Իբրահիմ Շինասի
Իբրահիմ Շինասի (թուրքերեն՝ İbrahim Şinasi, օգոստոսի 5, 1826, Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն - սեպտեմբերի 13, 1871[1], Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն), օսմանյան գրող, թարգմանիչ, հրապարակախոս և հասարակական գործիչ։ Համարվում է թուրքական դրամատուրգիայի և նոր թուրքական գրականության հիմնադիրը[2][3]։ Համարվում է Թանզիմաթի առաջին հեղինակներից մեկը։ 1948 թվականին մասնակցել է Ֆրանսիայում տեղի ունեցած հեղափոխությանը[4]։
Իբրահիմ Շինասի թուրքերեն՝ İbrahim Şinasi | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | օգոստոսի 5, 1826 |
| Ծննդավայր | Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն |
| Վախճանվել է | սեպտեմբերի 13, 1871[1] (45 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, լրագրող, թարգմանիչ, գրող և դրամատուրգ |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Q6093130? |
| Կուսակցություն | Նոր օսմաններ |
 Şinasi Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Էթնիկ առումով Շինասին Ռուտուլ է[5][6][7]։ Ծագումով Ռուսաստանի Շինազ գյուղից է[5]։
Ծնվել է 1826 թվականի օգոստոսի 5-ին օսմանյան բանակի սպայի ընտանիքում[8]։ Երեք տարեկանից մեծացել է առանց հոր։
Իբրահիմ Շինասին մեծացել է աղքատ ընտանիքում։ Մանկուց եղել է շատ ունակ երեխա։ Տղայի ունակությունը նկատել է ֆրանսիացի սպա կոմս Շատոնեֆը, ով արդյունքում ընդունել է իսլամ և հանդես եկել Մուստաֆա Ռեշիդ փաշա անունով։
Կադրային հոսքի արդյունքում Ռեշիդ փաշան և Շինասին ժամանել են Փարիզ, որտեղ զբաղեցրել է քաղաքատնտեսական և ֆինանսական գիտություններով, ուսումնասիրել ֆրանսերեն և ֆրանսիական գրականություն։ Արտասահմանում Շինասին ապրել է հինգ տարի։
Վերադառնալով Ստամբուլ սկսել է աշխատել ֆինանսական կոմիտեում, որտեղ աշխատել է մինչև 1858 թվականը։ Այդ ժամանակ Շինասիին հովանավորն էր հայտնի քաղաքական և պետական գործիչ Յուսուֆ Քեմալ փաշա։ Հետաքրքրված է եղել ժողովրդի շրջանում եվրոպականության տարածմամբ, ինչպես նաև թուրքերենի բարեփոխումներով։ Այդ բարեփոխումներին Շինասին հասել է մեծ ջանքերի գնով։ Նա նշում էր, որ գրականությունը նախատեսված է ոչ թե ընտրյալների, այլ ամբողջ հասարակության համար։
Բացի դրանից, Շինասին Քեմալ Նամըքի հետ միասին զբաղվել է այլ նախագծերով ևս, հատկապես Օսմանյան կայսրության կառավարման համակարգի արմատական փոփոխությունը։ Այն հայացքները Շինասիի մահվանից հետո մոռացվել էին և դրանց միասին հիշել են միայն Երիտթուրքերի ժամանականերում։ Այդպես էլ Շինասին համարվում է Թանզիմաթի ստեղծողներից մեկը։
Անդամակցել է Նոր օսմաններ հասարակական- քաղաքական շարժմանը։
1865 թվականին գաղթել է Փարիզ և վերադարձել Կոստանդնուպոլիս մահվանից ոչ շատ առաջ։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Encyclopædia Britannica
- ↑ «турецкий поэт Шинаси». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
- ↑ «Культура Турции». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
- ↑ «КРЫМСКАЯ ВОЙНА 1853—1856 ГГ. И ПАРИЖСКИЙ МИР. ВТОРОЙ ПЕРИОД ТАНЗИМАТА». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
- ↑ 5,0 5,1 «Дагестанская Правда - Рутулы». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
- ↑ «Республиканская газета "МЫХАБИШДЫ" - Значимые события в истории Рутульского района». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
- ↑ Рутульцы
- ↑ «İbrahim ŞInasi: Information from». Answers.com. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 18-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իբրահիմ Շինասի» հոդվածին։ |