Վիքիպեդիա

Լեոնիդ Կրավչուկ

Լեոնիդ Մակարովիչ Կրավչուկ (ուկրաիներեն՝ Леонід Макарович Кравчук, հունվարի 10, 1934(1934-01-10)[1][2][3], Վելիկի Ժիտին, Q9268901?, Rovensky Uyezd, Վոլինյան վոյևոդություն, Լեհաստանի Երկրորդ Հանրապետություն - մայիսի 10, 2022(2022-05-10)[4], Մյունխեն, Գերմանիա[5]), ուկրաինացի քաղաքական և պետական գործիչ, Ուկրաինայի առաջին նախագահ (1991-1994 թթ.), որն ստանձնեց նախագահի պաշտոնը 1991 թ. դեկտեմբերի 5-ին և հրաժարական տվեց 1994 թ. հուլիսի 19-ին։

Լեոնիդ Կրավչուկ
ուկրաիներեն՝ Леонід Кравчук
Դրոշ
Դրոշ
 (1-ին) Ուկրաինայի նախագահ
Դրոշ
Դրոշ
դեկտեմբերի 5 1991 - հուլիսի 19 1994
Նախորդող Պաշտոնը հիմնվել է
Հաջորդող Լեոնիդ Կուչմա
Դրոշ
Դրոշ
 (1-ին) Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի նախագահ
1991 թվականի սեպտեմբերի 17 - 1991 թվականի դեկտեմբերի 5
Նախորդող Պաշտոնը հիմնվել է
Հաջորդող Իվան Պլյուշ
Դրոշ
Դրոշ
 ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի անդամ
1991 թվականի սեպտեմբերի 5 - 1991 թվականի դեկտեմբերի 26
Դրոշ
Դրոշ
 (9-րդ) ՈւԽՍՀ Գերագույն խորհրդի նախագահ
1990 թվականի հուլիսի 23 - 1991 թվականի սեպտեմբերի 17
Նախորդող Վլադիմիր Իվաշկո
Հաջորդող Պաշտտոնը վերացրել են
 
Կուսակցություն՝ Սովետական Միության կոմունիստական կուսակցություն (1958-1991), Ուկրաինայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն (1998-2009)
Կրթություն՝ Շևչենկոյի անվան համալսարան
Գիտական աստիճան՝ Տնտեսական գիտությունների թեկնածու
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ և տնտեսագետ
Ազգություն Ուկրաինացի
Դավանանք Ukrainian Orthodox Church – Kyiv Patriarchate?
Ծննդյան օր հունվարի 10, 1934(1934-01-10)[1][2][3]
Ծննդավայր Վելիկի Ժիտին, Q9268901?, Rovensky Uyezd, Վոլինյան վոյևոդություն, Լեհաստանի Երկրորդ Հանրապետություն
Վախճանի օր մայիսի 10, 2022(2022-05-10)[4] (88 տարեկան)
Վախճանի վայր Մյունխեն, Գերմանիա[5]
Թաղված Բայկովո գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն  ԽՍՀՄ,  Ուկրաինա և  Լեհաստան
Ամուսին Անտոնինա Կրավչուկ
Զավակներ Ալեքսանդր Կրավչուկ
 
Կայք՝ leonid-kravchuk.com.ua
 
Ինքնագիր
 
Պարգևներ

Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի I-IV գումարման պատգամավոր։ 1958-1991 թվականներին ԽՄԿԿ անդամ։ 1990-1991 թվականներին ԽՄԿԿ Կենտրոնական կոմիտեի անդամ։ 1998-2009 թվականներին Ուկրաինայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության անդամ։

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է Վելիկի Ժիտին (1939 թվականից Ուկրաինայի Ռովնոյի մարզ) գյուղում, գյուղացիների ընտանիքում։ Կրավչուկի հայրը՝ Մակարը 1930-ականներին լեհական հեծելազորում, հետագայում նա և Կրավչուկի մայրն աշխատել են լեհական օսադնիկներում[16]։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ՝ 1944 թվականին Մակար Կրավչուկը մարտի ժամանակ զոհվում է, թաղված է Բելառուսի եղբայրական գերեզմանում[17]։ Լեոնիդը դաստիարակվել է խորթ հոր և մոր կողմից, որը մահացել է կաթվածից հարազատ գյուղում 1980 թվականին և հենց այնտեղ էլ թաղված է[17]։ Ավարտել է Կիևի համալսարանը (1958)։

