Վիքիպեդիա

Թվային բաշխում

Թվային բաշխումը (որը նաև կոչվում է բովանդակության առաքում, առցանց բաշխում կամ էլեկտրոնային ծրագրային ապահովման բաշխում (ESD), ի թիվս այլոց) թվային մեդիա բովանդակության, ինչպիսիք են աուդիո, վիդեո, էլեկտրոնային գրքեր, տեսախաղեր և այլ ծրագրաշարեր, առաքում կամ բաշխում է[1]։ Տերմինը սովորաբար օգտագործվում է առցանց առաքման միջոցով բաշխումը նկարագրելու համար, ինչպիսին է ինտերնետը, այդպիսով շրջանցելով բաշխման ֆիզիկական մեթոդները, ինչպիսիք են թուղթը, օպտիկական սկավառակները և VHS տեսաերիզները։ Առցանց բաշխում տերմինը սովորաբար կիրառվում է անկախ ապրանքների նկատմամբ. Այլ ապրանքների համար ներբեռնվող հավելումները ավելի հայտնի են որպես ներբեռնվող բովանդակություն։ Ցանցի թողունակության հնարավորությունների առաջխաղացման շնորհիվ առցանց բաշխումը նշանավոր դարձավ 21-րդ դարում, որտեղ հայտնի հարթակներ, ինչպիսիք են Amazon Video-ը և Netflix-ի հոսքային ծառայությունը, սկսած 2007 թ.-ից[2]։

Առցանց բաշխված բովանդակությունը կարող է հեռարձակվել կամ ներբեռնվել և հաճախ բաղկացած է գրքերից, ֆիլմերից և հեռուստատեսային ծրագրերից, երաժշտությունից, ծրագրաշարից և տեսախաղերից։ Հոսքային հոսքը ներառում է բովանդակության ներբեռնում և օգտագործում՝ օգտատիրոջ խնդրանքով կամ «ըստ պահանջի», այլ ոչ թե թույլ տալ օգտատերին այն մշտապես պահել։ Ի հակադրություն, բովանդակության ամբողջական ներբեռնումը կոշտ սկավառակի վրա կամ կրիչի այլ ձևերի վրա կարող է ապագայում թույլ տալ անցանց հասանելիություն։

Մասնագիտացված ցանցերը, որոնք հայտնի են որպես բովանդակության առաքման ցանցեր, օգնում են բաշխել բովանդակությունը համացանցում՝ ապահովելով և՛ բարձր հասանելիություն, և՛ բարձր արդյունավետություն[3]։ Բովանդակության առաքման այլընտրանքային տեխնոլոգիաները ներառում են ֆայլերի փոխանակման տեխնոլոգիաներ։ Որպես այլընտրանք, բովանդակության առաքման հարթակները հեռակա կարգով ստեղծում և սինդիկացնում են բովանդակությունը՝ գործելով հյուրընկալված բովանդակության կառավարման համակարգերի նման։

Չկապված վերոհիշյալի հետ՝ «Թվային բաշխում» տերմինը օգտագործվում է նաև ֆիլմերի բաշխման մեջ՝ նկարագրելու բովանդակության բաշխումը ֆիզիկական թվային մեդիայի միջոցով՝ ի հակադրություն անալոգային լրատվամիջոցների տարածմանը, ինչպիսիք են լուսանկարչական ֆիլմը և մագնիսական ժապավենը (տես թվային կինոնկար)։

Հիմք խմբագրել

Առցանց բաշխման հիմնական բնութագիրը դրա անմիջական բնույթն է։ Առևտրային առումով հաջող աշխատանք կատարելու համար արվեստագետները սովորաբար պետք է մտնեն իրենց ոլորտի հրատարակչական շղթան։ Հրատարակիչները օգնում են արվեստագետներին գովազդել, ֆինանսավորել և տարածել իրենց աշխատանքները մանրածախ առևտրի կետերում։ Որոշ ոլորտներում, մասնավորապես՝ տեսախաղերում, արվեստագետները կապված են հրատարակիչների հետ և շատ դեպքերում չեն կարողանում ստեղծել իրենց ուզած բովանդակությունը. հրատարակիչը կարող է չմտածել, որ լավ շահույթ կունենա։ Սա կարող է արագ հանգեցնել բովանդակության ստանդարտացման և նոր, հնարավոր ռիսկային գաղափարների խեղդմանը։

