Թոմաշ Գարիգ Մասարիկ (չեխ.՝ Tomáš Garrigue Masaryk, մարտի 7, 1850(1850-03-07)[1][2][3][…], Հոդոնին, Margraviate of Moravia, Ավստրիական կայսրություն[4][5][6] - սեպտեմբերի 14, 1937(1937-09-14)[4][1][2][…], Lány, Չեխոսլովակիա[7][6]), չեխոսլովակյան քաղաքական գործիչ, փիլիսոփա։ 1882-1914 թթ.-ին՝ Պրահայի համալսարանի փիլիսոփայության պրոֆեսոր։

Թոմաշ Մասարիկ
չեխ․՝ Tomáš Garrigue Masaryk
Դիմանկար
Ծնվել էմարտի 7, 1850(1850-03-07)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՀոդոնին, Margraviate of Moravia, Ավստրիական կայսրություն[4][5][6]
Մահացել էսեպտեմբերի 14, 1937(1937-09-14)[4][1][2][…] (87 տարեկան)
Մահվան վայրLány, Չեխոսլովակիա[7][6]
ԳերեզմանԼենի գերեզմանատուն և Grave of Masaryk family
Քաղաքացիություն Ցիսլեյտանիա և  Չեխոսլովակիա
Մայրենի լեզուչեխերեն
ԿրոնԱվետարանական եկեղեցի Ավստրիայում (1781–1918)[8] և Evangelical Church of Czech Brethren?[9]
ԿրթությունՎիեննայի համալսարան (1876)[10] և Վիեննայի ակադեմիական գիմնազիա (1872)[11]
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Մասնագիտությունքաղաքական գործիչ, փիլիսոփա, մանկավարժ, գրող, սոցիոլոգ, համալսարանի դասախոս, լրագրող և ուսուցիչ
ԱշխատավայրՎիեննայի համալսարան, Պրահայի Կարլի համալսարան և Լոնդոնի թագավորական քոլեջ
ԱմուսինՇարլոտտա Գառիգ[12][13]
Ծնողներհայր՝ Յոզեֆ Մասարիկ[14], մայր՝ Տերեզիե Մասարիկովա[14]
Զբաղեցրած պաշտոններՉեխոսլովակիայի նախագահ, Աբգեորդնեթենհաուսի անդամ և Աբգեորդնեթենհաուսի անդամ
ԿուսակցությունԵրիսաչեխերի կուսակցություն
Պարգևներ և
մրցանակներ
Կառլոս III-ի շքանշանի Մեծ խաչի ասպետ[15]

Պատվավոր Լեգեոնի շքանշան

[15]
Կարագեորգիի Աստղ սրերով շքանշան[15] Երեք աստղի շքանշան, 1-ին կարգ[15] Ֆինլանդիայի Սպիտակ վարդի շքանշանի Մեծ խաչ շղթայով[17] Փղի շքանշան[16] Սպիտակ Արծվի շքանշան[15] Փրկչի շքանշանի Մեծ խաչ[15] Սանտիագոյի թուր շքանշանի Մեծ խաչ[18] Օռլինի խաչի առաջին դասի շքանշան[19]

honorary doctor of Protestant Theological Faculty – Charles University?

[9][20]

Honorary citizenship of Strakonice?

[21][22]

Տրշեբիչի պատվավոր քաղաքացիություն

[23]

Պրահայի պատվավոր քաղաքացի

Honorary citizenship of Moravské Budějovice?

[24][25]

Honorary citizenship of Strakonice?

[26][22]

Բռնոյի պատվավոր քաղաքացի

[27]

Կլադնոյի պատվավոր քաղաքացի

[28]

Honorary citizenship of Nové Město na Moravě?

[29]

Չեսկե Բուդյովիցեի պատվավոր քաղաքացիություն

Կոպրշիվնիցեի պատվավոր քաղաքացի

[30]

honorary citizen of Nové Město nad Metují?

[31]

Պոլնայի պատվավոր քաղաքացիություն

և

Honorary citizenship of Žamberk?