1958-1960 թվականներին եղել է Չեռնովցիի ֆինանսական տեխնիկումի դասախոս։ 1960-1967 թվականներին եղել է Քաղլուսավորության տան մեթոդիստ-խորհրդատու, դասախոս, քարտուղարի օգնական, քարոզչության և պրոպագանդայի բաժնի վարիչ Չեռնովցիի, շրջկոմ, ՈւԿԿ։

Ավարտել է ԽՄԿԿ Կենտրոնական կոմիտեի Հասարակական գիտությունների ակադեմիայի ասպիրանտուրան, որտեղ սովորել է 1967-1970 թվականներին։ Տնտեսական գիտությունների թեկնածու է, ունի ատենախոսություններ։

1970-1988 թվականներին Ուկրաինայի կոմունիստական կուսակցությունում եղել է սեկտրի վարիչ, տեսուչ, քարտուղարի օգնական, բաժնի վարիչի օգնական և քարոզչության և պրոպագանդայի բաժնի վարիչ։

1989-1990 թվականներին աշխատել է որպես գաղափարախոսական բաժնի վարիչ և եղել է ՈւԿԿ-ի Կենտրոնական կոմիտեի քարտուղար։ 1980-ականների վերջին թերթերը գրեցին, որ Կրավչուկը բանավեճ է սկսում ուկրաինական անկախության կողմնակիցների հետ։ Բավական պահպանողական ղեկավարության ֆոնի վրա ՈւԿԿ-ն իրեն ավելի քան չափավոր է պահում։

1989-1990 թվականներին Քաղբյուրոյի անդամի թեկնածու։ 1990-1991 թվականներին դարձել է ՈւԿԿ-ի Կենտկոմի Քաղբյուրոյի անդամ։

1990 թվականներին եղել է ՈւԿԿ-ի Կենտկոմի երկրորդ քարտուղար։

1990 թվականի մարտին ընտրվել է ՈւԽՍՀ Գերագույն Խորհրդի պատգամավոր։

1990 թվականին դարձել է ԽՄԿԿ Կենտկոմի անդամ։

1990-1991 թվականներին եղել է Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի նախագահ։

1991 թվականի օգոստոսին տեղի ունցեած իրադարձություններից հետո դուրս է եկել ԽՄԿԿ-ից։

1991 թվականի օգոստոսի 24-ին Ուկրաինայի Գերագույն ռադան Լեոնիդ Կրավչուկի նախագահությամբ ընդունեց որոշում Ուկրաինան հռչակել անկախ պետություն։

Ուկրաինայի նախագահ խմբագրել

Նա թեկնածությունը դրեց որպես անկուսակցական։ Նրան աջակցում էին ինչպես այդ ժամանակ արգելված կումկուսի (նրանց առաջնորդ Ալեքսանդր Տկաչենկոն հանել էր իր թեկնածությունը ի օգուտ Կրավչուկի) անդամները, այնպես էլ ազգային ժողովրդավարների մի մասը, նրանք Ռադայի նախագահին ներկայացնում էին որպես «Անկախության հայր»։ Իր դերը խաղաց նաև Կրավչուկի արհեստական ստեղծված հիմնական ազգայնականի կերպարով հակատակորդը՝ Վոչիսլավ Չերնովոլը[18]։

1991 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Լեոնիդ Կրավչուկը ընտրվում է Ուկրաինայի նախագահ, նախագահական ընտրություններում նա հավաքեց 61,6 % քվե։

 
Լեոնիդ Մակարովիչ Կրավչուկ, Ստանիսլավ Շուշկևիչ, Բորիս Ելցին։ 1991 թվական:

1991 թվականի դեկտեմբերի 8-ին Կրավչուկը ՌՍՖՍՀ Նախագահ Բորիս Ելցինի և Բելառուսի Հանրապետության Գերագույն Խորհրդի նախագահ Ստանիսլավ Շուշկևիչի հետ ստորագերց ԽՍՀՄ-ի փլուզման մասին Բելովեժենսկյան համաձայանգրը։ Երկու օր հետո Ուկրաինայի Գերագույն Խորհուրդը վերապահումներով վավերացրել է համաձայնագիրը[19]։

