Թառաթումբ
Թառաթումբ, գյուղ Հայաստանի Հանրապետության Վայոց ձոր մարզի Եղեգնաձորի տարածաշրջանում[2], Վարդենիսի լեռնաշղթայի հարավային լանջերին, ծովի մակարդակից 1640 մ բարձրության վրա, Եղեգնաձոր քաղաքից 22 կմ հյուսիս-արևմուտք, Երևան քաղաքից 140 կմ հեռավորությամբ` Արփայի ավազանի Թառատուն գետի ափին։
| Գյուղ | |||
|---|---|---|---|
| Թառաթումբ | |||
| Երկիր |  Հայաստան | ||
| մարզ | Վայոց ձորի մարզ | ||
| ԲԾՄ | 1640 մ | ||
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | ||
| Բնակչություն | 448[1] մարդ (2011) | ||
| Ազգային կազմ | Հայեր | ||
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | ||
| Ժամային գոտի | UTC+4 | ||
| |||
Գտնվում է Եղեգնաձոր քաղաքից 22 կմ հյուսիս-արևմուտք, Երևան քաղաքից 140 կմ հեռավորությամբ։ Գյուղը սահմանակից է Հորս, Սալլի, Քարագլուխ, Աղնջաձոր գյուղերին, արևմուտքից սահմանակից է Մարտունու տարածքին։
Կլիմա խմբագրել
Կլիման տաք է և չոր, շոգ ամառներով և ցուրտ ձմեռներով, տարեկան տեղումների քանակը կազմում է 400-450 մմ։ Բնական լանդշտաֆները տափաստանային են։
Պատմություն խմբագրել
Գյուղը պատմության մեջ հիշատակվել է նաև Թառաթուն անվանումով։
Գյուղը գոյություն է ունեցել և բավականին ծաղկուն բնակավայր է համավել դեռևս XII-XIII դարերում։ Դրա մասին են վկայում գյուղի շրջակայքում գտնվող պատմամշակութային հուշարձանները։ Սակայն այն հայաթափվել է Շահ Աբասի կազմակերպված բռնագաղթի ընթացքում։
Ներկայիս Թառաթումբ գյուղը հիմնադրվել 1830 թվականին ռուս-պարսկական պատերազմի ավարտից հետո` Պարսկահայաստանի Խոյ գավառի Ղորուղ գյուղից գաղթած 10 ընտանիքների կողմից։
Գյուղը տվել է Հայրենական մեծ պատերազմի և Սոցիալիստական աշխատանքի մեկական հերոսներ։
Բնակչություն խմբագրել
Ըստ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքների՝ Թառաթումբի մշտական բնակչությունը կազմել է 448, առկա բնակչությունը՝ 410 մարդ[1]։ Բնակիչները հայեր են, որոնց մի զգալի մասի նախնիները 1829-1830 թթ.-ին գաղթել են Խոյի շրջանի Ղորուղ գյուղից։ Թառաթումբի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում` ստորև[3].
| Տարի | 1831 | 1873 | 1897 | 1926 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 56 | 182[4] | 329[4] | 393[4] | 641 | 487 | 507[5] | 555 | 448[1] |
Տնտեսություն խմբագրել
Բնակչությունն զբաղվում է այգեգործությամբ, հիմնականում՝ խնձոր և ընկույզ, կարտոֆիլի մշակությամբ, մեղվաբուծությամբ, ծխախոտագործությամբ և անասնապահությամբ։
Պատմամշակութային կառույցներ խմբագրել
Թառաթումբում կան X-XII դարերի խաչքարեր։
Գյուղն ունի գործող եկեղեցի, որը հիմնահատակ վերանորոգվել է 1896 և 1999 թվականներին, Հայրենական մեծ պատերազմում զոհված թառաթումբցիների հիշատակը հավերժացնող հուշարձան-կոթող։ Այն 1895 թվականին հիշատակվում էր Սուրբ Աստվածածին անվամբ, իսկ արդեն 1925 թվականին այն հիշատակվել է Սուրբ Հովհաննես անվամբ։ Այս անվանափոխությունից հետևում է որ այդ տարիների ընթացքում եկեղեցում տեղի էին ունեցել լուրջ նորոգություններ, որից հետո էլ այն վերաօծվել և վերանվանվել է։ Այս մասին է վկայում եկեղեցու մուտքի բարավորին փորագրված երկտող արձանագրությունը։
Գյուղի կարևոր և նշանավոր պատմամշոկութային հուշարձաններից է տեղի հին գերեցմանոցը։ Այն գտնվում է գյուղի հարավարևելյան եզրին։ Հնավայրում պահպանված բազմաթիվ խաչքարերն ու տապանաքարերը վկայում են այն մասին, որ XII սկսած հայաբնակ լինելով, հայաթափվել է միայն շահաբասյան բռնագաղթի տարիներին։ Թեև խաչքաևների վրայի զարդաքանդակները բնորոշ են IX-XI դարերին, սակայն այնուամենայնիվ դրանցից ոչ մեկը (բացառությամբ երկուսի) XII դարից ավելի հին լինել չի կարող, կան նաև այնպիսիք որոնք թվագրվում են XVI-XVII դարերին։ Հնավայրում տապանաքարերը քանակապես գերազանցում են խաչքարերին։ Դրանց մեջ ուշագրավ է ուղղանկյունաձև հորիվածքով մեկը, որի չորսկողմն արձանագիր է, իսկ մյուս երկու կողմերին պատկերված են կենցաղային թեմատիկայով պատկերաքանդակներ։ Չնայած դրա վրայի արձանագրությունը բավականին լավ է պահպանված, այնուամենայնիվ այն միայն մասնակիորեն է վերծանվեր։ Տապանաքարի վրայի զարդաքանդակներից ու ոճային առանձնահատկություններից կարելի է ենթադրել, որ այն պատկանում է XVI դարին։ Գերեզմանոցում առկա մնացած տապանաքարերը թվագրվում են XIX դարավերջին և XX դարին։
Գյուղի շրջակայքում գտնվող մեկ այլ հնավայր է Մարտոյի խաչ կոչվող մի քանի խաչքարեր, որոնցից մին քանիսը աչքի են ընկնում արտասովոր բարձրությամբ։ Այդ հնավայրը գտնվում է գյուղի հարավային եզրին։
Հասարակական կառույցներ խմբագրել
Գյուղն ունի միջնակարգ դպրոց, նորակառուց համայնքի կենտրոն, որտեղ տեղակայված են գրադարանը, մշակույթի տունը, համայնքապետարանը, բուժկետը և խաղասենյակ։ Գյուղում գործում է քարի մշակման արտադրամաս։
Տես նաև խմբագրել
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Թառաթումբ բնակավայրը «GEOnet Names Server» կայքում։
- 2001 թվականի Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները, Հայաստանի վիճակագրական կոմիտե
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 2011 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները
- ↑ Վայոց ձորի մարզի մարդահամար, 2008
- ↑ «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 81» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2014 Հունիսի 12-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»
- ↑ «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ. 5, էջ 675