Ընտրելով առցանց բաշխումը, արվեստագետը կարող է հեշտությամբ մտցնել իր աշխատանքը հանրային հետաքրքրությունների շրջանակում՝ պոտենցիալ նվազագույն բիզնես ծախսերով։ Սա հաճախ հանգեցնում է սպառողի համար ավելի էժան ապրանքների, արվեստագետների շահույթի ավելացման, ինչպես նաև արվեստի ազատության ավելացման։ Առցանց բաշխման հարթակները հաճախ պարունակում են կամ գործում են որպես թվային իրավունքների կառավարման ձև։

Առցանց բաշխումը նաև դուռ է բացում բիզնեսի նոր մոդելների համար (օրինակ՝ Open Music Model): Օրինակ, արտիստը կարող է միանգամից թողարկել մեկ երգ ալբոմից կամ մեկ գլուխ գրքից, այլ ոչ թե սպասել, որ դրանք բոլորը ավարտվեն։ Սա կա՛մ նրանց դրամական խթան է տալիս՝ օգնելու շարունակել իրենց նախագծերը, կա՛մ ցույց է տալիս, որ նրանց աշխատանքը կարող է ֆինանսապես կենսունակ չլինել։ Սա, հուսով ենք, արվում է նախքան նրանք չափազանց գումար և ժամանակ են ծախսել մի նախագծի վրա, որը համարվում է անշահավետ։ Տեսախաղերն այս ոլորտում մեծացրել են ճկունությունը, ինչը ցույց է տրված միկրովճարման մոդելներով։ Այս նոր մոդելների հստակ արդյունքը նրանց հասանելիությունն է ավելի փոքր արվեստագետների կամ արվեստագետների թիմերի համար, ովքեր չունեն ժամանակ, միջոցներ կամ փորձ՝ միանգամից նոր արտադրանք ստեղծելու համար։

Դրա օրինակը կարելի է գտնել երաժշտական ոլորտում։ Ինդի արտիստները կարող են մուտք գործել նույն բաշխման ուղիները, ինչ հիմնական ձայնագրման լեյբլները՝ պոտենցիալ ավելի քիչ սահմանափակումներով և արտադրական ծախսերով։ Գոյություն ունի «Ինտերնետ լեյբլների» աճող հավաքածու, որոնք առաջարկում են բաշխում չստորագրված կամ անկախ արտիստներին անմիջապես առցանց երաժշտական խանութներում, իսկ որոշ դեպքերում՝ մարքեթինգային և առաջխաղացման ծառայություններ։ Ավելին, շատ խմբեր կարող են ամբողջությամբ շրջանցել դա և իրենց երաժշտությունն առաջարկել վաճառքի իրենց ինքնուրույն վերահսկվող կայքերի միջոցով։

Խնդիրը անհամատեղելի ձևաչափերի մեծ քանակն է, որոնցում բովանդակությունը մատակարարվում է, սահմանափակելով սարքերը, որոնք կարող են օգտագործվել կամ անհրաժեշտ է դարձնում տվյալների փոխարկումը։

Ազդեցություն ավանդական մանրածախ առևտրի վրա խմբագրել

Առցանց բաշխման աճը հակասություններ է առաջացրել ավանդական բիզնես մոդելների համար և հանգեցրել է մարտահրավերների, ինչպես նաև նոր հնարավորությունների ավանդական մանրածախ վաճառողների և հրատարակիչների համար։ Առցանց տարածումը ազդում է բոլոր ավանդական մեդիա շուկաների վրա, ներառյալ երաժշտությունը, մամուլը և հեռարձակումը։ Բրիտանիայում հեռուստատեսության և ռադիոյի հոսքային ծրագրային հավելվածը iPlayer-ին բաժին է ընկնում Միացյալ Թագավորությունում օգտագործվող ողջ թողունակության 5%-ը[4]։