1992 թվականի հունիսի 19-ին Կրավչուկը օրենք է ընդունում, որը Ուկրաինայի սահմանադրությունից լրիվ բառացառում է ԽՍՀՄ-ի մասին հիշատակումները։

 
Ուկրաինայի Նախագահ Լեոնիդ Կրավչուկը 1992 թվականին

1992 թվականի օգոստոսի 22-ին Կիևում տեղի ունեցած Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի հանդիսավոր նստաշրջանին Ուկրաինայի Ժողովրդական Հանրապետության վտարանդի նախագահ Նիկոլայ Պլավյուկը Լեոնիդ Կրավչուկին հանձնեց ՈւԺՀ-ի տարբերանշանները[20]։ Նաև Պլավյուկը պատվոգիր է գրում այն մասին, որ անկախ Ուկրաինան, որը հռչակվել է 1991 թվականի օգոստոսի 24-ին, հանդիսանում է ՈւԺՀ-ի իրավահաջորդը[21][22].

Իտալացի լրագրող Կեզա Ջուլետտոն իր «Հաջողություն Ռուսաստան» գրքում միտք է արտահայտում, որ ԽՍՀՄ-ի փլուզման հիմնական նախաձեռնողը հենց Կրավչուկն է[23], ինչը Կրավչուկը գրեթե հաստատեց 2016 թվականին՝ ասելով, որ ուկրաինացի ժողովուրդը դարձել է ԽՍՀՄ-ի գերեզմանափորը[24]։

2011 թվականի դեկտեմբերին Ազատություն ռադիոկայանին տված հարցազրույցում Կրավչուկը ասել է, որ Բելովեժենսկի համաձայնագրի կնքումը հանդիսանում է խաղաղ իրագործված պետական հեղաշրջում[25]։

1992 թվականին ակտիվ աջակցել է Պատրիարք Ֆիլարետի միտրոպոլիտին, որը երկար տարիներ «խնամք է տարել» ՈւԿԿ-ի Կենտկոմի համար համարելով նրանց գաղափարական լավագույն ղեկավարություն, որպեսզի ստեղծվի Ուկրաինայի Կիևի պատրիարքության ուղղափառ եկեղեցին։

1993 թվականի սեպտեմբերի 3-ին կնքել է Մասսանդրովյան համաձայանգիրը, որը վերաբերվում էր Ուկրաինայում տեղաբաշխված տարածքներին և ատոմային զենքին։ Որից հետո 1994 թվականի հուլիսին համաձայնվեց անց կացնել արտահերթ նախագահական ընտրություններ։ Առաջին փուլում թեկնածուների մեջ հավաքեց առավելագույն ձայները, բայց երկրորդ փուլում պարտվեց Լեոնիդ Կուչմեին։

1994 թվականի հունվարի 14-ին Մոսկվայում հակառակ Գերագույն Ռադայի կողմից 1993 թվականի նոյմեբերի 18-ին հաստատված «ՄԵԿՆԱՐԿ-1» պայմանագրի, ըստ որի նախատեսվում էր Ուկրաինայի տարածքում տեղակայված ռազմավարական միջուկային սպառազինությունը աստիճանաբար կրճատել, Ուկրաինան, Ռուսաստանը և ԱՄՆ-ն ինքնակամ որոշել են ստորագրել եռակողմ պայմանագիր, ըստ որի Ուկրաինայում եղած ամբողջ ատոմային սպառազինությունը պետք է անհապաղ տեղափոխվեր Ռուսաստան (որը ավարտվեց 1996 թվականի հունիսի 1-ին), ընդ որում առանց որևէ կոնկրետ անվտանգության երաշխիքների և փաստաթղթերով արձանագրված ֆինանսական փոխհատուցումների[26]։

Նախագահությունից հետո խմբագրել

1994 թվականին կայացած արտահերթ նախագահական ընտրությունների առաջին փուլից հետո (որին նա համաձայնվեց 1993 թվականի մասսայական գործադուլների ճնշման տակ) երկրորդ փուլում նա պարտվեց Լեոնիդ Կուչմային` հավաքելով 45,1 % քվե։

1994 թվականի սեպտեմբերին ընտրվել է Գերագույն ռադայի պատգամավոր, «Սոցիալ-շուկայական ընտրություն» կուսակցության անդամ, հետագայում անցավ «Սահմանադրական կենտրոն» պատգամավորական խմբի շարքերը։

1998 թվականին նորից է ընտրվել Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի պատգամավոր որպես Ուկրաինայի Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության ղեկավար։