ԱնդամությունԱմերիկական փիլիսոփայական ընկերություն[32]
ԵրեխաներԱլիս Մասարիկովա, Հերբերտ Մասարիկ, Յան Մասարիկ և Օլգա Մասարիկովա
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Tomáš Garrigue Masaryk Վիքիպահեստում

«Ռեալիստների», որոնք ձգտում էին Չեխիայի ինքնավարությանը Ավստրո-Հունգարիայի կազմում, լիբերալ-քաղաքական խմբի հիմնադիրներից (1889)։ 1914-1918 թվականների Առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրեին ավստրիական ռեակցիայի, հակասեմականության դեմ և այլ ելույթներով ձեռք է բերել ժողովրդականություն, քանիցս ընտրվել է ավստրիական պառլամենտի պատգամավոր։ 1887, 1889, 1910 թվականներին այցելել է Ռուսաստան, հանդիպել Լև Տոլստոյի հետ։ 1913 թվականին հրատարակել է «Ռուսաստանը և Եվրոպան» գիրքը (հ. 1-2)։ 1914 թվականից վտարանդվել է։ 1917-1918 թվականներին եղել է Ռուսաստանում, խրախուսել է ժամանակավոր կառավարության քաղաքականությունը։ Դեմ է արտահայտվել Հոկտեմբերյան հեղափոխությանը դիմավորել է թշնամաբար։

1918 թվականին եղել է Չեխոսլովակյան կորպուսի հակախորհրդային, ազատագրական ապստամբության կազմակերպիչներից։ 1918 թվականին վերադարձել է Պրահա, ընտրվել է Չեխոսլովակիայի Հանրապետության նախագահ։

Որպես փիլիսոփա հետևել է անգլիական և ֆրանսիական պոզիտիվիստներին։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Gogolák L. v. Encyclopædia Britannica
  3. 3,0 3,1 Internet Philosophy Ontology project
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Масарик Томаш Гарриг // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1974. — Т. 15 : Ломбард — Мезитол. — С. 436.
  5. 5,0 5,1 5,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Regional Database of the Central Bohemian Research Library in Kladno
  7. 7,0 7,1 7,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  8. Nešpor Z., Vojtíšek Z., Klementová T., Beláňová A. Malý slovník českých nekatolických náboženských osobností 20. a 21. století (չեխերեն)Kalich, 2019. — P. 230. — 466 p. — ISBN 978-80-7017-261-2
  9. 9,0 9,1 Nešpor Z., Vojtíšek Z., Klementová T., Beláňová A. Malý slovník českých nekatolických náboženských osobností 20. a 21. století (չեխերեն)Kalich, 2019. — P. 231. — 466 p. — ISBN 978-80-7017-261-2
  10. http://tg-masaryk.cz/mapa/index.jsp?id=220
  11. http://tg-masaryk.cz/mapa/index.jsp?id=219
  12. marriage registry
  13. ČT24 — 2017.
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 ծնունդների գրանցամատյան
  15. 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 http://www.vyznamenani.net/?p=1551
  16. https://vltava.rozhlas.cz/dansky-rad-slona-pro-prezidenta-masaryka-5094330
  17. Matikkala A. Suomen Valkoisen Ruusun ja Suomen Leijonan ritarikunnat (фин.)Helsinki: Edita, 2017. — P. 497. — ISBN 978-951-37-7005-1
  18. Ordens Honoríficas Portuguesas
  19. https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/22865-thomas-g-masaryk
  20. Sto let evangelické teologické fakulty v Praze (չեխերեն) / J. Roskovec, O. HalamaPraha: Evangelická teologická fakulta Univerzity Karlovy, 2019. — P. 244. — ISBN 978-80-270-6975-0
  21. https://digi.ceskearchivy.cz/1734/8
  22. 22,0 22,1 https://www.strakonice.eu/content/prof-tomas-garrigue-masaryk
  23. Čestná občanství a Ceny města Třebíče: Třebíč
  24. Pamětní kniha II — P. 349.
  25. Seznam čestných občanů města: Moravské Budějovice
  26. https://digi.ceskearchivy.cz/1734/69
  27. https://www.brno.cz/obcan/vyznamne-osoby-a-vyroci/cestni-obcane-mesta-brna-1918-1989/
  28. https://ebadatelna.soapraha.cz/a/3649/156
  29. http://www.nmnm.eu/masaryk-tomas-garrigue.html
  30. https://digi.archives.cz/da/permalink?xid=8B80305863AE11E2A73DD4BED9A45B4B&scan=3e2f30f3fbf1487083b30464bb87698b
  31. https://www.novemestonm.cz/obcan/mesto/oceneni-obcane
  32. Notable Names Database — 2002.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 7, էջ 266