Երաժշտություն խմբագրել

Առցանց բաշխման շարժումը հանգեցրեց վաճառքի անկման 2000-ականներին. Ձայնասկավառակների վաճառքը գրեթե կիսով չափ կրճատվեց այս անգամ[5]։ Առցանց բաշխման նման օրինակներից մեկը մանրածախ առևտրով զբաղվողներից է կանադական Sam the Record Man երաժշտական ցանցը; ընկերությունը մեղադրում է առցանց բաշխմանը 2007-08 թվականներին իր ավանդական մանրածախ վայրերը փակելու համար[6]։ Քանի որ հեղինակային իրավունքի խախտումը ազդում է վաճառքի վրա, երաժշտական արդյունաբերությունը հասկացավ, որ պետք է փոխի իր բիզնես մոդելը՝ արագ փոփոխվող տեխնոլոգիաներին համընթաց պահելու համար[7]։ Երաժշտական արդյունաբերությունը առցանց տարածություն տեղափոխելու համար արված քայլը հաջող է եղել մի քանի պատճառներով։ Աուդիո կոմպրեսիոն ֆայլերի կորստի ձևաչափերի մշակումը, ինչպիսին է MP3-ը, թույլ է տալիս օգտվողներին սեղմել երաժշտական ֆայլերը բարձրորակ ձևաչափի մեջ, որը սովորաբար սեղմվում է մինչև 3 մեգաբայթ (ՄԲ) ֆայլ։ [Պահանջվում է մեջբերում] Անկորուստ FLAC ձևաչափը կարող է պահանջել միայն մի քանի մեգաբայթ ավել [անհրաժեշտ է մեջբերում] Համեմատության համար, նույն երգը կարող է պահանջել 30–40 մեգաբայթ հիշողություն CD-ում։ Ֆայլի փոքր չափը ապահովում է ինտերնետի փոխանցման շատ ավելի մեծ արագություն։

Առցանց տարածություն անցումը խթանել է վաճառքը և որոշ արվեստագետների շահույթը[8]:[փա՞ստ] Այս ցածր ծախսերը օգնել են նոր արտիստներին դուրս գալ ասպարեզ և ճանաչում ձեռք բերել։ [Միջբերում պահանջվում է] Նախկինում որոշ զարգացող արվեստագետներ պայքարել են իրենց շուկայավարման և տարբեր բաշխման ուղիներում մրցելու ճանապարհ գտնելու համար։ կարող է արտիստներին ավելի շատ վերահսկել իրենց երաժշտությունը սեփականության, իրավունքների, ստեղծագործական գործընթացի, գնի և այլնի առումով։ Համաշխարհային օգտատերերին բովանդակության ավելի հեշտ հասանելիություն ապահովելուց բացի, առցանց խանութներն օգտատերերին թույլ են տալիս ընտրել իրենց ուզած երգերը, այլ ոչ թե գնելու մի ամբողջ ալբոմ, որից կարող է լինել միայն մեկ կամ երկու վերնագիր, որը գնորդը վայելում է։

Տեսանյութեր խմբագրել

Շատ ավանդական ցանցային հեռուստատեսային շոուներ, ֆիլմեր և այլ վիդեո բովանդակություն այժմ հասանելի են առցանց՝ ուղղակիորեն բովանդակության սեփականատիրոջից կամ երրորդ կողմի ծառայություններից։ YouTube-ը, Netflix-ը, Hulu-ն, Vudu-ն, Amazon Prime Video-ը, DirecTV-ն, SlingTV-ն և այլ ինտերնետային վիդեո ծառայությունները թույլ են տալիս բովանդակության սեփականատերերին թույլ տալ օգտատերերին մուտք գործել իրենց բովանդակությունը համակարգիչներում, սմարթֆոններում, պլանշետներում կամ օգտագործելով այնպիսի սարքեր, ինչպիսիք են վիդեո խաղերի կոնսուլները, կարգավորիչները։ տուփեր կամ սմարթ հեռուստացույցներ։

Ֆիլմերի շատ դիստրիբյուտորներ ներառում են նաև թվային պատճեն, որը նաև կոչվում է Digital HD, Blu-ray սկավառակով, Ultra HD Blu-ray, 3D Blu-ray կամ DVD-ով։