1998 թվականին եղել է Ուկրաինայի Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության անդամ։

2002 թվականին ՈւՍԴԿ-ի ցուցակով ընտրվում է պատգամավոր։

2006 թվականի Ուկրաինայի խորհրդարանական ընտրություններին ՈւՍԴԿ-ն չկարողացավ հաղթահարել 3 %-ի արգելքը։

2006 թվականի ապրիլի 26-ին Լեոնիդ Կրավչուկը հայտարարել է «կուսակցության ղեկավար մարմիններից դուրս գալու և հասարակաքաղաքական ակտիվ կյանքով զբաղվելու» մասին, առանց կապ ունենալու որևէ կուսակցության հետ[27]։

2006 թվականի հուլիսի 27-ին և օգոստոսի 3-ին Լեոնիդ Կրավչուկը մասնակցել է կլոր սեղանի Ունիվերսալ ազգային միասնության պատճառով։

2006 թվականին դարձել է «Ուկրաինա-Չինաստան» համայնքի պատվավոր նախագահ[28]։

2011 թվականին եղել է «Հեռանկարային Ուկրաինա» ֆոնդի Արխիվացված 2015-04-02 Wayback Machine պատվավոր նախագահ։

Հանդիսանում է «Ռովենյան հայրենակցական միություն» հասարակական միավորման պատվավոր նախագահը[29]։

Ընտանիք խմբագրել

  • Կինը՝ Անտոնիա Կրավչուկը Կիևի պետական համալսարանի տնտեսական ֆակուլտետի դոցենտ է, ամուսնացել են 1957 թվականին։
  • Որդին՝ Ալեքսանդր Կրավչուկը բիզնեսմեն է[30],, նրա հարսնացուն՝ Ելենա Կրավչուկը աշխատում է Կիևի պետական համալսարանում[31]։
  • Թոռը՝ Անդրեյ Կրավչուկը ծնվել է 1981 թվականին, ավարտել է Կիևի պետական համալսարանի միջազգային հարաբերությունենրի ֆակուլտետը, աշխատում է գովազդային գործակալությունում, նրա կինը Մարիա Կրավչուկը աշխատում է բիզնես-ֆիրմայում[31][32]։
  • Թոռնորդին՝ Ելենա Անդրեևնա Կրավչուկը ծնվել է 2005 թվականին։
  • Աղջիկ թոռնորդին՝ Մարիա Ալեքսանդրի Կրավչուկը ծնվել է 1988 թվականին։

Գրքեր խմբագրել

  • Կարճ տնտեսական բառարան, հնգամյակի էֆեկտիվություն և որակ (1978)
  • Անխախտ բարեկամություն (հեղինակվել է 1982 թվականին)
     
    Լ. Մ. Կրավչուկ
  • Տնտեսական բառարանի տասնմեկերորդ հնգամյակ (1982)
  • Միասնական ընտանիք
  • Նոր տնտեսական մեխանիզմ (1989)
  • Գաղափարախոսական աշխատանք (1989)
  • «Պետություն և իշխանություն» (2001)
  • «Имеем то, что имеем» (2002)
  • «Մեկ Ուկրաինա, միասնական ժողովուրդ» (ուկրաիներեն՝ «Одна Україна, єдиний народ») (2010)

