side of the Hill. Germany's Generals. Their Rise and Fall, with their own Account of Military Events 1939–1945, London: Cassel, 1948; enlarged and revised edition, Delhi: Army Publishers, 1965
  • "Foreword" to Heinz Guderian's Panzer Leader (New York: Da Capo., 1952)
  • Strategy, second revised edition, London: Faber and Faber, 1954, 1967.
  • The Rommel Papers, (editor), 1953
  • The Tanks – A History of the Royal Tank Regiment and its Predecessors: Volumes I and II (Praeger, New York, 1959)
  • "Foreword" to Samuel B. Griffith's Sun Tzu: the Art of War (Oxford University Press, London, 1963)
  • The Memoirs of Captain Liddell Hart: Volumes I and II (Cassell, London, 1965)
  • History of the Second World War (London, Weidenfeld Nicolson, 1970
  • The German Generals Talk: Startling Revelations from Hitler's High Command (1971 ed.). William Morrow. 1948. ISBN 9780688060121.
  • When Britain Goes to War, 1935․
  • The Future of Infantry, 1936․
  • The War in outline 1914-1918, 1936․
  • Europe in Arms, 1937․
  • Dynamic Defence, 1940․
  • This Expandig War, 1942․
  • Thoughts on War 1919-1939, 1944․
  • The Strategy of Civilian Defence, 1967
  • Churchill. Four Faces and the Man, 1969
  • The Soviet Army, 1956
  • Strategy. The indirect approach, 1954
  • Defence of West, 1950
  • The Letters of Private Wheeler (Napoleonic Wars), 1951

Գերմաներեն թարգմանություն խմբագրել

  • Die Verteidigung Gross-Britanniens. Scientia AG., Zürich 1939
  • In deutscher Übersetzung։ Warum lernen wir denn nicht aus der Geschichte? Scientia AG, Zürich 1946)
  • Auf Deutsch in mehreren Ausgaben: Die Strategie einer Diktatur – Aufstieg und Fall deutscher Generale. Zürich 1949.
  • In Deutschland als: Jetzt dürfen sie reden : Hitlers Generale berichten. Stuttgarter Verlagsveranstalt, Stuttgart u.a.1950.
  • Gedanken zur Verteidigung Europas. Nation Europa Verlag, Coburg 1951.
  • Auf Deutsch: Die Verteidigung des Westens : Rätsel des Krieges. Rätsel des Frieden. Übersetzung Kurt Friebel. Europa Verlag, u. a. Konstanz 1951.
  • Strategie. Deutsch von Horst Jordan, Rheinischer Verlag, Wiesbaden, 1954․
  • Abschreckung oder Abwehr – Gedanken zur Verteidigung des Westens; Wiesbaden, 1958․
  • Lebenserinnerungen; Düsseldorf, Wien, 1966․
  • in deutscher Übersetzung։ Geschichte des Zweiten Weltkrieges. In zwei Bänden, Econ, Düsseldorf, 1972,

Ֆրանսերեն թարգմանություն խմբագրել

  • Histoire de la Seconde Guerre mondiale, Fayard, 1973.
  • B. H. Liddell Hart (trad. Lucien Poirier), Stratégie [« The Strategy of Indirect Approach »], éditions Perrin, coll. « tempus », 1941 (réimpr. 1998), 436 p. (ISBN 978-2-262-01373-8, OCLC 41168556), republié sous le titre : The Way to Win Wars.
  • L'Alternative militaire : déterrent ou défense, traduction d'Henri Defaix, La Table Ronde, 1961.
  • Les Généraux allemands parlent, Stock 1948, traduction de l'ouvrage de Liddell Hart The Other Side of the Hill London 1948 (et édition augmentée en 1951). Traduction de la version définitive, Perrin, coll. « Tempus », 2011, (ISBN 978-2-262-03539-6).

Իտալերեն թարգմանություն խմբագրել

  • Paride o il futuro della guerra (Paris, or The Future of the War, 1925), a cura del Generale Fabio Mini, Gorizia, LEG, 2007, ISBN 978-88-61-02013-9.
  • Scipione l'africano (A Greater Than Napoleon: Scipio Africanus, 1926), Prefazione di Enrico Corradini, Firenze, Le Monnier, 1929. - trad. G. Montanari, Collana Biografie, Milano, Rizzoli, 1981.

Reputations: Ten Years After, 1928

  • Sherman, 1929
  • Foch, 1931
  • Lawrence d'Arabia (T.E. Lawrence. In Arabia and After, 1934), Collana Biografie, Milano, Bompiani, 1984.
  • La Prima Guerra Mondiale 1914-1918 (A History of the First World War, 1934), traduzione di Vittorio Ghinelli, Collana Storica, Milano, Rizzoli, 1968.
  • Storia di una sconfitta. Parlano i generali del III Reich (German generals Talk, 1948), II ed. riveduta e aumentata, Collana Storica, Milano, Rizzoli, 1971 [1949, col titolo I generali tedeschi narrano...].
  • La prossima guerra (Deterrent or Defence, 1960), Roma, Il Borghese, 1962.
  • L'arte della guerra nel XX secolo, memorie (The Liddel Hart Memories, 1965), Milano, Mondadori, 1971.
  • Storia militare della Seconda Guerra Mondiale (History of the Second World War, 1970), traduzione di Vittorio Ghinelli, Collezione Le Scie, Milano, Mondadori, 1970.

Ռուսերեն թարգմանություն խմբագրել

  • Внезапная атака танков у Камбрэ. Пер. О. А. Зелениной. // Военный зарубежник, 1933, № 8. — С. 47-53.
  • Правда о войне 1914—1918 гг. Пер. с англ. О. Триэль. — М.: Гос. воен. изд., 1935. — 412 стр.
  • Правда о Первой мировой. — М.: Эксмо, 2009. — 480 с. — (Перелом истории). — 4300 экз. — ISBN 978-5-699-36036-9.
  • Лиддел Гарт Б. Г. Энциклопедия военного искусства. = Стратегия непрямых действий = ред. С. Переслегин. — М., СПб: АСТ, Терра Фантастика, 2003. — 656 с. — (Военно-историческая библиотека). — 5100 экз. — ISBN 5-17-017435-7.
  • Вторая мировая война. Дата обращения 5 июля 2009.
  • Полковник Лоуренс. Биография. Дата обращения 5 июля 2009.
  • Б. Лиддел Гарт. Устрашение или оборона? — М.: Военное издательство Министерства обороны СССР, 1962.

Տես նաև խմբագրել

Գրականություն խմբագրել

Պատկերասրահ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Babelio (ֆր.) — 2007.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118728156 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ http://www.nytimes.com/1981/10/04/books/a-difficult-general.html
  6. ↑ Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  7. ↑ 7,0 7,1 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
  8. ↑ Մեթոդիստական եկեղեցին քրիստոնեական եկեղեցու բողոքական ուղղություններից կամ դավանաննքներից է, որն անջատվել է Անգլիկան եկեղեցուց։ – Մնացական Ռ․ Խաչատրեան, պատմաբան, գնդապետ։
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Թարգմանությունը՝ ռազմական պատմաբան, գնդապետ Մնացական Ռ․ Խաչատրեանի։

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Աղբյուրներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լիդդըլ_Հարտ&oldid=9509080» էջից