Գրքեր խմբագրել

Որոշ ընկերություններ, ինչպիսին է Bookmasters Distribution-ը, որը 4,5 միլիոն ԱՄՆ դոլար է ներդրել իր սարքավորումների և օպերացիոն համակարգերի արդիականացման համար, ստիպված է եղել կապիտալն ուղղել տեխնոլոգիայի փոփոխություններին համահունչ լինելուն։ Գրքերի թվայնացման ֆենոմենը օգտվողներին հնարավորություն է տվել մուտք գործել իրենց գրքերը ձեռքի թվային գրքերի ընթերցիչներով։ Էլեկտրոնային գրքեր ընթերցողների առավելություններից մեկն այն է, որ նրանք օգտվողներին թույլ են տալիս մուտք գործել լրացուցիչ բովանդակություն հիպերտեքստային հղումների միջոցով։ Այս էլեկտրոնային գրքերի ընթերցիչները նաև օգտվողներին տալիս են իրենց գրքերի շարժունակությունը, քանի որ ընթերցողը կարող է պահել մի քանի գրքեր՝ կախված իր կոշտ սկավառակի չափից[9] : Ընկերությունները, որոնք կարողանում են հարմարվել և փոփոխություններ կատարել թվային մեդիա շուկան կապիտալացնելու համար, վաճառքի աճ են գրանցել։ Perseus Books Group-ի փոխնախագահը հայտարարեց, որ էլեկտրոնային գրքերին (էլեկտրոնային գրքեր) անցնելուց հետո վաճառքի ծավալներն աճել են 68%-ով։ Independent Publishers Group-ը միայն 2012 թվականի առաջին եռամսյակում գրանցեց վաճառքի աճ 23%-ով[10]։

Tor Books-ը՝ գիտաֆանտաստիկ և ֆանտաստիկ գրքերի խոշոր հրատարակիչ, սկսեց վաճառել էլեկտրոնային գրքեր առանց DRM-ի մինչև 2012 թվականի հուլիսին[11]։ Մեկ տարի անց հրատարակիչը հայտարարեց, որ իրենք կպահպանեն այս մոդելը, քանի որ DRM-ի հեռացումը չի վնասում էլեկտրոնային գրքերի թվային բաշխման իրենց բիզնեսին[12]։ Ավելի փոքր էլեկտրոնային գրքերի հրատարակիչներ, ինչպիսիք են O'Reilly Media-ն, Carina Press-ը[13] և Baen Books-ը նախկինում արդեն հրաժարվել էին DRM-ից։

Վիդեո Խաղեր խմբագրել

Թվային բաշխումը նաև ավելի էկոլոգիապես մաքուր է, քան ֆիզիկական։ Օպտիկական սկավառակները պատրաստված են պոլիկարբոնատ պլաստիկից և ալյումինից։ Դրանցից 30-ի ստեղծման համար անհրաժեշտ է օգտագործել 300 խորանարդ ֆուտ բնական գազ, երկու բաժակ նավթ և 24 գալոն ջուր։ Օպտիկական սկավառակի պաշտպանիչ պատյանները պատրաստված են պոլիվինիլքլորիդից (PVC), որը հայտնի քաղցկեղածին է։

2000-ականներից ի վեր աճող թվով ավելի փոքր և խորշ վերնագրեր են եղել մատչելի և առևտրային առումով հաջողակ, օրինակ. դասական խաղերի վերամշակում[14][15]։

2004-ին հաջորդող տարիները նկատեցին թվային բաշխման բազմաթիվ ծառայությունների աճ ԱՀ-ում, ինչպիսիք են՝ Amazon Digital Services, Desura, GameStop, Խաղեր Windows-ի համար - Live, Impulse, Steam, Origin, Battle.net, Direct2Drive, GOG.com, Epic Games: Խանութ և GamersGate: Առաջարկվող հատկությունները զգալիորեն տարբերվում են. չնայած թվային դիստրիբյուտորներից շատերը թույլ չեն տալիս վերավաճառել գնված խաղերը, Green Man Gaming-ը դա թույլ է տալիս։ Մեկ այլ օրինակ է gog.com-ը, որն ունի խիստ ոչ DRM քաղաքականություն[16], մինչդեռ այլ ծառայությունների մեծ մասը թույլ է տալիս DRM-ի տարբեր (խիստ կամ պակաս խիստ) ձևեր։

Թվային բաշխումը նաև ավելի էկոլոգիապես մաքուր է, քան ֆիզիկական։ Օպտիկական սկավառակները պատրաստված են պոլիկարբոնատ պլաստիկից և ալյումինից։ Դրանցից 30-ի ստեղծման համար անհրաժեշտ է օգտագործել 300 խորանարդ ֆուտ բնական գազ, երկու բաժակ նավթ և 24 գալոն ջուր։ Օպտիկական սկավառակի պաշտպանիչ պատյանները պատրաստված են պոլիվինիլքլորիդից (PVC), որը հայտնի քաղցկեղածին է[17]։