Գրել է ավելի քան 500 հոդված։

Փաստեր խմբագրել

Հետաքրքրված է շախմատով, որսորդությունով, ֆուտբոլով[33][34]։

2014 թվականի հունվարի 31-ին Ուկրաինայի փոստը Լեոնիդ Կրավչուկի ութսունամյակի առթիվ նրա պատվին նամականիշ է թողարկել[35]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Умер первый президент Украины Леонид Кравчук — РБК (ռուս.) — РБК daily, 2022.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 https://glavcom.ua/country/politics/pohoron-kravchuka-priznacheniy-lishe-na-vivtorok-stala-vidoma-prichina-845115.html
  6. ↑ 6,0 6,1 https://molbuk.ua/news/257134-po-radio-zvuchalo-aich-chernauc-shcho-govoryv-kravchuk-pro-bukovynu.html
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 https://leonid-kravchuk.com.ua/ru/bio/
  8. ↑ https://zakon.rada.gov.ua/cgi-bin/laws/main.cgi?nreg=731/96#Text
  9. ↑ https://zakon.rada.gov.ua/cgi-bin/laws/main.cgi?nreg=6/99#Text
  10. ↑ https://zakon.rada.gov.ua/cgi-bin/laws/main.cgi?nreg=701/2001#Text
  11. ↑ https://zakon.rada.gov.ua/cgi-bin/laws/main.cgi?nreg=11/2004#Text
  12. ↑ https://zakon.rada.gov.ua/cgi-bin/laws/main.cgi?nreg=4/2007#Text
  13. ↑ https://web.archive.org/web/20140125155807/http://www.president.gov.ua/ru/documents/16370.html
  14. ↑ https://www.president.gov.ua/storage/j-files-storage/00/34/11/9aa9f8047fa5e75afd4069377b2bfa95_1472479445.pdf
  15. ↑ https://www.president.gov.ua/documents/2772020-34401
  16. ↑ «Как Сталин Галичину нам отдал». www.segodnya.ua (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 Галух, Александр. «Леонид Кравчук: Я на всю жизнь запомнил халву, которую в платочке мама принесла мне ко дню рождения ...». www.ppmurmansk.ru. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  18. ↑ «Леонід Кравчук» (ուկրաիներեն). Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  19. ↑ «Постановление ВС Украины от 10.12.1991 № 1958-ХII — Викитека». ru.wikisource.org (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  20. ↑ «На Украине последний день агитации перед вторым туром президентских выборов. Кстати, первому президенту Украины во время инаугурации в 1992 году вручили государственные символы Украинской Народной Республики». vesti.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  21. ↑ «В Киеве открылся музей Украинской народной республики | Информационно-справочный портал Беларуси - interfax.by». www.interfax.by. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  22. ↑ «1992: останній президент УНР передає Кравчуку клейноди». Історична правда. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  23. ↑ «Круглый стол в редакции «Правды», посвящённый 85 лет со дня провозглашения Советского Союза». kprf.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  24. ↑ «Кравчук предсказал, когда наступит последний день жизни России — ИноТВ». ИноТВ. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  25. ↑ «Леонид Кравчук – мирный заговорщик». Радио Свобода. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  26. ↑ Յուրի Կոստենկո (2014 թ․ հունվարի 10). «10 միֆ Ուկրաինայի ատոմային զինաթափման մասին». Ազատություն ռադիոկայան.
  27. ↑ «Кравчук пошел за Медведчуком | Украинская правда». www.pravda.com.ua. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  28. ↑ «ЛЕОНИД КРАВЧУК ВНОВЬ СТАЛ ПРЕЗИДЕНТОМ. НА ЭТОТ РАЗ ОБЩЕСТВА "УКРАИНА-КИТАЙ" / Новости / PRESIDENT.ORG.UA». president.org.ua (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  29. ↑ Біографії правління МГО «Рівненського земляцтва» Արխիվացված 2014-08-12 Wayback Machine // Офіційний сайт МГО «Рівненське земляцтво» Արխիվացված 2015-09-25 Wayback Machine(ուկր.)
  30. ↑ Родственникам Кравчука выделили пять участков в Конча-Заспе. Общество. ФОКУС
  31. ↑ 31,0 31,1 «Леонид КРАВЧУК: «Я считаю себя демократическим президентом, еще больше демократическим мужчиной и совсем демократическим мужем»». Леонид КРАВЧУК: «Я считаю себя демократическим президентом, еще больше демократическим мужчиной и совсем демократическим мужем» (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.(չաշխատող հղում)
  32. ↑ bigmir)net. «Родственникам Кравчука выделили пять участков в Конча-Заспе» (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  33. ↑ «Перед тем как подписать 13 лет назад беловежские соглашения, леонид кравчук отправился поохотиться...» (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  34. ↑ «Леонид КРАВЧУК. ФУТБОЛ. ПОЛИТИКА. ЖИЗНЬ…». ronin.com.ua. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  35. ↑ «Леонид Кравчук. Первый Президент независимой Украины . 80 лет со дня рождения. Новости компании «Почтовые марки Украины»». ukrstamp.com. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լեոնիդ Կրավչուկ» հոդվածին։
Այս հոդվածն ընտրվել է Հայերեն Վիքիպեդիայի՝ 2017 թվականի սեպտեմբերի 21-ի օրվա հոդված:
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լեոնիդ_Կրավչուկ&oldid=9483859» էջից