Մարտահրավերներ խմբագրել

Ընդհանուր խնդիր է անհամատեղելի տվյալների ձևաչափերի մեծ թվաքանակը, որոնցում բովանդակությունն առաքվում է, ինչը հնարավոր է սահմանափակի այն սարքերը, որոնք կարող են օգտագործվել կամ անհրաժեշտ դարձնելով տվյալների փոխարկումը։ Հոսքային ծառայությունները կարող են ունենալ մի քանի թերություններ. բովանդակությունից օգտվելու համար մշտական ինտերնետ կապի պահանջ է. որոշ բովանդակության սահմանափակում, որպեսզի երբեք չպահվի տեղական մակարդակում. բովանդակության ֆիզիկական մեդիա փոխանցման սահմանափակում. և բովանդակության, ենթակառուցվածքների[18] և սպառողական սարքերի սեփականատերերի հայեցողությամբ ավելի մեծ գրաքննության հնարավորություն։

Համաշխարհային ցանցի գործարկումից տասնամյակներ անց, 2019-ին բիզնեսները դեռ հարմարվում էին բովանդակության թվային տարածման զարգացող աշխարհին, նույնիսկ հիմնական տերմինաբանության սահմանման և ըմբռնման հարցում[19]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «Digital Distribution Law & Legal Definition». Legal Definitions. USLegal. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 25-ին.
  2. ↑ Helft, Miguel (2007 թ․ հունվարի 16). «Netflix to Deliver Movies to the PC». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 1-ին.
  3. ↑ «What Is a CDN? How Does a CDN work?». Cloudflare (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 1-ին.
  4. ↑ Kern, Philippe. «The Impact of Digital Distribution – A Contribution» (PDF). Think Tank. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 26-ին.
  5. ↑ Goldman, David (2010 թ․ փետրվարի 3). «Music's lost decade: Sales cut in half». CNN.
  6. ↑ Canadian Press (2007 թ․ մայիսի 29). «Sam the Record Man to shut its Yonge St. doors». Entertainment section. The Toronto Star. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 18-ին.
  7. ↑ Janssens, Jelle; Stijn Vandaele; Tom Vander Beken (2009). «The Music Industry on (the) Line? Surviving Music Piracy in a Digital Era» (PDF). European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice. 77 (96): 77–96. doi:10.1163/157181709X429105. hdl:1854/LU-608677.
  8. ↑ «Facts & Stats — IFPI — Representing the recording industry worldwide». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 10-ին.
  9. ↑ MacInnes, Ian (2005). «Impediments to Digital Distribution for Software and Books». International Journal on Media Management. 7 (1–2): 75–85. doi:10.1080/14241277.2005.9669418. S2CID 54694065.
  10. ↑ Rosen, Judith (2012 թ․ ապրիլի 16). «Distribution in a Digital Age». Publishers Weekly. ProQuest 1002661729.
  11. ↑ «Tor/Forge E-book Titles to Go DRM-Free». Tor.com. 2012 թ․ ապրիլի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 24-ին.
  12. ↑ Geuss, Megan (2013 թ․ մայիսի 4). «Tor Books says cutting DRM out of its e-books hasn't hurt the business – A look at the sci-fi publisher a year after it announced it would do away with DRM». Arstechnica. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 7-ին. «Early this week, Tor Books, a subsidiary of Tom Doherty Associates and the world's leading publisher of science fiction, gave an update on how its decision to do away with Digital Rights Management (DRM) schemes has impacted the company. Long story short: it hasn't, really.»
  13. ↑ «Tor/Forge Plans DRM-Free e-Books By July». Publishers Weekly. 2012 թ․ ապրիլի 24. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 24-ին.
  14. ↑ «The Secret of Monkey Island: Special Edition Tech Info». GameSpot. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  15. ↑ Onyett, Charles (2009 թ․ հունիսի 2). «E3 2009: The Secret of Monkey Island: Special Edition Preview». IGN. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 27-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  16. ↑ Caron, Frank (2008 թ․ սեպտեմբերի 9). «First look: GOG revives classic PC games for download age». Ars Technica. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. «[...] [Good Old Games] focuses on bringing old, time-tested games into the downloadable era with low prices and no DRM.»
  17. ↑ «Why digital is greener than the boxed video games?». CodesWholesale.com. 2016 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  18. ↑ Kharif, Olga (2018 թ․ սեպտեմբերի 4). «YouTube, Netflix Videos Found to Be Slowed by Wireless Carriers». Bloomberg. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 27-ին.
  19. ↑ Furr, Nathan; Shipilov, Andrew (2019 թ․ հուլիս). «Digital Doesn't Have to Be Disruptive». Harvard Business Review. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 16-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թվային_բաշխում&oldid=9549675» էջից